شآید ناهموار بودن میدان‌های مغناطیسی خورشیدی دلیل داغی بی‌اندازه تاج آن باشد

فام‌سپهر (کروموسفر) میان نورسپهر (فوتوسفر) و تاج خورشید جای دارد. نورسپهر سطح درخشان خورشید است و نورِ دیدنی (مریی) می‌گسیلد؛ تاج هم جوِ بی‌اندازه داغ خورشید و بیرونی‌ترین بخش آنست. فام‌سپهر یک پیوند کلیدی میان این دو منطقه و یک متغیر گمشده برای تعیین ساختار مغناطیسی خورشید است.

یک موشک ژرفاسنج کوچک که در سال ۲۰۱۹ از بُرد یا محدوده‌ی موشکی وایت سندز در نیومکزیکو پرتاب شده بود اکنون دارد به دانشمندان در شناخت لایه‌های گوناگون خورشید کمک می کند. نقشه‌برداری از میدان‌های مغناطیسی‌ای که این لایه‌ها را کنترل می‌کنند شاید به دانشمندان اجازه دهد تا شراره‌های خورشیدی‌ای را که می‌توانند برای ماهواره‌ها و دیگر فناوری‌های روی زمین خطرناک باشند پیش‌بینی کنند.

آن چه ما به عنوان سطح خورشید می‌بینیم و می‌شناسیم لایه‌ای به نام نورسپهر یا شیدسپهر (فوتوسفر) است که دهه‌هاست با جزییات بررسی شده است. لایه‌ای از جو خورشید که بالای نورسپهر است، فام‌سپهر (کروموسفر) نام دارد. این لایه برای چشم نامسلح تَرانما (شفاف) است و همین هم بررسی‌اش را بسیار دشوارتر کرده [فام‌سپهر را هم مانند تاج، تنها زمانی که می‌شود آن را دید در زمان خورشیدگرفتگی های کامل است که قرص ماه، سطح خورشید را پوشانده باشد-م].

دیوید مکنزی از مرکز پرواز‌های فضایی مارشال ناسا در آلاباما به همراه همکارانش از یک موشک ژرفاسنج به نام "طیف‌قطبش‌سنج لایه‌ی فام‌سپهری-۲" (کلاسپ-۲) بهره گرفته و برای نخستین بار میدان‌های مغناطیسی در فام‌سپهر را به دقت سنجیدند. این مهم است زیرا در این بخش، میدان‌های مغناطیسی پیوند نزدیکی با شراره‌های خورشیدی و وَرابُردِ (انتقالِ) گرما و انرژی در خورشید دارند.

در زمان کنونی، پیش‌بینی شراره‌های خورشیدی کارِ اغلب ناممکنی است. مکنزی می‌گوید: «من می‌توانم یک تصویر از خورشید را نشان دهم و به شما بگویم کدام منطقه تفنگِ آماده‌ی شلیک است و کدام یک نیست، ولی نمی‌توانم بگویم کِی قرار است این ماشه کشیده شود.» به گفته‌ی وی، این ماشه هر چه که باشد، احتمالا در میدان‌های مغناطیسیِ فام‌سپهر جای دارد.

فام‌سپهر (کروموسفر) در عکسی که به هنگام خورشیدگرفتگی ۱۹۹۹ گرفته شد. نورهای سرخ و صورتی که پرتوی گسیلیده از هیدروژن هستند باعث نامیدن این لایه به این نام شده، برگرفته از واژه‌ی یونانیِ chrôma به معنای رنگ و فام.

این پژوهشگران دریافتند که صافی و همواریِ مرزهای میان لایه‌های خورشید کمتر از آنست که می‌پنداشتیم، و شدت میدان مغناطیسی در این مرزها بسیار گوناگون است. مکنزی این را با تلاش برای تشخیصِ بلندی یک زمین چمن مقایسه می‌کند: از دور، سطح این زمین آشکار و واضح به نظر می‌رسد، ولی نزدیک‌تر که می‌روید کوتاهی و بلندی تک تک چمن‌ها [و ناهموار بودن سطح چمن] برایتان آشکارتر می‌شود.

شناخت این ساختارها همچنین می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چرا بیرونی‌ترین بخش جو خورشید -تاج آن- صدها برابر داغ‌تر از سطح خورشید است. مکنزی می‌گوید: «درست نیست که اینقدر داغ باشد، ولی هست.»«ما نسبتا مطمئنیم که این به دلیل میدان‌های مغناطیسی است، زیرا بیشترین گرما را در جاهایی می‌بینیم که بیشترین میدان‌های مغناطیسی را دارند، ولی واقعا چگونگی آن را نمی‌دانیم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس ادونسز منتشر شده است.

--------------------------------------------------
تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
sounding rocket - White Sands Missile Range - New Mexico - sun - magnetic field - solar flare - Earth - photosphere - chromosphere - David McKenzie - NASA - Marshall Space Flight Center - Alabama - Chromospheric Layer Spectropolarimeter-2 - CLASP-2 - corona - Science Advances

منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان