ریزاختروشی با فواره‌های مارپیچ

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام یا فیسبوکِ یک ستاره در هفت آسمان ببینید

"اس‌اس ۴۳۳" یکی از شگرف‌ترین سامانه‌های ستاره‌ایِ شناخته شده است.
نام ساده‌ی این سامانه به دلیل جایگیری‌اش در کاتالوگی از ستارگان راه شیری است که پرتوهایی با ویژگی‌های هیدروژن اتمی می‌گسیلند.
اس‌اس ۴۳۳ بر خلاف نامش، رفتاری چشمگیر و پیچیده دارد که از یک جرم فشرده سر می‌زند -یک سیاهچاله یا ستاره‌ی نوترونی- که یک قرص برافزایشی با فواره‌هایی پدید آورده است.
از آنجایی که قرص و فواره‌های اس‌اس ۴۳۳ همانند ساختارهایی‌ست که به گرد ابرسیاهچاله‌های مرکز کهکشان‌های دوردست [اختروش‌ها-م] وجود دارد، این سامانه را به عنوان یک "ریز-اختروش" در نظر گرفته شده است.
در این ویدیوی پویانمایی که بر پایه‌ی داده‌های رصدی درست شده، یک ستاره‌ی معمولی بزرگ و داغ را می‌بینیم که در مداری به گرد یک جرم فشرده گرفتار شده.
در آغاز ویدیو موادی نشان داده شده که دارند در اثر کشش گرانشی آن جرم فشرده از ستاره‌ی معمولی کشیده می‌شوند و به سوی قرص برافزایشی می‌روند.
فواره‌هایی از گاز یونیده از جرم فشرده‌ی مرکزی بیرون زده که دارند با سرعتی حدود ۱/۴ سرعت نور در دو جهت مخالف پیش می‌روند.

تصویر واقعی (طیف رادیویی) از فواره‌های مارپیچ اس‌اس ۴۳۳

سپس میدان ویدیو گسترده می‌شود و فواره‌ها را که چرخشی پیشاینده (تقدیمی) دارند و در فضا یک مارپیچ می‌سازند از بالا نشان می‌دهد. [درباره‌ی این چرخش اینجا خواندید: * ریزاختروشی با فواره‌های غلتان]
ویدیو بازتر می‌شود و فواره‌ها را در قلب پسماند ابرنواختر دبلیو۵۰ می‌بینیم که با پیش رفتن در فضا، پراکنده و ناپدید می‌شوند.
دو سال پیش، آرایه‌ی آشکارساز هاوک (HAWC) در مکزیک نشان داد که اس‌اس ۴۳۳ به گونه‌ای نامنتظره، پرتوهای گامایی با انرژی بیش از اندازه بالا -در حد تِراالکترون ولت- می‌گسیلد. [خبرش را اینجا خواندید: * ریزاختروشی که توضیح پرتوهایش نیاز به نظریه‌های تازه دارد]
شگفتی‌ها ادامه دارد. در یک بررسی تازه روی داده‌های ماهواره‌ی فرمی ناسا یک چشمه‌ی پرتو گاما یافته شده (جدا از ستارگان مرکزی که نشان داده شده) که به دلایلی که هنوز ناشناخته است، با یک دوره‌ی ۱۶۲ روزه در پرتوهای گاما می‌تپد، یعنی با همان دوره‌ی پیشایانِ فواره‌های اس‌اس ۴۳۳.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:
SS 433 - star system - Milky Way - star - atomic hydrogen - black hole - neutron star - accretion disk - jet - supermassive black hole - galaxy - micro-quasar - ionized - speed of light - supernova remnant - W50 - HAWC - Mexico - TeV - gamma-ray - NASA - Fermi satellite - precession

منبع: apod.nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان