زمین سریع‌تر شد و به مرکز کهکشان هم نزدیک‌تر شد!

نقشه‌ی جایگاه و سرعت در کهکشان راه شیری. پیکان‌ها داده‌های جایگاه و سرعت برای ۲۴۰ جرمی را که در مدل‌سازی کهکشان راه شیری به کار رفتند نشان می‌دهند. خط‌های سیاه نشانگر جایگاه بازوهای مارپیچی کهکشانند. رنگ‌ها هم گروه‌های اجرام هم‌بازو (در یک بازو) را نشان می‌دهند. تصویر زمینه یک شبیه‌سازی است. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۳.۵ مگ)

زمین ۷ کیلومتر بر ثانیه سریع‌تر و حدود ۲۰۰۰ سال نوری به ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری نزدیک‌تر شد. ولی نگران نباشید، این گفته به معنای این نیست که سیاره‌مان دارد به سوی ابرسیاهچاله کشیده می‌شود. اینها در حقیقت دستاورد یک مدل‌سازی بهتر برای کهکشان راه شیری است که بر پایه‌ی داده‌های رصدی تازه، از جمله کاتالوگی از اجرام که در بیش از ۱۵ سال گذشته توسط برنامه‌ی اخترشناسی رادیویی ژاپن (ورا، VERA) رصد شده انجام گرفته.

برنامه‌ی ورا* در سال ۲۰۰۰ برای نقشه‌برداری سه‌بعدی از سرعت و ساختارهای فضایی در کهکشان راه شیری آغاز شد. این برنامه از شگردی به نام تداخل‌سنجی برای پیوندِ داده‌های رادیوتلسکوپ‌های پراکنده در سرتاسر زنجیره‌ی جزیره‌گان ژاپن، و دستیابی به واگشودی (وضوحی) هم‌ارزِ یک تلسکوپ به قطر ۲۳۰۰ کیلومتر بهره می‌گیرد. دقت اندازه‌گیری‌های انجام شده با چنین واگشودی ۱۰ میکروثانیه‌ی قوس است، هم‌ارز دیدن یک سکه‌ی یک سنتی روی سطح ماه.

از آنجایی که زمین درون کهکشان راه شیری جای دارد، نمی‌توانیم به پشت سر برگردیم و ببینیم کهکشان از بیرون چگونه دیده می‌شود. اخترسنجی -سنجش دقیقِ جایگاه و حرکت اجرام- ابزاری کلیدی برای شناخت ساختار کلی کهکشان و جایگاهی که در آن داریم است. امسال نخستین کاتالوگ اخترسنجی ورا که دربردارنده‌ی داده‌هایی برای ۹۹ جرم بود منتشر شد.

اخترشناسان بر پایه‌ی داده‌های همین کاتالوگ و نیز داده‌های رصدی تازه انجام شده‌ی گروه‌های دیگر یک نقشه‌ی جایگاه و سرعت پدید آوردند. آنها از روی این نقشه به محاسبه‌ی مرکز کهکشان، نقطه‌ای که همه چیز به گرد آن می‌چرخد پرداختند. این نقشه نشان می‌دهد که مرکز کهکشان، و ابرسیاهچاله‌ای که در آن جای گرفته ۲۵۸۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. این نزدیک‌تر از میزان رسمیِ ۲۷۷۰۰ سال نوری است که در سال ۱۹۸۵ توسط اتحادیه‌ی بین‌المللی اخترشناسی پذیرفته شده. همنه‌ی (مولفه‌ی) سرعت در این نقشه هم نشان می‌دهد که زمین دارد با سرعت ۲۲۷ کیلومتر بر ثانیه به گرد مرکز کهکشان می‌چرخد. این سریع‌تر از میزان رسمیِ ۲۲۰ کیلومتر بر ثانیه است.

اکنون دانشمنِ برنامه‌ی ورا امیدوارند اجرام بیشتری -به ویژه آنهایی که به ابرسیاهچاله‌ی مرکزی نزدیکند- را رصد کنند تا منش‌نماییِ بهتری برای ساختار و حرکت کهکشان انجام دهند. به عنوان بخشی از این تلاش‌ها، ورا در شبکه‌ی ئی‌ای‌وی‌ان (شبکه‌ی آسیای خاوریِ وی‌ال‌بی‌آی) که از رادیوتلسکوپ‌هایی در ژاپن، کره‌ی جنوبی، و چین تشکیل شده شرکت خواهد کرد. با افزایش شمار این تلسکوپ‌ها و بیشترین جدایی میان آنها، ئی‌ای‌وی‌ان می‌تواند به دقتی از این هم بالاتر دست بیابد.

"نخستین کاتالوگ اخترسنجی ورا" با همکاری ورا و گروهش در روز ۱وت ۲۰۲۰ توسط انتشارات انجمن اخترشناسی ژاپن منتشر شد.

-----------------------------------------
* ورا (VERA) کوتاه شده‌ی "کاوش اخترسنجی رادیوییِ وی‌ال بی‌ای است. خود وی‌ال‌بی‌ای (VLBI) هم کوتاه شده‌ی "تداخل‌سنجی با خط پایه‌ی بسیار بلند" است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
 supermassive black hole - Milky Way Galaxy - planet - black hole - Japan - VERA - interferometry - archipelago - United States - penny - Moon - Earth - First VERA Astrometry Catalog - International Astronomical Union - Galactic Center - EAVN - East Asian VLBI Network - South Korea - China - Publications of the Astronomical Society - VLBI Exploration of Radio Astrometry - VLBI - Very Long Baseline Interferometry

منبع: ساینس‌دیلی
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان