رکورد دورترین جرم منظومه خورشیدی شکسته شد

برداشت هنری از فارفارآوت، دورترین هم‌خانواده‌ی شناخته شده‌ی زمین- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

اخترشناسان دورترین جرمِ شناخته شده در سامانه‌ی خورشیدی را شناسایی کرده‌اند- یک سیاره‌ی کوتوله به نام فارفارآوت (Farfarout) در مداری بسیار دورتر از پلوتو. این سیاره‌ی مینیاتوریِ دوردست به اندازه‌ای از خورشید دور است که از دیدگاه آن، زمین و کیوان همچون همسایگانی دیده می‌شوند.

میانگین فاصله‌ی مداری فارفارآوت ۱۳۲ برابرِ فاصله‌ی زمین تا خورشید، یعنی ۱۳۲ یکای اخترشناسی (ای‌یو) است و از این نظر از "فارآوت" که رکورددارِ پیشین برای دورترین جرم سامانه‌ی خورشیدی بود هم دورتر است؛ فارآوت دارای فاصله‌ی مداری میانگینِ ۱۲۴ ای‌یو است. نام فنی فارفارآوت "۲۰۱۸ ای‌جی۳۷" است و به احتمال بسیار یک نام رسمی هم به عنوان یک سیاره‌ی کوتوله پیدا خواهد کرد.

اگرچه این سنگ آسمانی به اندازه‌ی کافی بزرگ هست که در رده‌ی "سیاره‌های کوتوله" جای گیرد، و نیز در جایگاهی بسیار بسیار دوردست از سامانه‌ی خورشیدی است، ولی به هیچ روی جرمِ کافی برای آن که "سیاره‌ی ۹" باشد ندارد؛ سیاره‌ی ۹ جرمی فرضی‌ست که اخترشناسان در پی یافتنش هستند و فارفارآوت را هم در روند جستجوی همین سیاره‌ی ۹ یافتند. باور بر اینست که سیاره‌ی ۹ اگر وجود داشته باشد، بسیار دورتر از مدار نپتون است و جرمی چند برابر زمین دارد که به آن اجازه داده تا مدارهای دیگر اجرام بیرونی سامانه‌ی خورشیدی را با گرانشِ خود بکِشد و تاب دهد. توده‌ی جرمی فارفارآوت به اندازه‌ای نیست که این کشیدگی‌ها و تاب خوردگی‌ها را بتوان به پایش نوشت.

برای این که بفهمید ۱۳۲ ای‌یو چقدر دور است، راه درازی که میان زمین و بهرام (مریخ) است را در نظر بگیرید. به گزارش لایوساینس، حتی بهترین موشکِ کنونی ناسا در شرایطِ آرمانی، برای پیمودن این راه به چند ماه زمان نیاز دارد. ولی مدار بهرام تنها ۱.۵۲۴ ای‌یو از خورشید فاصله دارد. از دید فارفارآوت، سفر میان زمین و بهرام مانند این خواهد بود که از روی ماه به سفری میان میامی تا آلبوکرکی نگاه کنیم.

این پویانمایی (گیف) از پیوند دو عکسی درست شده که در شب‌های ۱۵ و ۱۶ فوریه‌ی ۲۰۱۸ از پشت تلسکوپ سوبارو گرفته شده بودند و جابجایی فارفارآوت را نشان می‌دهد.

ولی فارفارآوت همیشه در فاصله‌ی ۱۳۲ ای‌یو نمی‌ماند.

دیوید ثولن، اخترشناس دانشگاه هاوایی و یکی از یابندگان فارفارآوت می‌گوید: «یک دور مدار فارفارآوت به گرد خورشید یک هزاره زمان می‌برد. این جرم به دلیل این مدار بلندش بسیار آهسته در آسمان جابجا می‌شود و تعیین دقیقِ مسیر مداری‌اش به چندین سال کار رصدی نیاز دارد.»

دو سال کار رصدی نشان داده که مسیر فارفارآوت به گرد خورشید یک بیضی کشیده می‌سازد. فارفارآوت در نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش ، تنها به فاصله‌ی ۲۴ ای‌یو از خورشید می‌رسد، از مدارهای پلوتو و نپتون هم نزدیک‌تر. ولی در دورترین نقطه، تا ژرفای فضا می‌رود، ۱۷۵ ای‌یو تا خورشید. این حدود ۰.۰۶ درصدِ راهِ سفر تا نزدیک‌ترین ستاره است.

پژوهشگران پهنای فارفارآوت را حدود ۴۰۰ کیلومتر برآورد کرده‌اند، که از این نظر یکی از کوچک‌ترین سیاره‌های کوتوله خواهد بود. پژوهشگران می‌گویند به احتمال بسیار، با پیشرفت فناوری برای ردیابی سنگ‌های کم‌نور و دوردست و ادامه‌ی جستجو برای یافتن سیاره‌ی اسرارآمیز نُه، شمار بیشتری از این اجرام یافته خواهد شد.

------------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
solar system - dwarf planet - Farfarout - Pluto - planet - sun - Earth - Saturn - astronomical unit - AU - Farout - 2018 AG37 - Planet 9 - Neptune - Mars - Live Science - NASA - Miami - Albuquerque - moon - David Tholen - University of Hawaii - ellipse - star - Planet Nine

منبع: لایوساینس
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان