شاید انفجاری سهمگین در کهن‌ترین کهکشان کیهان دیده شده باشد
 |
شاید انفجاری از پرتوهای پرانرژی را از کهکشانی در دوردست‌های کیهان دیده باشیم. اگر این رویداد تایید شود، کهن‌ترین "انفجار پرتو گاما"ی شناخته شده خواهد بود زیرا تنها حدود ۴۰۰ میلیون سال پس از مهبانگ (انفجار بزرگ) رخ داده.
لینهوا جیانگ و همکارانش از دانشگاه پکینگ در پکن چین، سرگرم بررسی کم‌نورترین و کهن‌ترین کهکشان کیهان (جی‌ان-زی۱۱) به کمک رصدخانه‌ی کک در هاوایی بودند که مشاهده کردند این کهکشان در زمانی کمتر از سه دقیقه، صدها برابر درخشان‌تر شد.
به گمان این پژوهشگران، این می‌تواند یک انفجار پرتو گاما (جی‌آربی) بوده باشد، گونه‌ای رویداد بی‌اندازه درخشان که در دیگر کهکشان‌ها هم دیده شده و پنداشته می‌شود زمانی رخ می‌دهد که ستارگان غول‌پیکرِ ویژه‌ای دستخوش انفجار ابرنواختری می‌شوند.
ما کهکشان جی‌ان-زی۱۱ را به شکلی می‌بینیم که در ۱۳.۴ میلیارد سال پیش بوده، یعنی این یکی از نخستین کهکشان‌هایی بوده که پس از مهبانگ پدید آمده [نورش ۱۳.۴ میلیارد سال در راه بوده تا به چشم ما برسد]. ولی از آنجایی که کیهان رو به گسترش (انبساط) است، فاصله‌ی واقعی ما با این کهکشان تاکنون حدود ۳۲ میلیارد سال نوری شده. فرآیند گسترش کیهان حتی پایِش یا دوره‌ی زمانیِ فورانی که جیانگ و همکارانش دیده‌اند را هم کش داده، زیرا این رویداد احتمالا تنها حدود ۲۰ ثانیه زمان برده بوده [که در اثر گسترش کیهان، آن را به اندازه‌ی حدود ۳ دقیقه دیده‌ایم-م].
پیش از این، دورترین انفجار پرتو گامای شناخته شده در زمانی حدود ۱۰۰ میلیون سال دیرتر رخ داده، تقریبا ۵۰۰ میلیون سال پس از مهبانگ. بنابراین رویداد جی‌ان-زی۱۱ کهن‌ترین نمونه‌ایست که تاکنون دیده شده، و این نشان می‌دهد که کهکشان‌های روزگار آغازین کیهان فعال‌تر از آنچه پنداشته می‌شد بوده‌اند.
 |
| تصویر تلسکوپ فضایی هابل از جی‌ان-زی۱۱، کم‌نورترین و کهن‌ترین کهکشان کیهان- اندازه‌ی بزرگ‌تر |
جیانگ می‌گوید دلیل این که [می‌گوییم کهکشان‌های آغازین فعال‌تر از پنداشت‌ها بوده‌اند] اینست که انفجارهای پرتو گاما باید رویدادهای بی‌اندازه کمیابی باشند: «احتمال دیدن یک انفجار پرتو گاما [در یک کهکشان نمونه] نزدیک به صفر است.»«اگر تا یک میلیون سال به رصد یک کهکشان بپردازید، احتمالا [تنها] تک و توکی رویداد انفجار پرتو گاما در آن خواهید دید. به همین دلیل تا این اندازه شگفت‌آور است.»
آنچه روشن نیست اینست که آیا دلیل این رویداد می‌توانسته یک سیگنال سرکش از یک ماهواره یا سیارکی چیزی در سامانه‌ی خورشیدی خودمان بوده باشد؟ اگرچه بعید است، ولی جیانگ می‌گوید چون رویداد پایان یافته و رفته، دیگر هیچ راهی برای اطمینان یافتن از آن نخواهیم داشت.
با این همه، درخشش و پایش (دوره‌ی زمانی) این رویداد اشاره به یک انفجار پرتو گاما دارد و احتمال می‌رود بتوانیم نمونه‌های دیگری از این رویداد را در آن روزگار ببینیم. جیانگ می‌گوید: «یا ما خوش‌شانس بوده‌ایم، یا نرخ انفجارهای پرتو گاما بالاتر از چیزی‌ست که پنداشته می‌شود.»
گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.
--------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky
واژه‌نامه:
منبع: نیوساینتیست
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر