کشف بلندترین رشته میان‌کهکشانی
 |
| تصویر نوری از "آبل ۳۳۹۱/۹۵"، امانه‌ای از ه خوشه‌ی کهکشانی |
رشته‌هایی از گاز با درازاهایی باورنکردنی که به نام رشته‌ها یا افروزه‌های میان‌کهکشانی شناخته می‌شوند، کهکشان‌ها و خوشه‌های کهکشانی را در بر گرفته و آنها را در پهنه‌ی کیهان به هم پیوند داده‌اند- و دانشمندان اکنون بلندترین نمونه از این رشته‌ها را که تاکنون دیده شده یافته‌اند.
رشته‌های میان‌کهکشانی تاروپودی کیهانی را اخته‌اند که در سرتاسرِ کیهانِ دیدارپذیر گسترده شده. درون این ساختار، کهکشان‌ها در الگوهایی تار عنکبوتی آرایش یافته‌اند که با این رشته‌ها به هم پیوسته و در بر گرفته شده‌اند.
بر پایه‌ی پژوهش‌های گذشته، پس از مهبانگ، انفجاری در ۱۳.۸ میلیارد سال پیش که آغازگر کیهان بود، انبوه گاز هیدروژنی که ماده‌ی شناخته شده در کیهان را ساخته در خود رُمبید و به ورقه‌هایی تبدیل گشت که خُرد شد و این رشته‌های دراز و کشیده را پدید آورد.
اکنون دانشمندانی به رهبری پژوهشگران دانشگاه بن آلمان درازترین نمونه‌ی این رشته‌ها را که تاکنون دیده شده رصد کرده‌اند. این رشته‌ی گازی تا درازای خیره‌کننده‌ی ۵۰ میلیون سال نوری کشیده شده و ساختارش همسو با پیش‌بینی‌هایی‌ست که پژوهشگران به کمک شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای انجام داده بودند.
نویسنده‌ی اصلی پژوهش، توماس رایپریش از دانشگاه بن می‌گوید: «محاسبه‌ها نشان می‌دهند که بیش از نیمی از ماده‌ی باریونی کیهان در همین رشته‌ها انباشته شده- این گونه‌ای از ماده است که ستارگان و سیاره‌ها از آن ساخته شده‌اند، و همچنین خود ما.»
از آنجایی که این رشته‌ها تا این اندازه کشیده و درازند، ذراتی که آنها را ساخته بسیار پخش و پراکنده شده‌اند و از همین رو دیدنشان بی‌اندازه دشوار است. ولی رایپریش و همکارانش توانستند با بهره از تلسکوپ فضایی ئی‌روزیتا (eROSITA)، برای نخستین بار این گاز را به طور کامل نمایان کنند. ئی‌روزیتا یک تلسکوپ پرتو ایکس است که توسط بنیاد فیزیک فرازمینی ماکس پلانک در آلمان ساخته شده.
 |
| سمت راست: تصویر تلسکوپ ئی‌روزیتا. سمت چپ: یک شبیه‌سازی رایانه‌ای |
رایپریش درباره‌ی این مشاهدات می‌گوید: «ئی‌روزیتا آشکارسازهای بسیار حسمندی برای این گونه از پرتوهای ایکس که از گازهای این رشته‌ها گسیلیده می‌شود دارد. این تلسکوپ همچنین دارای یک میدان دید گسترده (مانند یک عدسی میدان‌گسترده) است که بخشِ به نسبت گسترده‌ای از آسمان را در یک تک-سنجش ثبت می‌کند، آن هم با واگشود (رزولوشن) بسیار بالا.» این ویژگی‌های این تلسکوپ فضایی به پژوهشگران اجازه می‌دهد تا عکس‌هایی پرجزییات از اجرام غول‌آسایی مانند رشته ها بگیرند، و این کار را هم به نسبت سریع انجام دهند.»
این گروه پژوهشی "آبل ۳۳۹۱/۹۵" را بررسی کردند- سامانه‌ای از سه خوشه‌ی کهکشانی در فاصله‌ی ۷۰۰ میلیون سال نوری زمین. تصویرهایی که به کمک ئی‌روزیتا گرفته شده خوشه‌ها و تک‌کهکشان‌ها را نشان می‌دهند که کل سامانه را خال خال کرده‌اند، ولی شاید از آن هم شگفت‌انگیزتر، پیچک‌هایی را نشان می‌دهند که کهکشان‌ها و خوشه‌ها را پیوند داده، با کل رشته که ۵۰ میلیون سال نوری درازا دارد.
با این همه به گفته‌ی این دانشمندان، اگرچه این بلندترین رشته‌ایست که تاکنون دیده شده، ولی پژوهشگران بر این گمانند که می‌تواند از تکه‌ای که در این عکس‌ها دیده شده هم بلندتر باشد.
رایپریش می‌گوید: «ما مشاهداتمان را با نتایج یک شبیه‌سازی که فرگشت کیهان را بازسازی می‌کند مقایسه کردیم. تصویر ئی‌روزیتا همانندی خیره‌کننده‌ای با تصویری داشت که رایانه پدید آورده بود. این نشان می‌دهد مدل استاندارد که به طور گسترده پذیرفته شده درباره‌ی فرگشت کیهان درست می‌گوید.»
جزییات این پژوهش برای انتشار در نشریه‌ی آسترونومی اند آستروفیزیکز پذیرفته شده است.
--------------------------------------------
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر