شواهد تازه برای پیدایش ماه در "برخورد بزرگ"

* دانشمندان شواهد تازه‌ای در سنگ‌های ماه پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهند ماه به احتمال بسیار در پی برخورد سیاره‌ای به اندازه‌ی بهرام به زمینِ نوزاد در بیش از ۴ میلیارد سال پیش ساخته شده.

یک گروه از دانشمندان به رهبری ناسا سنگ‌هایی را که فضانوردان آپولو بیش از ۵۰ سال پیش به زمین آورده بودند بررسی کرده‌اند. آنها در این پژوهش، این نمونه‌ها را با بهره از دستگاه‌های پیشرفته‌ای که در دسترس پژوهشگران دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ نبود بررسی کرده و با تمرکز بر میزان و گونه‌ی "کلر" در آنها، به شواهد بیشتری برای نظریه‌ی "برخورد بزرگ" دست یافتند.

این پژوهشگران پی بردند که انباشت کلر "سنگین" ماه بیشتر از زمین است که دارای کلر "سبک" است. واژه‌های سبک و سنگین به معنای ایزوتوپ‌های آنها است که شمار نوترون‌ها در هسته‌هایشان تفاوت دارد.

اندکی پس از آن برخورد سهمگین، زمین به سختی توانست خود را یکپارچه نگه دارد. آوارهای برخورد که تکه‌های هر دو جرم بودند با گذشت زمان به هم چسبیدند و ماه را ساختند. در آغاز هر دو جرم آمیزه‌ای از ایزوتوپ‌های سبک و سنگین کلر را در بر داشتند، ولی با گذشت زمان، این آمیزه هم در اثر گرانشی که زمین بر ماهِ در دست ساخت وارد می‌کرد رو به دگرگونی گذاشت.

همچنان که این دو جرم کیهانی پس از برخورد شکلی بخود می‌گرفتند، زمین کلرهای سبک‌ترِ کلر را به سوی خود می‌کشید و ایزوتوپ‌های سنگین‌تر را که سخت‌تر جابجا می‌شدند برای ماه می‌گذاشت. این باعث شد کلرهای سبک‌ ماه کمتر از کلرهای سنگینش شوند.

جاستین سایمون، دانشمند سیاره‌ای ناسا و یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «تفاوت بزرگی میانِ همنهشِ عنصری ماه و زمینِ کنونی هست، و ما می‌خواستیم بفهمیم چرا. اکنون می‌دانیم که ماه از همان آغاز بسیار متفاوت بوده و دلیلش هم احتمالا نظریه‌ی "برخورد بزرگ" است.»

این دانشمندان همچنین برای بررسی یافته‌های خود به سراغ دیگر عنصرهای هالوژن و هم‌خانواده‌ی شیمیایی کلر رفتند. هالوژن‌های دیگر هم ایزوتوپ "سبک"شان در ماه کمتر از زمین بود، و این دانشمندان نتوانستند الگویی ببینند که نشان دهد رویداد دیرتری دلیل این کمبود بوده. گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی "مقاله‌های آکادمی ملی علوم" آمریکا منتشر شده.

این یافته‌ها به انبوهِ رو به افزایشی از شواهد شیمیایی افزوده می‌شود که از پنداشت برخورد بزرگ پشتیبانی می‌کنند، پنداشتی که چند دهه پیش برای نخستین بار پیشنهاد شد. برای نمونه، در پژوهشنامه‌ای که ماه مارس امسال (۲۰۲۰) منتشر شد، سنجش‌های بسیار دقیق روی ایزوتوپ‌های اکسیژن نشان می‌داد که سنگ‌های ماه و زمین احتمالا از آنچه در گذشته می‌پنداشتیم هم تفاوت بیشتری با هم دارند. [اینجا خواندید: * گویا زمین و ماه دوقلوهای اکسیژنی همسان نیستند]

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky


واژه‌نامه:
Earth - moon - Mars - planet - NASA - Apollo - astronaut - Giant impact - chlorine - isotope - neutron - nuclei - element - Justin Simon - halogen - Proceedings of the National Academy of Sciences - oxygen

منبع: اسپیس دات کام
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان