هشدار تاریخ: "رویداد کارینگتون" رویدادی بی‌تکرار نبود

 در روز یکم سپتامبر ۱۸۵۹، سهمگین‌ترین توفان خورشیدی که در تاریخ ثبت شده سیاره‌مان را در بر گرفت. این رویداد به نام "رویداد کارینگتون" شناخته می‌شود، بر گرفته از نام دانشمند بریتانیایی ریچارد کارینگتون که برخاستن آن شراره از خورشید را با چشم خود دید. این توفان میدان مغناطیسی زمین را لرزاند، شفق‌هایی تا عرض‌های پایینی مانند کوبا، باهاما و هاوایی پدید آورد، ایستگاه‌های تلگراف را به آتش کشید، و نام خود را در کتاب‌های تاریخی به نام "بزرگ‌ترین توفان خورشیدی تاریخ" نگاشت.

ولی گاهی آنچه در نسک‌های تاریخ می‌خوانیم نادرست است.

«رویداد کارینگتون بی‌همتا نبود» این را هیساشی هایاکاوا از دانشگاه ناگویای ژاپن می‌گوید که پژوهش تازه‌اش روی توفان‌های خورشیدی پرده از رویدادهای دیگری که از نظر شدت همسنگ رویداد کارینگتون بوده‌اند برداشته. او می‌افزاید: «اگرچه رویداد کارینگتون دیرزمانی‌ست به عنوان فاجعه‌ای "یک بار در هر سده" شناخته شده، ولی مشاهدات تاریخی به ما هشدار می‌دهند که می‌تواند چیزی باشد که بسیار بیشتر از اینها روی می‌دهد.»

نقشی که ریچارد کارینگتون در ۱ سپتامبر ۱۸۵۹ از لکه‌ی خورشیدی کارینگتون کشید. در چارچوب پیوست هم طرحی را می‌بینیم که هاینریش شوابه در ۲۷ اوت ۱۸۵۹ از همین لکه کشید.

ولی برای چندین نسل از پیش‌بینی کنندگانِ آب و هوای فضا که در آموزش‌های مدرسه آموخته بودند رویداد کاینگتون یکی در نوع خود بوده چنین پنداشت‌هایی نگران‌کننده است. فناوری نوین در برابر توفان‌های خورشیدی بسیار شکننده‌تر از تلگراف‌های سده‌ی ۱۹ است. به جی‌پی‌اس، اینترنت، و شبکه‌های برق ترا-قاره‌ای بیندیشید که می‌توانند موج‌های توفان زمین‌مغناطیسی (ژئومغناطیسی) را در چند دقیقه از ساحلی به ساحل دیگر ببرند. اگر امروزه رویدادی مانند رویداد کارینگتون رخ دهد می‌تواند به قطعی‌های گسترده‌ی برق همراه با آشفتگی‌هایی در ناوبری، سفرهای هوایی، سامانه‌های بانکداری، و هر گونه ارتباطات دیجیتالی بیانجامد.

بسیاری از پژوهش‌های گذشته درباره‌ی اَبَرتوفان‌های خورشیدی به شدت بر گزارش‌های نیمکره‌ی باختری زمین تکیه داشتند و داده‌های نیمکره‌ی خاوری را از قلم می‌انداختند. این برداشت‌های کژال و نامتقارن از رویداد کارینگتون باعث بالا بردن و برجسته کردن اهمیت آن و از سوی دیگر، نادیده گرفتن ابرتوفان‌های دیگر شده.

یک نمونه‌ی خوب توفان بزرگ نیمه‌های سپتامبر ۱۷۷۰ است، زمانی که شفق‌های سرخ بی‌اندازه درخشانی ژاپن و بخش‌هایی از چین را پوشاند. کاپیتان کوک این نمایش را در جزیره‌ی تیمور، جنوب اندونزی از نزدیک به چشم خود دید. هایاکاوا و همکارانش به تازگی  نقاشی‌هایی از آن لکه‌ی خورشیدی که توفان را برانگیخته بود پیدا کرده‌اند، و این لکه دو برابرِ گروه لکه‌هایی بود که رویداد کارینگتون را پدید آورد. نقاشی‌ها، دفترهای خاطرات و دیگر پیشینه‌هایی که تازه یافته شده، به ویژه از چین، شفق‌هایی را نشان می‌دهند که در یک بازه‌ی ۹ روزه در پایین‌ترین عرض‌های جغرافیایی تا به امروز پدید آمده بودند.

طرح یک بیننده که با چشم خود شفق‌های سرخ را بر فراز ژاپن در نیمه‌ی سپتامبر ۱۷۷۰ دیده بود- اندازه‌ی بزرگ‌تر

هایاکاوا و همکارانش سال ۲۰۱۷ در نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز نوشته بودند: «ما نتیجه می‌گیریم که توفان مغناطیسی ۱۷۷۰ دستکم از نظر نمایش‌های شفقی با رویداد کارینگتون برابری می‌کرده.» افزون بر این، «دوره‌ی فعالیت آن توفان بسیار بلندتر از همیشه بوده.»

گروه هایاکاوا تاریخچه‌ی توفان‌های دیگر را هم واکاویده و یادداشت‌های روزانه‌ی ژاپنی، پیشینه‌های دولتی چین و کره، بایگانی‌های رصدخانه‌ی مرکزی روسیه، و گزارش‌های روزانه‌ی کشتی‌ها در دریا را هم بررسی کرده‌اند- که همگی به شکل‌گیری تصویری کامل‌تر از این رویدادها کمک می‌کنند.

آنها دریافتند که اَبَرتوفان‌های فوریه‌ی ۱۸۷۲ و می ۱۹۲۱ هم با همانندی‌هایی در دامنه‌های مغناطیسی و گستردگی شفق‌ها، با رویداد کارینگتون برابری می‌کردند. دو توفان دیگر هم به آن نزدیک بودند: خاموشی کبک در ۱۳ مارس ۱۹۸۹، و یک توفان بی‌نام در ۲۵ سپتامبر ۱۹۰۹ (جزییات را جدول شماره ۱ در پژوهشنامه‌ی ۲۰۱۹ هایاکاوا و همکارانش ببینید).

هایاکاوا می‌گوید: «گویا چنین چیزی بسیار بیشتر آنچه پیش از این می‌پنداشتیم رخ می‌دهد.»

آیا زمان برای یک رویداد کارینگتونِ دیگر دیر شده؟ شاید. در حقیقت، احتمال دارد یکی را هم پشت سر گذاشته باشیم.
 
در ژوییه‌ی ۲۰۱۲، فضاپیماهای ناسا و اروپا بیننده‌ی خروشِ یک توفان خورشیدی بی‌اندازه خشن بودند که با فاصله‌ای بسیار کم از کنار زمین گذشت. دانیل بیکر از دانشگاه کلرادو که دو سال بعد روی آن توفان کار کرد گفت: «اگر این توفان به ما می‌خورد، هنوز هم داشتیم ویرانی‌هایش را درست می‌کردیم. شاید از رویداد کارینگتون هم سهمگین‌تر می‌شد.»

در وبلاگ یک ستاره در هفت آسمان هم خبر آن فوران سهمگین را خواندید و هم خبر پژوهش دانیل بیکر در دو سال بعدش را:
خبر خود فوران در ژوییه‌ی ۲۰۱۲: * فوران تاج خورشید با سرعتی نادر
خبر پژوهش دانیل بیکر روی آن در سال ۲۰۱۴:  * خطری که دو سال پیش از کنار گوش زمین گذشت!

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:
- solar storm - planet - Carrington Event - British - Richard Carrington - flare - Earth - magnetic field - aurora - Cuba - Bahamas - Hawaii - telegraph - Hisashi Hayakawa - Japan - Nagoya University - GPS - transcontinental power grid - geomagnetic storm - navigation - Western Hemisphere - Eastern Hemisphere - superstorm - China - Captain Cook - Timor Island - Indonesia - sunspot - latitude - Astrophysical Journal Letter - Korean - Russian Central Observatory - magnetic amplitude - Quebec Blackout - NASA - European - Daniel Baker - University of Colorado -

منبع: spaceweather
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان