شباهنگ و نوچه‌اش را با هم ببینید!

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، توییتر و یا اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید

دلتان می‌خواهد یک کوتوله‌ی سفید را ببینید؟ اگر پاسختان آری‌ست به شباهنگ (شعرای یمانی، آلفای سگ بزرگ) نگاه کنید. این درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان شب‌های زمین یک همدمِ کوتوله‌ی سفید دارد به نام "شباهنگ-بی". اخترشناس آماتور، توماس اشکرافت از نیومکزیکو این ویدیو را همین چند شب پیش از این زوج گرفت.

اشکرافت می‌گوید شباهنگ-بی به دلیل تابش خیره‌کننده‌ی شباهنگ-ای یک هدف تلسکوپیِ چالش‌برانگیز است. ولی اگر شرایط خوب باشد و شانس هم یارتان باشد، دیدن شباهنگ-بی که در آشفتگی هوا دارد می‌لرزد هیجان‌انگیز خواهد بود.

شباهنگ-بی به گونه‌ای باورنکردنی کوچک و چگال است، و جرمی برابر با جرم کل خورشید را در کره‌ای به به اندازه‌ی زمین گنجانده است. شباهنگ-بی با گرانش سطحی نیرومندش که بیش از ۱۰۰ هزار g است، چنان جو هیدروژنی خود را به پایین فشرده که لایه‌ای نه چندان بلندتر از آسمانخراش امپایر استیت ساخته؛ این لایه‌ی گازیِ نازک بر روی یک پوسته‌ی نیمه-جامدِ اکسیژن و کربن، به کلفتی ۵۰ کیلومتر شناور است.

در سال ۱۸۶۲ که شباهنگ-بی یافته شد، اخترشناسان گیج شدند و تا چند دهه همین گونه ماندند. چنانچه سر آرتور ادینگتون در ۱۹۲۷ گفت: «ما با  دریافت و تفسیرِ پیام‌هایی که ستارگان با نورشان برایمانا می‌فرستند درباره‌ی آنها می‌آموزیم. پیامِ همدمِ شباهنگ پس از رمزگشایی چنین بود: "من از موادی ساخته شده‌ام که ۳۰۰۰ برابر چگال‌تر از هر آنچه تاکنون دیده‌اید است؛ یک تُن از مواد من به اندازه‌ی تکه‌ای کوچک است که می‌توان در یک قوطی کبریت گذاشت." چه پاسخی می‌توان به چنین پیامی داد؟ پاسخی که بیشتر ما  دادیم این بود: "خفه شو. مزخرف نگو".»

تنها با پیشرفت فیزیک کوانتوم در اوایل سده‌ی ۲۰ بود که فیزیکدانان توانستند به چگونگی وجود یک کوتوله‌ی سفید پی ببرند.

شباهنگ-بی، کوتوله‌ی سفیدی که همدم ستاره‌ی درخشان شباهنگ است اکنون در مدار بیضی ۵۰ ساله‌اش به گرد این ستاره، دارد به بیشترین فاصله از آن می‌رسد

اکنون زمان خوبی برای دیدن شباهنگ-بی است زیرا دارد در مدار بیضی‌اش به بیشترین جدایی از شباهنگ-ای نزدیک میشود. اگر دید خوب و پایدار و هوای پاکیزه‌ای داشته باشید می‌توانید به کمک تلسکوپی به کوچکیِ ۶ اینچ این دو را از هم جدا ببینید. این ویدیوی اشکراف چیزی که ممکن است از درون چشمی تلسکوپ ببینید را به شما نشان می‌دهد.

گفتنی‌ست دوره‌ی مداری شباهنگ-بی ۵۰ سال است و فاصله‌ی آن از شباهنگ-ای میان ۸.۲ و ۳۱.۵ ای‌یو تغییر می‌کند [ای‌یو (AU) یا یکای اخترشناسی هم‌ارز فاصله‌ی میان زمین تا خورشید و برابر با ۱۴۹ میلیون کیلومتر است].

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
white dwarf - Sirius - sta - Sirius B - Thomas Ashcraft - New Mexico - Pup - Dog Star - solar - Earth - hydrogen - Empire State Building - semi-solid - crust - carbon - oxygen - Sir Arthur Eddington - quantum physics - elliptical - astronomical unit

منبع: ‌spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان