رکوردی تازه برای دورترین اختروش‌ها ثبت شد
 |
اخترشناسان دوردست‌ترین اختروَشی که تاکنون دیده شده را یافته‌اند. این اختروش که حدود ۱۳ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد، به ما نشان می‌دهد که نخستین ابرسیاهچاله‌های کیهان چگونه بر کهکشان‌هایشان تاثیر می‌گذاشتند.
اختروش‌ها اجرامی بی‌اندازه درخشان در مرکز برخی کهکشان‌ها هستند که از یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی کلان‌جرم) که با قرصی از پلاسمای داغ در بر گرفته شده تشکیل شده‌اند. اخترشناسان این اختروشِ نویافته که "جی۰۳۱۳-۱۸۰۶" نام دارد را به کمک چندین رصدخانه‌ی پرقدرت پیدا کردند. فیج وانگ از دانشگاه آریزونا این گزارش را در نشست مجازیِ انجمن اخترشناسی آمریکا در ۱۲ ژانویه ارایه داد.
جی۰۳۱۳-۱۸۰۶ به اندازه‌ی ۲۰ میلیون سال نوری از رکورددارِ پیشین دورتر و ابرسیاهچاله‌ی آن هم دو برابر از آن پرجرم‌تر است- جرم آن به حدود ۱.۶ میلیارد برابر جرم خورشید می‌رسد. وانگ می‌گوید: «وجود چنین ابرسیاهچاله‌ی پرجرمی... آن هم تنها ۶۰۰ میلیون سال پس از مِهبانگ، بر شناخت ما از شکل‌گیری ابرسیاهچاله‌ها تاثیر بسیاری می‌گذارد.»
به محاسبه‌ی پژوهشگران، اگر سیاهچاله‌ای بخواهد تا این اندازه بزرگ شود نمی‌تواند مانند سیاهچاله‌های کوچک‌تر، از رُمبش ستاره پدید بیاید. چنین سیاهچاله‌ای باید از یک "تخمِ" سیاهچاله به جرمِ ۱۰ هزار برابر خورشید آغاز کند، سیاهچاله‌ای که می‌توانسته از رمبش و چگالش انبوه غول‌آسایی از گاز زیر گرانش خود پدید آمده باشد.
اختروشِ نام برده همچنین دارد گازهایی اَبَرداغ هم می‌افشاند که سرعتشان به یک پنجم سرعت نور می‌رسد. باد این اختروش شاید سرانجام روند ستاره‌زایی در کهکشان میزبانش را کُند سازد، روندی که به نظر می‌رسد اکنون دارد با نرخ حدود ۲۰۰ برابرِ راه شیری ستاره می‌سازد، هر چند که به نظر می‌رسد حدود ۱۰ برابر کوچک‌تر است.
به گفته‌ی وانگ، رصدهای بیشتر با نسل بعدی تلسکوپ‌های بیار بزرگ، از جمله تلسکوپ فضایی برنامه‌ریزی شده‌ی جیمز وب ناسا می‌تواند به آگاهی ما بر چگونگیِ پیدایش اختروش‌هایی از این دست و چگونگی تاثیر آنها بر کهکشان‌های میزبانشان بیفزاید.
اختروش‌ها اجرامی بی‌اندازه درخشان در مرکز برخی کهکشان‌ها هستند که از یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی کلان‌جرم) که با قرصی از پلاسمای داغ در بر گرفته شده تشکیل شده‌اند. اخترشناسان این اختروشِ نویافته که "جی۰۳۱۳-۱۸۰۶" نام دارد را به کمک چندین رصدخانه‌ی پرقدرت پیدا کردند. فیج وانگ از دانشگاه آریزونا این گزارش را در نشست مجازیِ انجمن اخترشناسی آمریکا در ۱۲ ژانویه ارایه داد.
جی۰۳۱۳-۱۸۰۶ به اندازه‌ی ۲۰ میلیون سال نوری از رکورددارِ پیشین دورتر و ابرسیاهچاله‌ی آن هم دو برابر از آن پرجرم‌تر است- جرم آن به حدود ۱.۶ میلیارد برابر جرم خورشید می‌رسد. وانگ می‌گوید: «وجود چنین ابرسیاهچاله‌ی پرجرمی... آن هم تنها ۶۰۰ میلیون سال پس از مِهبانگ، بر شناخت ما از شکل‌گیری ابرسیاهچاله‌ها تاثیر بسیاری می‌گذارد.»
به محاسبه‌ی پژوهشگران، اگر سیاهچاله‌ای بخواهد تا این اندازه بزرگ شود نمی‌تواند مانند سیاهچاله‌های کوچک‌تر، از رُمبش ستاره پدید بیاید. چنین سیاهچاله‌ای باید از یک "تخمِ" سیاهچاله به جرمِ ۱۰ هزار برابر خورشید آغاز کند، سیاهچاله‌ای که می‌توانسته از رمبش و چگالش انبوه غول‌آسایی از گاز زیر گرانش خود پدید آمده باشد.
اختروشِ نام برده همچنین دارد گازهایی اَبَرداغ هم می‌افشاند که سرعتشان به یک پنجم سرعت نور می‌رسد. باد این اختروش شاید سرانجام روند ستاره‌زایی در کهکشان میزبانش را کُند سازد، روندی که به نظر می‌رسد اکنون دارد با نرخ حدود ۲۰۰ برابرِ راه شیری ستاره می‌سازد، هر چند که به نظر می‌رسد حدود ۱۰ برابر کوچک‌تر است.
به گفته‌ی وانگ، رصدهای بیشتر با نسل بعدی تلسکوپ‌های بیار بزرگ، از جمله تلسکوپ فضایی برنامه‌ریزی شده‌ی جیمز وب ناسا می‌تواند به آگاهی ما بر چگونگیِ پیدایش اختروش‌هایی از این دست و چگونگی تاثیر آنها بر کهکشان‌های میزبانشان بیفزاید.
-------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky
واژه‌نامه:
quasar - Earth - supermassive black hole - galaxy - plasma - J0313-1806 - Feige Wang - University of Arizona - American Astronomical Society - sun - big bang - star - black hole - star formation - Milky Way - NASA - James Webb Space Telescope
منبع: نیوساینتیست
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر