گردابی با بازوان گشوده

در اینجا پردازشی دیجیتالی و نو از تصویری را می‌بینیم که تلسکوپ فضایی هابل در سال ۲۰۰۵ از کهکشان مارپیچی باشکوه مسیه۵۱ (کهکشان گرداب) با پهنای ۶۰ هزار سال نوری گرفته بود [تصویر زیر]؛ در این نگارش تازه، بازوان شکوهمندِ این کهکشان را گشوده و باز می‌بینیم.
در حقیقت ام۵۱ که در آغاز به عنوان یک "سحابی مارپیچی" شناسایی شده بود، دارای بازوهایی‌ست که شکل یک خمِ (منحنیِ) ریاضی ساده و زیبا به نام "مارپیچ لگاریتمی" را نمایش می‌دهند، یک مارپیچ که جدایی‌اش در تصاعدی هندسی با دور شدن از مرکز بیشتر می‌شود.
در پردازش تصویر هابل، با به کار بردن لگاریتم، مختصات پیکسل‌ها در تصویر هابل را نسبت به مرکز ام۵۱ جابجا کرده‌اند و بدین شیوه، بازوان مارپیچی آن را بر روی خط‌هایی راست نگاشته‌اند.
تصویرِ ترانَهاده به روشنی نشان می‌دهد که خود این بازوها جایگاه ستاره‌زایی‌اند و با پرورشگاه‌های ستاره‌ایِ صورتی‌رنگ و خوشه‌های آبی‌فام ستاره‌ای آراسته شده‌اند.
ان‌جی‌سی ۵۱۹۵ که کهکشان همدمِ ام۵۱ است و بالای چارچوب دیده می‌شود به نظر می‌رسد مسیر بازویی از ام۵۱ که جلویش است را تغییر داه ولی خودش از ترانهیِ ام۵۱ تاثیر چندانی نگرفته.
مارپیچ لگاریتمی به نام مارپیچ لاله عباسی هم شناخته می‌شود و نمونه‌های آن را می‌توان در طبیعت با اندازه‌های گوناگون پیدا کرد. برای نمونه، مارپیچ‌های لگاریتمی می‌توانند توفندها (توفان‌های دریایی)، مسیر ذرات زیراتمی در یک اتاقک حباب، آرایش تخمه‌های گل آفتابگردان، و حتی گل کلم را هم تعریف کنند.

تصویری که تلسکوپ فضایی هابل در سال ۲۰۰۵ از کهکشان گرداب (ام۵۱) و همدمش گرفته بود. اندازه‌ی بزرگ‌تر

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:
grand design - spiral galaxy - Hubble Space Telescope - M51 - spiral nebula - logarithmic spiral - geometri - star formation - star cluster - NGC 5195 - spira mirabilis - hurricane - subatomic - bubble chamber - cauliflower

منبع: apod.nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان