برای نخستین بار یک "ابر-سیاره" کم‌نور در طیف رادیویی یافته شد

* دانشمندان یک "اَبَر-سیاره"ی سرد و کم‌نور را یافته‌اند که تاکنون در روش‌های معمولِ بررسی فروسرخ پنهان و نادیدنی مانده بوده.

برداشت هنری از کوتوله‌ی قهوه‌ای کم‌نور "بی‌دی‌آر جی۱۷۵۰+۳۸۰۹"، نخستین نمونه از چنین اجرامی که در طیف رادیویی یافته شده

رصدهای انجام شده با رادیوتلسکوپ آرایه‌ی بسامد پایین" (لوفار، LOFAR) یک کوتوله‌ی‌ قهوه‌ای را آشکار کرده که پژوهشگران عنوان رده‌بندی "بی‌دی‌آر جی۱۷۵۰+۳۸۰۹" و نام اِلِگَست (Elegast) را رویش گذاشته‌اند. کوتوله‌های قهوه‌ای را گاهی به نام ستارگان ناکام یا ابر-سیاره نیز می‌خوانند، زیرا از سویی کوچک‌تر از آنند که ستاره پنداشته شوند و از سوی دیگر بزرگ‌تر از آنند که سیاره خوانده شوند.

به طور کلی، کوتوله‌های قهوه‌ای در پیمایش‌ها یا نقشه‌برداری‌های آسمانی که در نور فروسرخ انجام می‌شود یافته می‌شوند. ولی بر پایه‌ی بیانیه‌ی دانشگاه هاوایی، الگست نماینده‌ی نخستین جرم زیرستاره‌ای است که با بهره از یک تلسکوپ رادیویی شناسایی شده.

مایکل لیو، پژوهشگر بنیاد اخترشناسی دانشگاه هاوایی و یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «این کار یک شیوه‌ی کاملا تازه را برای یافتن سردترین اجرام شناور در نزدیکی خورشید که کم‌نورتر از آنند که با روش‌های به کار رفته در ۲۵ سال گذشته شناسایی شوند به ما می‌دهد.»

از آنجایی که کوتوله‌های قهوه‌ای کوچک‌تر از آنند که ستاره شوند، دستخوشِ آن گونه از واکنش‌های همجوشی هسته‌ایی که ستارگان درخشانی مانند خورشید را پدید می‌آورد هم نمی‌شوند، از همین رو کوچک‌تر، کم‌نورتر، و سردتر از ستارگان معمولی می‌شوند و پیدا کردنشان با بهره از روش‌های رایج، از جمله با دستگاه‌های فروسرخ، دشوارتر می‌شود. با این همه، این اجرام هم می‌توانند پرتو بگسیلند، ولی در طول موج‌های رادیویی.

این پژوهشگران نخست الگست را با بهره از تلسکوپ رادیویی لوفار در هلند یافتند. مشاهدات آنها سپس به کمک رصدخانه‌ی بین‌المللی جمنای در هاوایی و شیلی و تاسیسات تلسکوپی فروسرخ ناسا (که توسط دانشگاه هاوایی اداره می‌شود) تایید شد.

شناسایی بی‌دی‌آر جی۱۷۵۰+۳۸۰۹ در داده‌های رادیویی لوفار

هریش ویدانتام، اخترشناس بنیاد رادیواخترشناسی هلند (آسترون) و نویسنده‌ی اصلی پژوهش می‌گوید: «از خودمان پرسیدیم "چرا رادیوتلسکوپ‌هایمان را رو به کوتوله‌های قهوه‌ایِ رده‌بندی شده بگیریم؟" بیایید تنها یک عکس بزرگ از آسمان بگیریم و این اجرام را یکراست در طیف رادیویی پیدا کنیم.»

به کار بردن دستگاه لوفار برای شناسایی الگست نشانگر رویکردی نوین است که می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا اجرام کیهانی دیگری، مانند فراسیاره‌های غول گازی را که سردتر یا کم‌نورتر از آنند که در پیمایش‌های فروسرخ ردیابی شوند هم بیابند.

گزارش یافته‌های این پژوهشگران در شماره‌ی ۹ نوامبر نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز منتشر شده است.

--------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
super-planet - infrared - Low-Frequency Array - LOFAR - brown dwarf - BDR J1750+3809 - Elegast - failed star - planet - substellar - radio telescope - University of Hawai'i -  sun - Michael Liu - Institute for Astronomy - nuclear fusion reaction - star - radio - wavelength - Netherland - International Gemini Observatory - Hawaii - Chile - NASA - Infrared Telescope Facility - Harish Vedantham - Netherlands Institute for Radio Astronomy - ASTRON - gas giant - exoplanet - Astrophysical Journal Letters


منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان