ستارگانی در جمجمه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

آن چه اینجا می‌بینید تصویر تازه‌ایست که تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در ‌رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو) از پسماندِ ستاره‌ای که دیرزمانی از مرگش می‌گذرد گرفته، پسماندی که همانندی ناخوشایندی با یک جمجمه‌ی شناور در فضا دارد و اینجا نمای وهم‌آوری با رنگ‌های زیبا و خونین را از خود به ما نشان می‌دهد. این سحابی سیاره‌نما (سیاره‌ای) نخستین نمونه‌ی شناخته شده‌ایست که با یک جفت ستاره‌ی همدمِ نزدیک که زوجشان به نوبه‌ی خود همدم ستاره‌ی سومی است پیوند دارد.

سحابی جمجمه که به نام ان‌جی‌سی ۲۴۶ هم شناخته می‌شود با فاصله‌ی حدود ۱۶۰۰ سال نوری از زمین در راستای صورت فلکی جنوبی نهنگ دیده می‌شود. این سحابی هنگامی پدید آمد که یک ستاره‌ی خورشیدسان در پایان زندگی، لایه‌های بیرونی‌اش را به فضا پس زد و هسته‌ای برهنه -یک کوتوله‌ی سفید- از خود به جا گذاشت، یکی از دو ستاره‌ای که اینجا در مرکز ان‌جی‌سی ۲۴۶ دیده می‌شود.

اگرچه این سحابی چندین سده است که شناخته شده، ولی تنها در ۲۰۱۴ بود که اخترشناسان به کمک همین وی‌ال‌تی پی بردند که کوتوله‌ی سفید و همدمش یک ستاره‌ی سوم را در این سحابی پنهان کرده‌اند. این ستاره‌ی سوم که در این تصویر دیده نم‌یشود یک کوتوله‌ی سرخ کم‌نور است که حدود ۵۰۰ ای‌یو (۵۰۰ برابر فاصله‌ی زمین و خورشید) از کوتوله‌ی سفید فاصله دارد. این دو کوتوله‌ی سرخ و سفید با یکدیگر همدم هستند و به گرد یکدیگر می‌چرخند. ستاره‌ی سوم هم با فاصله‌ی حدود ۱۹۰۰ ای‌یو به گرد این زوج می‌چرخد. این سه ستاره با هم ان‌جی‌سی ۲۴۶ را به عناون نخستین نمونه‌ی شناخته شده‌ی یک سحابی سیاره‌نما با یک سامانه‌ی سه ستاره‌ایِ پایگانی (سلسله مراتبی) در مرکزش پدید آورده‌اند.

این تصویر تازه‌ی سحابی جمجمه به کمک دستگاه فورس۲ در تلسکوپ وی‌ال‌تی و در طول موج‌های باند باریک گرفته شده- طول موج‌هایی مربوط به گاز هیدروژن و اکسیژن. رصد نورهای گسیلیده از عنصرهایی ویژه به اخترشناسان کمک می‌کند تا آگاهی‌های هنگفتی درباره‌ی همنهش‌های شیمیایی و ساختاری یک جرم به دست آورند. این تصویر تازه‌ی سحابی جمجمه هم بخش‌هایی از آن را با میزان کم تا بسیارِ هیدروژن (رنگ سرخ) و اکسیژن (آبی روشن) نمایان کرده است.

میدان گسترده‌ی سحابی جمجمه. این تصویر در دو اندازه‌ی بزرگ‌تر: ۴.۷ مگ و ۱۵.۶ مگ

--------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
 star - The Whale - ESO - Very Large Telescope - VLT - Skull Nebula - NGC 246 - Earth - constellation of Cetus - Sun-like - white dwarf - red dwarf - Sun - planetary nebula - hierarchical triple stellar system - FORS 2 - Chilean Atacama Desert - wavelength - hydrogen - oxygen - element

منبع: ESO
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان