دنباله‌داری در میان تروجان‌ها

تلسکوپ فضایی هابل ناسا این عکس را از دنباله‌دارِ جوانِ "پی/۲۰۱۹ ال‌دی۲" (اتلس)، هنگامی که نزدیکِ سیارک‌های تروجان (یا تروا- سیارک‌های باستانیِ افتاده در دام مشتری) بود گرفت. این جرم یخی نخستین دنباله‌داری‌ست که اخترشناسان نزدیک توده‌ی تروجان‌ها دیده‌اند [این سیارک‌ها هم‌مدار با مشتری هستند بنابراین این دنباله‌دار هم اکنون هم‌مدار با مشتری به گرد خورشید می‌گردد-م].

این تصویر هابل یک دُم ۶۴۰ هزار کیلومتری از گاز و غبار را نشان می‌دهد که از هسته‌ی جامد و درخشان این دنباله‌دارِ خیره‌سر بیرون زده. این دُم گواهی‌ست بر فعال بودنِ این جرم یخی، با وجود فاصله‌ی بسیارش از خورشیدِ کم‌نور. این دنباله می‌تواند دستاورد آزاد شدنِ مونوکسید کربن و دی‌اکسید کربن باشد، مواد گریزایی (فرّاری) که یخشان برای باز شدن و تبدیل شدن به گاز، نیاز به نور و گرمای چندانی از خورشید ندارد.

این دنباله‌دار اوایل ژوئن ۲۰۱۹ به کمک تلسکوپ "سامانه‌ی آخرین هشدار برخورد سیارک به زمین" (اتلس، ATLAS) در دانشگاه هاوایی یافته شد.

این دنباله‌دار به احتمالا بسیار یکی از آخرین اعضای گروهی از دنباله‌دارها به نام "bucket brigade" است که پس از برهم‌کنش‌هایی با بیرونی‌ترین سیاره‌ی سامانه‌ی خورشیدی، نپتون، از آن لگد خورده، از خانه‌ی سردش در کمربند کویپر بیرون انداخته شده و دارد به درون، به سوی خورشید می‌آید.

کمربند کویپر که در لبه‌های سامانه‌ی خورشیدی جای دارد، پناهگاهی از اجرام یخیِ به جا مانده از فرآیندهای سیاره‌زایی در ۴.۶ میلیارد سال پیش است.

این دنباله‌دار بی‌خانمان یک باشنده‌ی موقت در میان سیارک‌های مشتری است. شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای نشان می دهند که  این مهمان ناخوانده تا حدود دو سال دیگر یک رویارویی نزدیک با مشتری خواهد داشت و سپس لگدی هم از این یکی سیاره‌ی غول‌پیکر دریافت کرده و روانه‌ی بخش درونی سامانه‌ی خورشید خواهد شد.

این تصویر هابل در نور دیدنی (مریی) گرفته شده و از پیوند نوردهی‌های انجام شده در ۱ آوریل و ۸ می ۲۰۲۰ با دوربین میدان‌گسترده‌ی شماره ۳ی این تلسکوپ پدید آمده است.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

NASA - ESA - Hubble Space Telescope - comet - P/2019 LD2 - Jupiter - asteroid - Trojans - tail - Sun - carbon monoxide - carbon dioxide - volatile - University of Hawaii - Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System - ATLAS - bucket brigade - Kuiper belt - planet - Neptune - solar system - Wide Field Camera 3

منبع: esa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

درخت نورافشان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

درخت شما هم می‌تواند مانند این درخت، میوه‌هایی از "نور" بدهد؟
آنچه در این تصویر می‌بینید یک هم‌رویدادی دیداری میان شاخه‌های تیره‌ی یک درخت روی زمین و شفق‌های درخشان در آسمان است.
زیبایی شفق و نمای شاخه‌مانند آن که هم‌تراز با شاخه‌های درختی در همان نزدیکی بود، عکاس را آنچنان فریفته بود که یک دم فراموش کرد باید عکس بگیرد. از زاویه‌ی درست به نظر می‌رسد این درخت به جای برگ و میوه، شفق بر شاخه‌هایش دارد!
خوشبختانه او پیش از آن که شفق دگرگون شود و نمایی کاملا متفاوت پیدا کند، به خود آمد و این هم‌رویدادی زیبا و الهام‌بخش را به تصویر کشید.
شفق‌های قطبی به طور معمول در پی برخورد الکترون‌های پرانرژی که در اثر انفجارهای خورشیدی گسیلیده شده‌اند با جو زمین در فرازای ۱۵۰ کیلومتری پدید می‌آیند. شفق درون این تصویر ماه مارس ۲۰۱۷ در آسمان ایسلند دیده شد.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

tree - aurora - solar explosion - electron - Earth - Iceland

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ساخت ۴۰۰۰ دنیای مجازی برای بازگشت به آغاز جهان!

 نمودار فرگشت کیهان از پندام (تورم) در سمت چپ تا اکنون در سمت راست. این روش بازسازی فرگشت را از راست به چپِ این نمودار به عقب می‌برد تا نوسان‌های چگالی آغازین را از روی پراکندگی کنونی کهکشان‌ها بازتولید کند.

یک ابررایانه دکمه‌ی بازگشت به آغاز کیهان را فشار می‌دهد! کیهان‌شناسان در تلاشند با شبیه‌سازی ۴۰۰۰ نمونه از کیهان در یک ابررایانه‌ی غول‌پیکر، به نخستین دَمِ تاریخ پس از مِهبانگ (انفجار بزرگ) برسند.

هدف آنها کشیدن تصویری از پیامدِ بی‌درنگِ مهبانگ است، زمانی که کیهانِ دیدارپذیر در کوچک‌ترین جزءِ یک میکروثانیه، ناگهان ۱ تریلیون تریلیون بار گسترده‌تر شد [پدیده‌ی پَندام یا تورم]. پژوهشگران امیدوارند با به کار بردنِ روشی که برای این شبیه‌سازی‌ها به کار رفته در مشاهدات واقعیِ کیهانِ امروز، به شناخت درستی از نمای این دوره‌ی پندامی برسند.

رهبر این پژوهش، ماساتو شیراساکی، کیهان‌شناس رصدخانه‌ی ملی اخترشناسی ژاپن (ان‌ای‌اوجی) در ایمیلی به لایوساینس نوشت: «ما داریم تلاش می‌کنیم کاری مانند حدس زدنِ عکس نوزادیِ کیهان از روی تازه‌ترین عکس‌های آن انجام دهیم.»

جهان تکه تکه
امروزه کیهان دارای بخش‌هایی با چگالی‌های گوناگون است، بخش‌هایی پر از کهکشان و بخش‌هایی به نسبت برهوت. به گفته‌ی شیراساکی، یک فرضیه‌ی امیدبخش برای این پراکندگیِ نابرابر که در مواد معمولی کیهان می‌بینیم اینست که در زمان مهبانگ، از پیش نوسان‌های کوانتومی، یا دگرگونی‌های موقتِ انرژی، در کیهان خُردِ آغازین وجود داشته.

هنگامی که کیهان گسترده (منبسط) شد، این نوسان‌ها هم باید گسترده می‌شدند؛ نقطه‌های چگال‌تر کش آمده و به مناطقی با چگالیِ بیشتر از پیرامونشان تبدیل شدند. نیروهای گرانشی می‌توانسته‌اند با این رشته‌های کِش آمده برهمکنش انجام داده و باعث کُپه کپه شدنِ کهکشان‌ها در راستای آنها شوند.

ولی برهمکنش‌های گرانشی پیچیده هستند، و از همین رو تلاش برای بازگشت به این دوره‌ی پندامی و شناخت جهان آن گونه که پیش از این بوده بسیار چالش‌برانگیز است. اساسا کیهان‌شناسان ناچارند نوسان‌های گرانشی را از معادله حذف کنند.

یک آغاز تمیز
پژوهشگران یک روش بازسازی برای همین کار پدید آوردند. ولی برای این که ببینند بازسازی درست بوده، نیاز به راه‌هایی برای آزمایش آن داشتند. از همین رو به سراغ ابررایانه‌ی ATERUI II در رصدخانه‌ی ملی اخترشناسی ژاپن رفتند تا ۴۰۰۰ نمونه (نسخه) از کیهان، همگی با تفاوت‌های جزیی در نوسان‌های چگالی آغازین را پدید بیاورند. این پژوهشگران به این کیهان‌های مجازی اجازه دادند تا پندام‌های (تورم‌های) مجازی خودشان را انجام دهند و سپس روش بازسازی را روی آنها اعمال کردند تا ببینند آیا دوباره به نقطه‌ی آغازین خود برمی‌گردند یا نه.

نتایج این پژوهش که در شماره‌ی ۴ ژانویه‌ی نشریه‌ی فیزیکال ریویو دی منتشر شده امیدوارکننده بود.

شیراساکی می‌گوید: «ما درمی‌یابیم که یک روش بازسازی می‌تواند اثرهای گرانشی بر پراکندگی‌های مشاهده شده‌ی کهکشانی را کاهش دهد و به ما اجازه دهد تا اطلاعات دربار‌ه‌ی شرایط آغازین کیهانمان را به گونه‌ای کارآمد استخراج کنیم.»

وی می‌افزاید در گذشته بازسازی روی داده‌های کهکشانی در دنیای واقعی اعمال شده ولی این بررسی تازه نشان می‌دهد که روی دوره‌ی پندامی کیهان هم کارایی دارد. گام بعدی به گفته‌ی وی، اعمال این بازسازی روی مشاهدات واقعی از شبکه‌ی کیهانی است. این مشاهدات پیش از این به کمک تلسکوپی در نیومکزیکو، به عنوان بخشی از برنامه‌ی پیمایش آسمانی دیجیتال اسلون انجام شده بوده.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Big Bang - supercomputer - inflation - Masato Shirasaki - National Astronomical Observatory of Japan - NAOJ - galaxy - quantum fluctuation - ATERUI II - Physical Review D -  cosmic web - New Mexico - Sloan Digital Sky Survey

منبع: لایوساینس

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

صحنه جرم پرسه‌ویرنس را از مدار ببینید

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در این تصویرِ مداری، نمایی پُروضوح از جایگاه فرود خودروی پرسه‌ویرنس ناسا را می‌بینیم که فضاپیمای مدارگرد شناسایی بهرام یک روز پس از فرود چشمگیر این خودرو گرفته.
دوربین این مدارگرد همچنین جایگاه بخش‌های گوناگونی از فضاپیمای ماموریت مارس ۲۰۲۰ را که بر روی سطح پخش شده‌اند هم نشان می‌دهد- از پایه‌ی فرود گرفته تا سپر گرمایی، چترجات و پوسته‌ی پشتی که پرسه‌ورنس را سالم بر سطح بهرام نشاندند.
هر یک از این چارچوب‌های پیوست پهنایی به اندازه‌ی  ۲۰۰ متر از سطح دهانه‌ی جیزرو را در بر می‌گیرند.
خود پرسه‌ویرنس را پایین تصویر، در مرکز الگویی می‌بینیم که در اثر موتور موشک‌های بالابرِ پایه‌ی فرود که خودرو را پایین می‌آوردند بر روی خاک پدید آمده.
پس از عملیات بالابر هوایی، خود پایه‌ی فرود هم جدا شد و با دور شدن از جایگاه فرود، در فاصله‌ای مناسب و به اندازه‌ی کافی دور از خودرو بر خاک افتاد. جایگاه پایانی آن با الگوی تیره‌رنگِ هفت-مانندی که روی سطح پدید آمده شناسایی می‌شود.
جایگاهِ همه‌ی بخش‌های فرود که پس از جدا شدن روی دهانه افتاده‌اند -سپر گرمایی، چتر نجات و پوسته‌ی پشتی- در این تصویر باکیفیت نشانه گذاشته شده‌اند.

خود پرسه‌ویرنس در مرکز الگویی که در اثر موتور موشک‌های بالابرِ پایه‌ی فرود پدید آمده

الگوی هفت-مانندی که از افتادن پایه‌ی فرود پدید آمده

جایی که سپر گرمایی افتاده

جایگاه فرود چتر نجات و پوسته‌ی پشتی

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Perseverance - Mars Reconnaissance Orbiter - Mars 2020 - descent stage - heat shield - parachute - back shell - Mars - Jezero Crater - sky crane 

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دلربایی استیو در مهتاب

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

"استیو" برگشته. مت کویرینگ روی ۲۴ فوریه این نوار ارغوانی‌رنگِ نور را در آسمانِ دریاچه‌ی جاسپر در آلبرتای کانادا مشاهده کرد. کویرینگ می‌گوید: «برای دیدن شفق‌های قطبی بیرون رفته بودم ولی این را به جایشان دیدم. پرتوی درخشان مهتاب کمی دیدن چیزها را دشوار کرده بود، ولی دیدن استیو در آسمان مانند همیشه عالی بود.»

استیو یک یافته‌ی تازه است. مانند شفق قطبی به نظر می‌رسد ولی شفق نیست. تابش ملایم بنفش آن دستاورد رودهای داغی از گاز (۳۰۰۰ درجه‌ی سانتیگراد) است که با سرعت بیش از ۲۱۰۰۰ کیلومتر بر ساعت در مغناطکره‌ی زمین روانند. همین آن را متمایز با شفق‌ قطبی می‌کند که از باران ذرات پرانرژیِ بیرون از زمین پدید می‌آید. نخستین بار حدود ۱۰ سال پیش تماشاگران کاناداییِ شفق‌ها به این پدیده توجه کرده و به شوخی نامش را استیو گذاشتند؛ پژوهشگران از آن هنگام تاکنون سرگرم بررسی آنها هستند.

کویرینگ این عکس را ساعت ۷:۵۲ به وقت جهانی گرفت، تنها چند ساعت پس از آن که یک فوران تاج خورشیدی (سی‌ام‌ئی) میدان مغناطیسی زمین را خراشید و رفت. آیا تنها یک همزمانی بوده؟ شاید نه. با گذشتن زمین از درون دنباله‌ی مغناطیده‌ی این سی‌ام‌ئی، جریان های داغ و موج‌های پلاسما هم در مغناطکره‌ی زمین موج انداختند. استیو پیامد همین بوده.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

STEVE - Matt Quiring - Jasper Lake - Alberta - aurora - Earth - magnetosphere - CME - magnetic field. - planet - plasma wave

منبع: اسپیس‌ودر

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

 

کشف بازمانده‌های یک ابرنواختر کمیاب در مرکز کهکشان

این تصویر داده‌های رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا (رنگ آبی) و داده‌های آرایه‌ی بسیار بزرگ بنیاد ملی علوم (رنگ سرخ) از پسماند ابرنواختر "کمان ای خاور" را در بر دارد. این جرم بسیار به ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان (کمان ای*) نزدیک است. اندازه‌ی بزرگ‌تر

بررسی تازه‌ای که روی داده‌های رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا انجام شده نشان می‌دهد که "کمان ای خاور" (Sgr A East)، یک پسماندِ ابرنواختر که به گونه‌ی خیره‌کننده‌ای نزدیکِ ابرسیاهچاله‌ی مرکزی کهکشان راه شیری (کمان ای*) جای دارد، بازمانده‌ی یک گونه‌ی کمیاب از انفجارهای ستاره‌ای به نام "ابرنواخترهای گونه‌ی یکم‌ای‌ایکس" (Type Iax) است. این یافته‌ها بر شناخت ما از چگونگی انفجار ستارگان و پراکندن عنصرهای کلیدیِ زندگی از گونه‌ی آشنا در پهنه‌ی کیهان می‌افزایند.

ابرنواخترهای گونه‌ی یکم‌ای (Type Ia) توسط کوتوله‌های سفید که خودشان بازمانده‌ی چگالِ ستاره‌های خورشیدسان هستند پدید می‌آیند. یک کوتوله‌ی سفید گویِ فشرده‌ایست که به طور عمده از اتم‌های کربن و اکسیژن تشکیل شده و ذاتا تا زمانی که جرمش زیر حد چاندراسخار (۱.۴ جرم خورشیدی) بماند، پایدارترین گونه‌ی ستارگان خواهد بود.

ولی اگر برافزایشِ مواد از یک ستاره‌ی همدم یا از ادغام با یک کوتوله‌ی سفید دیگر باعث شود جرم کوتوله‌ی سفید از حد چاندراسخار، یعنی ۱.۴ جرم خورشیدی فراتر برود، دما در هسته‌اش بالا رفته و به واکنش‌های افسارگسیخته‌ی همجوشی هسته‌ای و آزادسازی میزان هنگفتی انرژی می‌انجامد. [درباره‌ی این ابرنواخترها اینجا خوانده بودید: * کشف رده‌ای تازه از ابرنواخترها]

ستاره در عرض حدود ده ثانیه منفجر می‌شود بی آن که هسته‌ی پسماندی از خود به جا بگذارد. ابرِ رو به گسترشی که از آوارهای پرتابه‌ای پدید می‌آید تا چند هفته در اثر واپاشی نیکلی که در انفجار تولید شده به کبالت و سپس آهن، به شدت می‌درخشد.

ابرنواخترهای یکم‌ای‌ایکس نیروی کمتری دارند، و مقدارهای متفاوتی از عنصرها را نسبت به ابرنواخترهای معمولی یکم‌ای تولید می کنند. درخشندگی این ابرنواخترها و نیز جرم و سرعتِ پرتابه‌های آنها کمتر از یکم‌ای است، چیزی که نشان می‌دهد ابرنواخترهای یکم‌ای‌ایکس و یکم‌ای دستاورد سازوکارهای انفجاری متفاوتی هستند.

نظریه‌ی پیشرو اینست که ابرنواخترهای یکم‌ای‌ایکس دارای واکنش‌های گرماهسته‌ایی هستند که سرعت پیشروی‌شان در ستاره بسیار کُندتر از ابرنواخترهای معمولی یکم‌ای است. این پیشرویِ آهسته‌تر به انفجارهای ضعیف‌تر و در نتیجه، مقدار متفاوتی از عنصرهای تولیدشده در انفجارها می‌انجامد.

دکتر پینگ ژو، اخترشناس دانشگاه نانجینگ به همراه همکارانش این الگوی عنصریِ نمایان و متمایز را در تصویرهای رصدخانه‌ی چاندرا از "کمان ای خاوری" یافتند. پژوش‌های گذشته می‌گفتند این جرم از رُمبش یک ستاره‌ی بزرگ به جا مانده.

دکتر ژو می‌گوید: «اگرچه ابرنواخترهای یکم‌ای‌ایکس در کهکشان های دیگر یافته شده، ولی تاکنون نشانه‌ای از آنها را در راه شیری شناسایی نکرده‌ایم.»«این کشف برای دستیابی به شناختی استوار از روش‌های بی‌شماری که یک کوتوله‌ی سفید می‌تواند منفجر شود اهمیت دارد.»

دکتر شینگ-چی لیونگ، اخترشناس کلتک می‌گوید:‌«این نتیجه گوناگونیِ انواع و دلیل‌های انفجار کوتوله‌های سفید، و راه‌های متفاوتی که برای ساختن این عنصرهای پایه‌ای دارند را به ما نشان می‌دهد.»«اگر نظرمان درباره‌ی شناسایی این پسماند ابرنواختری درست باشد، نزدیک‌ترین نمونه‌ی شناخته شده به زمین خواهد بود.»

این اخترشناسان توانستند با بهره از داده‌هایی که رصدخانه‌ی چاندرا روی هم رفته در مدت حدود ۳۵ روز از ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان و منطقه‌ی پیرامونش گرد آورده بود برای بررسی "کمان ای خاور" بهره بگیرند.

دکتر ژیوان لی، اخترشناس دانشگاه نانجینگ می‌گوید: «این پسماند ابرنواختر در پس‌زمینه‌ی بسیاری از عکس‌هایی‌ست که چاندرا در ۲۰ سال گذشته از ابرسیاهچاله‌ی کهکشانمان گرفته.»«شاید سرانجام توانسته باشیم بفهمیم این جرم چیست و چگونه پدید آمده.»

یافته‌های این دانشمندان در آستروفیزیکال جورنال منتشر خواهد شد.

--------------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
Sagittarius A East - Sgr A East - supernova remnant - supermassive black hole - Milky Way Galaxy - Type Iax supernova - NASA - Chandra X-ray Observatory - element - Type Ia supernova - white dwarf - Sun - star - carbon - oxygen - atom - Chandrasekhar limit - accretion - nuclear fusion - radioactive - nickel - cobalt - iron - thermonuclear reaction - element - Nanjing University - Ping Zhou - Shing-Chi Leung - Caltech - Earth - Zhiyuan Li - Astrophysical Journal

منبع: sci-news
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سومین سول در مریخ

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

۱۴۲ عکس جداگانه روی زمین به هم چسبانده شده‌اند تا این سراسرنمای ۳۶۰ درجه از سطح دهانه‌ی جیزرو در سیاره‌ی بهرام (مریخ) پدید بیاید.
همه‌ی این عکس‌های رنگی پُروضوح را خودروی پرسه‌ویرنس به کمک دوربین زوم‌شونده‌ی مستکم-زی خود، در سومین "سول"، یعنی سومین روزِ مریخیِ ماموریتش که برابر با ۲۱ فوریه‌ی ۲۰۲۰۱ بود گرفته.
در پیش زمینه‌ی این تصویرِ مستکم-زی عرشه‌ی خودرو را می‌بینیم.
تکه‌های گسترده‌ای از خاک جلوی خودرو که به رنگ روشن دیده می‌شوند بخش‌هایی هستند که خاکشان به هنگام فرود تماشایی خودرو در روز ۱۸ فوریه، در اثر فشار موتور موشک‌ها زیر و رو شده.
در دوردست چشم‌انداز لبه‌ی برآمده‌ی دهانه‌ی ۴۵ کیلومتری جیزرو را می‌بینیم.
در سول‌های آینده، پرسه‌ویرنس کاوش سامانه‌ی باستانی دلتا-دریاچه‌ی این دهانه را در جسستجوی نشانه‌های زندگی میکروسکوپیِ گذشته خواهد آغازید.
این خودرو نمونه‌هایی از هم از خاک این دهانه گرد خواهد آورد و به امید بازگرداندن آنها به زمین در آینده، در لوله‌های آزمایشی که با خود برده نگاه خواهد داشت.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 planet - Earth - panorama - Jezero Crater - Mars - Perseverance rover - Mastcam-Z - sol - delta

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دیدار پارکر و ناهید

کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا که راهیِ سفری برای رسیدن به کمترین فاصله از خورشید، و سپس کاوش و بررسی بخش درونی هورسپهر و تاج خورشید است، هفت بار از کنار سیاره‌ی ناهید می‌گذرد تا از آن کمک گرانشی دریافت کرده و خمیدگی مسیرش به سوی خورشید را بیشتر کند.
پارکر با بهره از همین کمک‌های گرانشی سرانجام تا سال ۲۰۲۵ به فاصله‌ی ۶ میلیون کیلومتری سطح خورشید خواهد رسید. [درباره‌ی سفر پارکر اینجا خواندید: * پارکر برای رسیدن به خورشید راه بی‌اندازه دشواری در پیش دارد، ولی چرا؟]
این فضاپیما در سومین گذر از کنار ناهید که روز ۱۱ ژوییه‌ی ۲۰۲۰ انجام شد، این نمای خیره‌کننده را از فاصله‌ی حدود ۱۲۴۰۰ کیلومتری به کمک دوربین میدان-گسترده‌ی خود از سمت شبِ این سیاره‌ی درونی گرفت.
در این تصویر شگفت‌انگیز، به نظر می‌رسد دوربین کناریِ پارکر با کنار زدن ابرهای سیاره یک ساختار تیره‌رنگ نزدیک مرکز آن به نام "سرزمین آفرودیته" را نمایان کرده، بزرگ‌ترین منطقه‌ی کوهستانی روی سطح سیاره‌ی ناهید.
لبه‌ی ناهید روشن دیده می‌شود، این تابش شب‌فروز (همان هواتاب) است و به احتمال بسیار از بازپیوندِ اتم‌های برانگیخته‌ی اکسیژن و ساختنِ مولکول‌های [خنثای] اکسیژن در لایه‌های بالای جو این سیاره گسیلیده شده.
رگه‌ها و نقطه‌های روشن در تصویر هم ذرات باردار پرانرژی و غبارهایی هستند که پیوسته فضاپیما را بمباران می‌کنند و اینجا از بازتاب نور خورشید روشن دیده می‌شوند.
آسمان‌دوستان روی زمین شاید بتوانند ستارگان آشنای کمربند و شمشیر شکارچی را هم در گوشه‌ی پایین، سمت راست این تصویر بشناسند.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

heliosphere - solar corona - Wide-field Imager - NASA - Parker Solar Probe - Venus - gravity-assist - planet - Aphrodite Terra - nightglow - oxygen - atom - molecule - charge - reflect - Earth - stars - Orion - belt - sword

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

 

ابرسیاهچاله‌ها می‌توانند از ماده تاریک ساخته شوند

هاله‌های کهکشانی می‌توانند پناهگاه یک هسته‌ی بسیار چگال از ماده‌ی تاریک باشند که بتواند اثرهای یک سیاهچاله‌ی مرکزی را از خود نشان دهد، و یا حتی برُمبد و خودش یک سیاهچاله بسازد.

فیزیکدانان نظری از ایتالیا، اسپانیا و آرژانتین سازوکار تازه‌ای برای پیدایش ابرسیاهچاله‌ها (سیاهچاله‌های ابرپرجرم) از ماده‌ی تاریک پیشنهاد کرده‌اند.

در مدل‌های استانداردِ پیدایش، ماده‌ی باریونی زیر گرانش خود می‌رُمبد و سیاهچاله‌هایی می‌سازد که با گذشت زمان می‌توانند بزرگ‌تر شوند.

گروهی از پژوهشگران به رهبری دکتر کارلوس آرگوئلس از دانشگاه ملی لاپلاتا و ICRANet وجود احتمالیِ هسته‌های پایدار کهکشانی که از ماده‌ی تاریک ساخته شده‌اند، و با هاله‌ی تنُکی از ماده‌ی تاریک در بر گرفته شده‌اند را بررسی کردند.

آنها دریافتند که مرکز چنین ساختارهایی می‌تواند چنان فشده شود که [مانند ماده‌ی معمولی] برُمبد و ابرسیاهچاله‌هایی بسازد.

این می‌توانسته بسیار سریع‌تر از دیگر سازوکارهای پیشنهادی برای پیدایش رخ بدهد، و به ابرسیاهچاله‌های روزگار آغازین کیهان امکان بدهد تا زودتر از کهکشانی که در آن هستند ساخته شوند، چیزی که خلاف نظریه‌های کنونی است.

دکتر آرگوئلس می‌گوید: «این سناریوی تازه‌ی پیدایش می‌تواند توضیحی طبیعی برای این فراهم کند که چگونه ابرسیاهچاله‌ها در روزگار آغازین کیهان ساخته شدند آن هم بدون نیاز به ستاره‌زایی پیش از خود یا بدون نیاز به تخم‌های سیاهچاله‌ای و برافزایش‌هایی با نرخ غیرواقعی.»

این مدل تازه یک پیامد فریبنده‌ی دیگر هم دارد و آن هم اینست که رسیدن به جرم بحرانی برای رُمبش تا حد سیاهچاله برای هاله‌های کوچک‌ترِ ماده‌ی تاریک می‌تواند انجام نشود، برای نمونه آنهایی که برخی کهکشان‌های کوتوله را در بر گرفته‌اند.

پژوهشگران می‌گویند این سپس می‌تواند کهکشان‌های کوتوله‌ی کوچک‌تری به جا بگذارد که به جای سیاهچاله‌ی مورد انتظار، یک هسته‌ی مرکزی از ماده‌ی تاریک داشته باشند.

چنین هسته‌ی ماده‌ی تاریکی هنوز هم می‌تواند شناسه‌های گرانشیِ یک سیاهچاله‌ی مرکزی معمولی را نمایش دهد، و همزمان هاله‌ی ماده‌ی تاریکِ بیرونی هم می‌تواند منحنی‌های دیده شده‌ی چرخش کهکشان را توضیح دهد.

دکتر آرگوئلس می‌گوید: «این مدل نشان می‌دهد که هاله‌های ماده‌ی تاریک چگونه می‌توانند توده‌هایی چگال در مرکز خود داشته باشند، و شاید بتواند نقشی کلیدی در کمک به شناخت پیدایش ابرسیاهچاله‌ها بازی کند.»«ما اینجا برای نخستین بار ثابت کرده‌ایم که چنین پراکندگی هسته-هاله‌ی ماده‌ی تاریک می‌تواند براستی در یک چارچوب کیهان‌شناختی پدید بیاید، و در سرتاسر تاریخ کیهان پایدار بماند.»

آرگوئلس می‌افزاید: «ما امیدواریم پژوهش‌های بیشتر بر دانش ما از پیدایش ابرسیاهچاله‌ها در نخستین روزهای جهان هستی، و نیز در بررسی این که آیا مرکز کهکشان‌های غیرفعالی مانند راه شیری خودمان می‌توانند جایگاه این هسته‌های چگال ماده‌ی تاریک باشند یا نه بیفزاید.»

پژوهشنامه‌ی این گروه در ماهنامه‌ی انجمن سللطنتی اخترشناسی منتشر شده است.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Italy - Spain - Argentina - supermassive black hole - dark matter - baryonic matter - black hole - Dr. Carlos Argüelles - Universidad Nacional de La Plata - ICRANet - galactic core - dark matter halo - star formation - dwarf galaxy - Milky Way - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ام۶۶، یکی از شیرها از چشم هابل

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

دیدار تازه با دوستی قدیمی همشه خوب و شیرین است. نمونه‌ی چنین دیداری، همین تصویر خیره‌کننده‌ی تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان مارپیچی ام۶۶ است.
ام۶۶ که کهکشانی مارپیچی با یک میله‌ی مرکزی کوچک است، یکی از سه کهکشانی‌ست که گروه کهکشانیِ "سه گانه‌ی شیر" در فاصله‌ی حدود ۳۰ سال نوری زمین را ساخته‌اند.
سه‌گانه‌ی شیر یک هدف پرطرفدار برای رصدگران با تلسکوپ‌های به نسبت کوچک است، تا اندازه‌ای به این دلیل که جدایی زاویه‌ایِ ام۶۶ و دو همدم کهکشانی‌اش -ام۶۵ و ان‌جی‌سی ۳۶۲۸- تقریبا به اندازه‌ی پهنای زاویه‌ای قرص ماه کامل است.
این تصویر هابل از ام۶۶ برای کمک به بررسی پیوند میان ستاره‌زایی و ابرهای گاز مولکولی گرفته شده است.
ستارگان درخشان آبی‌فام، ابرهای هیدروژن یونیده‌ی صورتی رنگ که در جای جای بازوهای بیرونی پراکنده‌اند، و رگه‌های تیره‌ی غباری که می‌توانند جایگاه ستاره‌زایی‌های پنهان بیشتری باشند همگی به خوبی در این تصویر دیده می‌شوند.

گروه کهکشانی سه گانه‌ی شیر- تصویر بزرگ‌تر

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Hubble Space Telescope - spiral galaxy - M66 - central bar - Leo Galaxy Triplet - M65 - NGC 3628 - angular width - full moon - star formation - molecular gas cloud - star - ionized - hydrogen - spiral arm - dust lane

منبع: apodnasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

حلقه ستاره‌فشان در مرکز یک کهکشان

ان‌جی‌سی ۶۹۰۲ که در سال ۱۸۳۶ به دست جان هرشل یافته شد، یک کهکشان مارپیچی زیبا است که با فاصله‌ی بیش از ۱۳۰ میلیون سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی کمان دیده می‌شود.

این تصویر به کمک دستگاه کاوشگر طیفی چند یگانی "میوز" (MUSE) روی یکی از چهار تلسکوپ ۸.۲ متری وی‌ال‌تی گرفته شده و این کهکشان را از چشم‌اندازی ویژه و یگانه نشان می‌دهد- این یک بزرگنمایی از مرکز این کهکشان است که یک حلقه‌ی هسته‌ای یا دقیق‌تر بگوییم، پیراهسته‌ای را نشان می‌دهد، جایی که پرتوی نارنجی فرآیندهای آتشین ستاره‌زایی در آن دیده می‌شود.

درون این حلقه‌ی پیراهسته‌ای یک میله‌ی ستاره‌ایِ کوچک و کم‌نور جای دارد. پژوهشگران دریافته‌اند که ستارگان در این میله دارای پراکندگی‌های گوناگونی هستند که بستگی به سنشان داد- ستارگان جوان‌تر در راستای میله هستند و ستارگان پیرتر پراکنده‌ترند.

این جایگاه‌های ستارگان جوان و پیر درون میله‌ی مرکزیِ ان‌جی‌سی ۶۹۰۲، پیش‌بینی‌ای که سال‌ها پیش از روی شبیه‌سازی‌ها و مدل‌ها انجام شده بود را تایید می‌کند.

این نخستین بارست که این پیش‌بینی‌ها برای ساختارهای کهکشانی با بهره از عکس و تصویر تایید می‌شود، به لطف واگشودِ (وضوحِ) فضاییِ باورنکردنیِ دستگاه MUSE.

کهکشان ان‌جی‌سی ۶۹۰۲ در نمای گسترده- تصویر بزرگ‌تر

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
 John Herschel - NGC 6902 - spiral galaxy - constellation of Sagittarius - Archer - MUSE - Multi Unit Spectroscopic Explorer - VLT - nuclear ring - star formation - bar - star - spatial resolution

منبع: ESO

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

 

پرواز با بال‌های سیاره‌زایی

مانند پرنده‌ای در پرواز به نظر می‌رسد، با بال‌هایی گشوده درپهنه‌ی فضا. "اس‌یو ارابه‌ران" را می‌گوییم، ستاره‌ای بسیار جوان‌تر و پرجرم‌تر از خورشید که با یک قرص غول‌پیکرِ سیاره‌زایی (پیش سیاره‌ای) در بر گرفته شده.

این تصویر که با بهره از دستگاه اسفیر (SPHERE) در تلسکوپ بسیار بزرگ در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو) گرفته شده، قرص پیرامون اس‌یو ارابه‌ران را با جزییاتی بی‌سابقه نشان می‌دهد، از جمله دنباله‌های بلندی از غبار که به آن پیوسته‌اند. خود ستاره پشت طیف‌نگارِ دستگاه اسفیر پنهان شده [همان قرص سیاه کوچک در مرکز تصویر]. تاج‌نگار ابزاری‌ست که جلوی نور ستاره‌ی مرکزی را می‌گیرد و به اخترشناسان امکان می‌دهد تا ساختارهای کم‌نورتری که پیرامون آن هستند را روشن‌تر ببینند.

این دنباله‌های غباری موادی هستند که از سحابی فراگیر پیرامون به درون قرص جریان پیدا کرده. این سحابی به احتمال بسیار دستاورد برخوردی میان این ستاره و یک ابر غول‌پیکر گاز و غبار است که باعث شده این قرصِ سیاره‌زایی و ساختار غباری پیرامون چنین پیکره‌ی ویژه‌ای پیدا کنند.

یک بررسی تازه روی اس‌یو ارابه‌ران که با بهره از وی‌ال‌تی و داده‌های تلسکوپ‌های دیگر، از جمله آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما انجام شده نشان داده که این سحابی هنوز دارد این قرص سیاره‌زایی را با موادش تغذیه می کند. این مشاهدات تازه نشان می‌دهند که فرآیندهای  پیدایش سیاره‌ها تا چه اندازه می‌توانند پیچیده باشند.

ستاره‌ی ای‌اس ارابه‌ران با فاصله‌ی ۵۰۰ سسال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی ارابه‌ران دیده می‌شود.

--------------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
SU Aur - star - Sun - planet-forming disc - SPHERE - ESO - Very Large Telescope - VLT - coronagraph - nebula - Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array

منبع: ESO
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ویدیو: آنچه در "هفت دقیقه وحشت" گذشت!

نشستن روی سطح سیاره‌ی بهرام چه حسی دارد؟
در عملیاتِ ورود، فرود، و نشستنِ خودروی پرسه‌ویرنس بر سطح بهرام، دوربین‌هایی با توان فیلمبرداری هم به کار رفته بودند که اکنون تصویرهای خود را به زمین فرستاده‌اند.
این فیلم ترکیبیِ ۳.۵ دقیقه‌ای با باز شدن یک چتر نجات غول‌پیکر آغاز می‌شود که سرعت فضاپیما پس از ورود به جو بهرام را به اندازه‌ی چشمگیری کاهش می‌دهد.
سپس سپر گرمایی را می‌بینیم که جدا شده و جلوی فضاپیما به سوی سطح می‌افتد.
با فرود پرسه‌ویرنس، سیاره‌ی بهرام هم بزرگ و بزرگ‌تر شده و جزییات سطحش هر چه بیشتر نمایان می‌شوند.
دو دقیقه پس از آغاز ویدیو چتر نجات هم جدا و رها می‌شود و از اینجا به بعد پرسه‌ویرنس فرود و عملیات نشتن را با موشک‌هایی که گرد و خاک سطح را می‌پراکنند ادامه می‌یابد.
به زودی بالابر هوایی کارش را انجام می‌دهد- پرسه‌ویرنس را به آرامی روی سطح نشانده و خودش هم با شتاب دور می‌شود.
خودروی روباتیک پرسه‌ویرنس اکنون کاوش دهانه‌ی باستانی جیزرو را آغاز خواهد کرد، از جچمله جستجو برای یافتن نشانه‌های زندگی‌ای که روزگاری روی این همسایه‌ی زمین جریان داشته.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Mars - Entry, Decent, and Landing - Perseverance Rover - parachute - heat shield - Sky Crane - Jezero Crater - Earth - planet

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نوترینویی که از یک ستاره از هم گسیخته آمده، یک شتابدهنده کیهانی را آشکار کرد

برداشت هنری از قرص برافزایشی پیرامون یک ابرسیاهچاله، با ساختارهایی فواره-مانند که از قرص بیرون می‌زنند

در یک کهکشان دوردست، یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی کلان‌جرم) ستاره‌ای را تکه پاره کرد و انفجاری از انرژی به بیرون افشاند. از سوی دیگر برای نخستین بار، پژوهشگران نوترینویی را دیده‌اند که احتمال می‌رود از یک چنین رویدادی آمده باشد، رویدادی که به نام "گسیخت کِشندی" (تی‌دی‌ئی) شناخته می‌شود.

نوترینوها ذرات کوچکی هستند که به ندرت با مواد دیگر برهمکنش انجام می‌دهند، و از همین رو آشکارسازی آنها بی‌اندازه دشوار است. در ۱ اکتبر ۲۰۱۹، رصدخانه‌ی نوترینوی آیس‌کیوب در جنوبگان نوترینویی با انرژیِ به نسبت بالا را دید که به نظر  می‌رسید از بیرون از کهکشان راه شیری آمده.

در همین زمان، روبرت اشتاین از سنکروترون الکترونی آلمان (دِسی) داشت به همراه همکارانش با بهره از تاسیسات اجرام گذرای زوییکی در کالیفرنیا ستاره‌ای را مشاهده می‌کرد که بیش از حد به یک ابرسیاهچاله نزدیک شده بود. گرانش نیرومند سیاهچاله این ستاره را از هم گسیخت و یک رویداد تی‌دی‌ئی پدید آورد که تا چند ماه ادامه داشت. این تی‌دی‌ئی و آن نوترینوی آیس‌کیوب از یک نقطه در آسمان آمده بودند، چیزی که نشان می‌داد احتمالا ستاره‌ی از هم گسیخته آن نوترینو را تولید کرده بوده.

اشتاین می‌گوید: «نظریه‌پردازان می‌گویند برخی از نوترینوها می‌توانند از تی‌دی‌ئی‌ها بیایند و چیزی که ما اینجا داریم نخستین گواهِ رصدی است که از این گفته پشتیبانی می‌کند.» برای تولید یک نوترینوی پرانرژی، باید یک ذره (به طور معمول یک پروتون) شتاب بگیرد تا به سرعتی بی‌اندازه بالا برسد و سپس با یک پروتون دیگر یا یک فوتون برخورد کند تا از هم بپاشد و به ذره‌های کوچک‌تری مانند نوترینوها بخش شود. رویدادهای کمی در کیهان هستند که می‌توانند شتابی که برای تولید  نوترینوهای پرانرژی نیازست را پدید بیاورند. اکنون به نظر می‌رسد رویدادهای گسیخت کشندی می‌توانند یکی از چنین رویدادهایی باشند.

ولی ما هنوز سازوکار دقیقِ این شتاب‌دهیِ ذرات را نمی‌شناسیم. این رازیست که با این واقعیت که آن نوترینو ۱۵۴ روز پس از اوج فعالیتِ گسیخت کشندی دریافت شده گیج‌کننده‌تر هم می‌شود.

والتر وینتر از دسی می‌گوید: «باید توضیح دهیم که چرا نوترینو اینقدر دیرتر از اوج رویداد می‌آید- این نوترینو نیم‌سال دیرتر آمد. به طور طبیعی انتظار چنین چیزی را نداریم.» وینتر و سیسیلیا لوناردینی از دانشگاه ایالتی آریزونا سناریویی را پیش کشیده‌اند که می‌تواند دلیلِ این همه دیر رسیدنِ نوترینو را توضیح دهد.

پس از آن که یک ستاره در رویداد تی‌دی‌ئی از هم گسیخته می‌شود، موادش در قرصی پیرامون سیاهچاله پخش می‌گردد [قرص برافزایشی]. به پیشنهاد وینتر و لوناردینی، بخشی از این مواد می‌تواند توسط میدان‌های مغناطیسی نیرومند به درون فواره‌ای کشیده شود که ذرات را شتاب می‌دهد و به سرعت‌های بالا می‌رساند.

لوناردینی می‌گوید: «اینجا چنین فواره‌ی خروطی‌ای داریم که توده‌هایی از مواد را پس می‌زند.»«پروتون‌ها در برخوردهای این توده‌ها شتاب می‌گیرند.» ولی برای تولید یک نوترینو، پرتون‌های پرسرعت باید به چیزی کوبیده شوند. پژوهشگران می‌گویند این دِرنگ ( همان تاخیرِ ۱۵۴ روزه) می‌تواند به خاطر این بوده باشد که باید صبر می‌شده تا گونه‌ی دیگری از ذرات (فوتون‌ها) به اندازه‌ی کافی پیرامون سیاهچاله انباشته شوند- چیزی مانند ابری از نور. در این هنگام شانسِ یک برخوردِ پروتون-فوتون وجود دارد.

رصدهای پرتو ایکس نشان می‌دادند که اگرچه پرتوهای ایکسی که این تی‌دی‌ئی می‌گسیلیده از بیشترِ رویدادهای دیگری که دیده‌ایم بیشتر بوده، ولی این پرتوهای ایکس به سرعت و در حدود همان زمانی که نوترینو تولید شد کم‌نور شده بودند. وینتر و لوناردینی می‌گویند این می‌تواند بدین دلیل باشد که ابرِ فوتون جلوی تابشِ پرتو ایکس را گرفته بوده و همزمان، چیزی برای برخورد و تولید نوترینو به پروتون‌های درون فواره می‌داده.

لوناردینی می‌گوید: «اگر این درست باشد، می‌فهمیم که رویدادهای گسیخت کشندی چشمه‌ی مهمی از نوترینوها هستند، پس این به تنهایی چیز تازه‌ایست.»«به پنداشت من، تی‌دی‌ئی‌هایی که در طیف پرتو ایکس بیش از اندازه درخشانند باید مورد توجه ویژه قرار بگیرند وشاید نیاز باشد آنها را بیشتر بررسی کنیم.»

پژوهشنامه‌های این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است: ۱ و ۲.

--------------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
galaxy - star - supermassive black hole - neutrino - tidal disruption event - TDE - IceCube Neutrino Observatory - Antarctica - Robert Stein - German Electron Synchrotron - DESY - Zwicky Transient Facility - California - proton - photon - Walter Winter - Cecilia Lunardini - Arizona State University - black hole - magnetic field - conic jet - X-ray - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ماه گرگ در میان استارشیپ‌ها

چیزهایی که اینجا در دو سمت ماه می‌بینید استارشیپ‌ها هستند، موشک‌های رفت و برگشتی باز-کاربردپذیر (قابل کاردبرد دوباره) که شرکت اسپیس‌ایکس برای بردن بار و سرانجام روزی هم بردن انسان از سطخ زمین به فضا طراحی و ساخته‌اند.
دو موشکی که در این تصویر می‌بینید اس‌ان۹ (شماره سریال ۹) و اس‌ان۱۰ نام دارند و ماه گذشته نزدیک سکوی پرتابشان در بوکا چیکای تگزاس، زیر قرص ماه گرگ  (ماه شب ۱۴ در ژانویه) به تصویر کشیده شده‌اند.
استارشیپ‌ها دارای موتورهای متان مایعی هستند که درون پوسته‌های تنومندی از فولاد زنگ‌نزن جا داده شده‌اند.
اس‌ان۹ اوایل این ماه یک پرتاب آزمایشی داشت و به استثنای یکی از موشک‌های درونی که به هنگام فرود دوباره روشن نشد، کارکرد خوبی داشت.
اس‌ان۱۰ همچنان دارد آزمایش‌های زمینی را از سرمی‌گذراند و شاید در اواخر این ماه به طور آزمایشی راه انداخته شود.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Moon - Starship - SpaceX - Earth - SN9 - Serial Number 9 - SN10 - Boca Chica - Texas - Wolf Moon - methane - stainless-steel

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

بازسازی سه‌بعدی سحابی خرچنگ

یک ساختار بی‌نظیرِ "قلب-مانند"، با رشته‌هایی از گاز که لانه زنبوری را نشان می‌دهند در مرکز یک پسماندِ ابرنواختر پرآوازه به نام سحابی خرچنگ یافته شده. اخترشناسان این فضای تهی را با جزییاتی بی‌ابقه نقشه‌برداری کرده و یک بازسازی واقع‌گرایانه‌ی سه‌بعدی برای آن انجام داده‌اند. گزارش این دانشمندان در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده است.

گردشی درون و پیرامون سحابی خرچنگ. اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام یا فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان ببینید

این خرچنگ که "مسیه ۱" هم نامیده می‌شود از انفجار ابرنواختری چشمگیری به جا مانده که نورش در ۱۰۵۴ میلادی به زمین رسیده بود و اخترشناسان جهانِ آن روز تا چند ماه و سال بعد آن را می‌دیدند. ابری از مواد که از این انفجار سهمگین به جا ماند هم چند سده است که توسط اخترشناسان آماتور و حرفه‌ای رصد می‌شود. ولی با وجود این تاریخچه‌ی غنی پژوهش، پرسش‌های بسیاری درباره‌ی نوع ستاره‌ای که در آغاز آنجا بوده و چگونگی رخ دادنِ انفجار اصلی بی‌پاسخ مانده است.

تامس مارتین، پژوهشگر دانشگاه لاوال که رهبری این پژوهش را بر عهده داشت، امیدوارست با بهره از یک بازسازی سه‌بعدی تازه از این سحابی پاسخ این پرسش‌ها یافته شود. وی می‌گوید: «اخترشناسان اکنون این توانایی را خواهند داشت تا پیرامون و درون سحابی خرچنگ بروند و رشته‌هایش را یکی یکی بررسی کنند.»

این دانشمندان از طیف‌سنج تصویربردار نیرومند سایتل (SITELLE) روی تلسکوپ کانادا-هاوایی-فرانسه (سی‌اف‌اچ‌تی) در موناکیا برای مقایسه‌ی پیکره‌ی سه‌بعدیِ سحابی خرچنگ با دو پسماند ابرنواختر دیگر بهره گرفتند. آنها با شگفتی دریافتند که همه‌ی این سه پسماند دارای پرتابه‌هایی هستند که در حلقه‌هایی بزرگ-مقیاس آرایش یافته‌اند، چیزی که نشانگر آمیختگیِ آشفته و گسترده شدنِ توده‌های رادیواکتیو از یک هسته‌ی رُمبیده‌ی آهنی است.

یکی از نویسندگان این پژوهش به نام دن میلیساوژِلیک، استادیار دانشگاه پردیو و کارشناس ابرنواختر نتیجه گرفته که به نظر می‌رسد ریخت‌شناسی فریبنده‌ی سحابی خرچنگ در تضاد با ممحبوب‌ترین توضیح‌ها برای انفجار اصلی است.

بازسازی سه‌بعدی سحابی خرچنگ از دیدگاه زمین (سمت چپ)، و از زاویه‌ای دیگر که ریخت‌شناسی قلبی-شکل آن را نشان می‌دهد (سمت راست). تصویر بزرگ‌تر

میلیساوژلیک می‌گوید: «سحابی خرچنگ اغلب دستاوردِ یک ابرنواخترِ "گیراندازی الکترون" در پی رُمبشِ یک هسته‌ی اکسیژن-نئون-منیزیمی پنداشته می‌شود، ولی این ساختار لانه زنبوری شاید نتواند با این سناریو سازگار باشد.»

این بازسازی تازه با بهره از فناوری پیشگامانه‌‌ی به کار رفته در سایتل انجام‌پذیر شد. این فناوری شامل یک تداخل‌سنج مایکلسون است که به دانشمندان اجازه می‌دهد بیش از ۳۰۰ هزار طیفِ پُروضوح از هر تک-نقطه‌ی سحابی به دست آورند.

یکی دیگر از نویسندگان پژوهش، لوران دریسن می‌گوید: «سایتل با در نظر داشتن اجرامی مانند سحابی خرچنگ ساخته شده؛ ولی میدان دید گسترده و سازگارپذیری‌اش آن را به ابزاری آرمانی برای بررسی کهکشان‌های نزدیک و حتی خوشه‌های کهکشانی دوردست تبدیل کرده است.»

انفجارهای ابرنواختری از پرانرژی‌ترین و تاثیرگذارترین پدیده‌های کیهانند. میلیساوژلیک می‌افزاید: «این مهم است که فرآیندهای بنیادین در ابرنواخترها را که زندگی را امکان‌پذیر می‌کنند بشناسیم. سایتل نقشی تازه و هیجان‌انگیز در این شناخت خواهد داشت.»

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 honeycomb - supernova remnant - Crab Nebula - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - Messier 1 - Thomas Martin - Université Laval - 3D - SITELLE - imaging spectrometer - Canada-Hawaii-France Telescope - CFHT - Mauna Kea - Hawai - radioactive - iron - core - Dan Milisavljevic, - Purdue University - electron-capture supernova - oxygen - neon - magnesium - Michelson interferometer - spectra - Laurent Drissen

منبع: Royal Astronomical Society

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

فیلمی کوتاه از گذر آپوفیس

احتمالا نام سیارک "۹۹۹۴۲ آپوفیس" را شنیده‌اید. اخترشناسان تا مدتی فکر می‌کردند این سیارک می‌تواند در آوریل ۲۰۲۹ به زمین بخورد ولی پی بردیم که تنها از درون کمربند ماهواره‌های زمین‌آهنگِ سیاره‌مان خواهد گذشت.

چند شب پیش در مارکت هاربوروی بریتانیا، ستاره‌شناس آماتور رابرت فارست از این سنگ آسمانی که داشت از کنار اچ‌دی ۹۱۸۰۳، ستاره‌ای با بزرگای (قدرِ) ۸ در صورت فلکی مار باریک می‌گذشت فیلم گرفت.

فارست می‌گوید: «آپوفیس در چند هفته‌ی پیشِ رو در جایگاهی خوب برای رصد خواهد بود.»«در روز ۱۹ فوریه بزرگای آن ۱۶ بود و ۰.۱۲ ای‌یو (یکای اخترشناسی) از زمین فاصله داشت.»

آپوفیس اکنون دارد یک "پیش-کنارگذر" (pre-flyby) از کنار زمین انجام می‌دهد و برای اخترشناسان شانسی فراهم می‌کند تا آخرین بررسیِ این سنگ آسمانی را پیش از رویداد بزرگ ۲۰۲۹ انجام دهند. نزدیک‌ترین دیدار آپوفیس با زمین در ۵ مارس ۲۰۲۱ خواهد بود که در آن هنگام، این سنگ ۳۷۰ متری با فاصله‌ی ۰.۱۱ ای‌یو، حدود ۴۰ برابر فاصله‌ی ماه از کنار زمین خواهد گذشت.

تلسکوپ‌ها و رادارها گذشتنِ این سنگ آسمانی را رصد خواهند کرد و داده‌هایی درباره‌ی شکل پیکره و همنهش آن گرد خواهند آورد تا بتوانند پیش‌بینی‌هایشان برای رویدادی که می‌‌تواند ۸ سال دیگر رخ دهد را بهبود ببخشند.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
asteroid - 99942 Apophis - Earth - planet - belt of geosynchronous - Market Harborough - UK - Robert Forrest - HD 91803 - magnitude - star - constellation Hydra - Geosynchronous - AU - Moon

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان