دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای "بوریسف" دست‌نخورده‌ترین جرم فضایی‌ست که تاکنون دیده‌ایم

برداشت هنری از سطح دنباله‌دار میان‌ستاره‌ایِ ۲آی/بوریسف- اندازه‌ی بزرگ‌تر

دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای ۲آی/بوریسف مانند هیچ چیزی در سامانه‌ی خورشیدی نیست. دو پژهش که بر روی نورِ گذشته از درون گیسوی این دنباله‌دار انجام شده نشان داده که بوریسف از هر جرم دیگری که تاکنون در سامانه‌ی خورشیدی دیده‌ایم بِکرتر و دست‌نخورده‌تر است. گیسوی یک دنباله‌دار به ابری از گاز و غبار می‌گویند که با سفر آن در فضا، گرداگرد هسته‌اش پدید می‌آید.

بوریسف در اوت ۲۰۱۹ یافته شد، و مسیرش به هنگام گذر از درون سامانه‌ی خورشیدی نشان می‌داد که باید از ستاره‌ی دیگری آمده باشد. این دنباله‌دار دومین جرم میان‌ستاره‌ای بود که تاکنون یافته شده؛ پیش از آن سیارک اوموآموا را داشتیم که به هنگام بیرون رفتن از سامانه‌ی خورشیدی یافته شد و از همین رو اخترشناسان زمان بسیار کمی برای بررسی‌اش پیدا کردند. از آنجایی که بوریسف در اوایل ورودش به سامانه‌ی خورشیدی یافته شده بود، توانسته‌ایم آن را با جزییات بیشتری رصد کنیم.

بین یانگ از رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در شیلی به همراه همکارانش به کمک آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) و تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) به بررسی ویژگی‌های غبار این دنباله‌دار پرداختند. آنها دریافتند که این دنباله‌دار در هر ثانیه حدود ۲۰۰ کیلوگرم غبار پس می‌زند.

آنها همچنین پی بردند که میزان مونوکسید کربنِ بوریسف بسیار بیشتر از میزان معمولِ این ماده در دنباله‌دارهای سامانه‌ی خورشیدی است، ولی این میزان در جای جای این دنباله‌دار یکسان نیست. یانگ می‌گوید: «این دنباله‌دار در واقع توده‌ای به هم فشرده از گلوله برفی‌های کوچک است، و این گلوله برفی‌ها در جاهای بسیار گوناگونی پدید آمده‌اند.» مقدارهای گوناگونِ مونوکسید کربن نشان می‌دهد که بوریسف احتمالا در جایی به نسبت نزدیک به ستاره‌ی میزبانش آغاز به شکل‌گیری کرده و سپس، احتمالا در اثر نفوذ گرانشی سیاره‌های غول‌پیکر در سامانه‌اش رو به بیرون حرکت کرده بوده است.

تصویری که اواخر ۲۰۱۹ با دستگاه فورس۲ی تلسکوپ وی‌ال‌تی از دنباله‌دار ۲آی/بوریسف، هنگامی که داشت با سرعت ۱۷۵ هزار کیلومتر بر ساعت از کنار خورشید می‌گذشت گرفته شد. نقطه‌ها و ردهای رنگی ستارگانِ زمینه‌اند که چون تصویر از پیوند طول موج‌های گوناگون به دست آمده رنگارنگ دیده می‌شوند

استفانو بانیولو از رصدخانه و آسمان‌نمای آرما در انگلستان با گروهش از روی داده‌های وی‌ال‌تی به بررسی نورِ بازتابیده از گیسوی بوریسف پرداختند. آنها دریافتند که [بوریسف] با همه‌ی اجرام سامانه‌ی خورشیدی تفاوت دارد به جز دنباله‌دار هیل-باپ که یادگاری از روزگار آغازین سامانه‌ی خورشیدی است.

این نور قطبیده‌تر از نورِ بازتابیده از همه‌ی دنباله‌دارهایی‌ست که تاکنون دیده‌ایم، و گیسوی آن همچنین به گونه‌ی چشمگیری هموار و یکدست است. بانیولو می‌گوید: «برهم‌کنش با یک ستاره فواره‌ها و ساختاری را در گیسو پدید می‌آورد که در دنباله‌دار بوریسف نمی‌بینیم. این دنباله‌دار دست‌نخورده است- هرگز با ستاره‌ی دیگری برهم‌کنش نداشته است.»

به گفته‌ی وی، بیشترِ تفاوت‌های بوریسف با دنباله‌دارهای سامانه‌ی خورشیدی را می‌توان با همین دست‌نخورده بودنِ آن توضیح داد. همانندی‌های آن با هیل-باپ به معنای این نیست که هیل-باپ هم از سامانه‌ی دیگری آمده، بلکه نشانه‌ی اینست که سامانه‌ی ستاره‌ایِ مادری بوریسف احتمالا همانندی‌هایی با جوانی‌های سامانه‌ی خودمان داشته. بانیولو می‌گوید: «من نمی‌توانم بگویم هیل-باپ قطعا یک دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای که به دام سامانه‌ی خورشیدی افتاده نیست، ولی محتمل‌ترین توضیح اینست که ریشه‌ی سامانه‌ی خورشیدی چندان تفاوتی با این سامانه‌ی ستاره‌ای ندارد.»

بررسی اجرامی از این دست می‌تواند به ما اجازه دهد تا گوناگونیِ دیگر سامانه‌های ستاره‌ای را بشناسیم. یانگ می‌گوید: «دنباله‌دارها و سیارک‌های پیرامونِ دیگر ستارگان به اندازه‌ای از ما دور هستند که هیچ راهی برای بررسی جداگانه‌ی آنها نداریم. این جرم میان‌ستاره‌ای پیوندی‌ست میان سامانه‌ی خورشیدی و سامانه‌های دیگر که به دنبالش می‌گشتیم.»

بوریسف اکنون دورتر از آن شده که اخترشناسان بتوانند بررسی‌اش را ادامه دهند، ولی انتظار می‌رود رشته‌ای از تلسکوپ‌های تازه که اکنون در دست ساخت هستند پس از آن که کار رصد را آغاز کردند بتوانند اجرام میان‌ستاره‌ای بسیاری را بیابند. این اجرام به ما در بیشتر شناختنِ سامانه‌ی خورشیدی خودمان کمک خواهند کرد.

پژوهش‌های این دانشمندان در نشریه‌های نیچر کامیونیکیشنز و نیچر آسترونومی منتشر شده است.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

comet - 2I/Borisov - solar system - coma - star - asteroid - ‘Oumuamua - Bin Yang - European Southern Observatory - Chile - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array  - ALMA - Very Large Telescope - VLT - carbon monoxide - giant planet - Stefano Bagnulo - Armagh Observatory and Planetarium - UK - Hale-Bopp - polarised - stellar system - Nature Communications - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

همگرایی گرانشی جای یک سیاهچاله کمیاب را لو داد!

برداشت هنری از این سیاهچاله‌ی تازه که خود را با همگرایی گرانشیِ نور یک انفجار پرتو گاما آشاکار کرد

انفجارهای نیرومندِ پرتوافشان در کهکشان‌های دوردست نشانه‌هایی را از یک سیاهچاله‌ی میان‌جرم آشکار کرده‌اند؛ سیاهچاله‌های میان‌جرم رده‌ای از سیاهچاله‌ها هستند که می‌تواند حلقه‌ی پیوند میان سیاهچاله‌های کوچکی که دیده‌ایم و ابرسیاهچاله‌ای مرکز کهکشان‌ها باشند. یافتن این گونه سیاهچاله‌ها بی‌اندازه دشوار است زیرا مانند ابرسیاهچاله‌ها (سیاهچاله‌های کلان‌جرم) نمی‌درخشند و بزرگ‌تر از آن هم هستند که آشکارهای کنونی امواج گرانشی بتوانند آشکارشان کنند.

ریچل وبستر از دانشگاه ملبورن استرالیا به همراه همکارنش این میان‌وزن کیهانی را با بررسی داده‌های بایگانی شده‌ی حدود ۲۷۰۰ انفجار پرتو گاما یافته‌اند؛ انفجارهای پرتو گاما فوران‌های بی‌اندازه درخشانی از پرتوها هستند که گمان می‌رود از انفجارهایی سهمگین در کهکشان‌های دیگر می‌آیند. وبستر و گروهش این کاتالوگ‌ها را در جستجوی  نشانه‌هایی از همگرایی گرانشی که خم شدن نور به گرد اجرام چگال است بررسی کردند.

این پژوهشگران تنها یک نمونه‌ی همگرایی گرانشی را دیدند که در آن، نور یک انفجار پرتو گاما به نام جی‌آربی ۹۵۰۸۳۰ در اثر گرانشِ چیزی به جرم حدود ۵۵ هزار برابر خورشید خم شده بود. جرمی به این سنگینی ولی ناپیدا احتمالا می‌تواند یک سیاهچاله باشد- و اگر این گونه باشد، بسیار کوچک‌تر از کوچک‌ترین ابرسیاهچاله‌هایی که تاکنون دیده‌ایم و بسیار بزرگ‌تر از بزرگ‌ترین سیاهچاله‌های "معمولی" است.

وبستر می‌گوید: «نمی‌توانیم ۱۰۰ درصد مطمئن باشیم [که این یک سیاهچاله است]، ولی دیگر اجرامِ احتمالی یا به اندازه‌ی کافی چگال نیستند یا به انداه‌ی کافی رایج نیستند.» وبستر و همکارانش برآورد کردند که اگر یک سیاهچاله باشد، احتمالا در هر ۱۵ میلیون میلیارد سال نوریِ مکعبِ فضا یک نمونه از آن وجود دارد.

این جرم و نمونه‌های همانندش شاید حلقه‌ی پیوند میان سیاهچاله‌های کوچک (ستاره‌جرم) و سیاهچاله‌های بی‌اندازه بزرگ (کلان‌حرم) باشند. جیمز پینتر، یکی دیگر از اعضای این گروه از دانشگاه ملبورن می‌گوید: «ما سیاهچاله‌های کوچک را یافته‌ایم و سیاهچاله‌های کلان‌جرم را هم دیده‌ایم، ولی در میانه هیچ چیز نیافته‌ایم.» بررسی این اجرام می‌تواند به ما در شناخت چگونگی پیدایش ابرسیاهچاله‌ها، چیزی که یک راز بزرگ در اخترفیزیک نوین است کمک کند.

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

intermediate-mass black hole - black hole - supermassive black hole - galaxy - gravitational wave - Rachel Webster - University of Melbourne - Australia - gamma-ray burst - GRB 950830 - gravitational lensing - James Paynter - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دیوهای سرخ بر فراز کوهستان آند

این رشته‌های سرخ‌رنگ در آسمان چیست؟

این گونه‌ای آذرخش کمیاب است که تنها حدود ۳۰ سال از تاییدش می‌گذرد؛ آذرخشی به نام "دیو سرخ" یا شبح سرخ (red sprite).

پژوهشی که به تازگی انجام شده نشان داده که گاهی امکان دارد به دنبال یک برخورد نیرومند آذرخشِ مثبتِ ابر-زمین، گلوله‌هایی از هوای یونیده به قطر ۱۰۰ متر، از بلندای حدود ۸۰ کیلومتری با سرعتی برابر با ۱۰ درصد سرعت نور به پایین پرتاب شوند و به سرعت در پی آنها هم یک دسته گلوله‌ی یونیده‌ی رو به بالا شلیک شود و بدین ترتیب چیزی پدید آید که دیو سرخ نامیده شده.

این تصویر دی ماه گذشته در رصدخانه‌ی لاس کامپاناس شیلی از آسمانِ رشته کوه آند در آرژانتین گرفته شده و چند دیو سرخ درخشان را نشان می‌دهد.

دیوهای سرخ تنها در کسری از ثانیه روی می‌دهند و بهترین و بهترین روش برای دیدنشان، نگاه کردن به توفان‌های تندری نیرومند از پهلو است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 red sprite - ionized - Las Campanas observatory - Chile - Andes Mountains - Argentina - thunderstorm

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

بازیابی "خورشیدگرفتگی اینشتین"

در روز ۲۹ می ۱۹۱۹، ماه در آسمانِ زمین جلوی خورشید رفت و با پوشاندن چهره‌ی آن، برای همیشه شناخت ما از فضازمان را دگرگون کرد. این "خورشیدگرفتگی اینشتین" بود. این فیزیکدان جوان آلمانی در نظریه‌ی نوبنیانِ نسبیتش پیش‌بینی کرده بود که گرانش خورشید باید نور ستارگان را خم کند- چیزی که تنها در زمان یک خورشیدگرفتگی کلی می‌شد آن را دید. [در آن روز] برخی از بزرگ‌ترین اخترشناسانِ آن روزگار برای بررسی پیش‌بینی او خیز برداشتند.

[درباره‌اش اینجا خوانده بودید: * دیروز سالگرد نخستین آزمایش موفق نظریه "نسبیت عام" بود]

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

اکنون با گذشت بیش از ۱۰۰ سال، پتر هورالک، سفیر عکاسی رصدخانه‌ی جنوبی اروپا و عضو بنیاد فیزیک در اوپاوا، به همراه میلوسلاو دراکمولر از دانشگاه صنعتی برنو تصویری که گفته‌ی اینشتین را ثابت کرده بود بازیابی و تصویر خیره‌کننده‌ای از آن را منتشر کرده‌اند.

تصویر اصلی در می ۱۹۱۹ توسط اخترشناسان اندرو کراملین و چارلز راندل دیویدسن گرفته شد که برای ثبتش، از رصدخانه‌ی گرینویچ لندن تا مسیر گرفتگی در سوبرای برزیل رفته بودند. آنها عضو گروهی به سرپرستی آرتور ادینگتون بودند. صفحه‌های شیشه‌ای عکاسیِ این گروه از گونه‌ی رایج در عکاسی نجومیِ اوایل سده‌ی ۲۰ میلادی بودند، بی‌رنگ و اندکی کِدر.

هورالک می‌گوید: «بازیابی ما نشان می‌دهد که آن گرفتگی اگر امروزه ثبت می‌شد چگونه بود- چشم‌اندازی باشکوه. اخترشناسان برزیلی حتما از دیدن این زبانه‌ی غول‌پیکر با چشم خود شگفت‌زده شده بوده‌اند.»

هورالک در ۲۰۱۹، هنگامی که تصویرِ نیمه بازیافته‌ای را که اِسو در بزرگداشت صدمین سال این خورشیدگرفتگی منتشر کرده بود دید به فکر انجامِ این بازیابی افتاد. رجروبِ (اسکنِ) صفحه‌ی اصلی توسط پروژه‌ی صفحه‌های اخترشناسی دیجیتالی هایدلبرگ انجام گرفت... و سپس کار سخت آغاز شد.

هورالک می‌گوید: «من پاک کردن خراش‌ها و لکه‌های غبار روی صفحه‌های کپی شده را به طور دستی آغاز کردم. ده‌ها خراش و لکه روی آنها بود و کل فرآیند حدود ۵۰ ساعت زمان برد.»

از گزارش آرتور ادینگتون از "خورشیدگرفتگی اینشتین" در ۱۹۱۹- یک بازسازی سایه‌روشن از یکی نگاتیوهایی که با عدسی ۴ اینچی در سوبرای برزیل گرفته شده بودند

هورالک در گام بعدی به کمک نرم‌افزار ان‌ای‌اف‌ئی به وضوح بخشیدن بقیه‌ی جزییات پرداخت. این نرم افزار که توسط دراکمولر برای بهبودبخشی عکس‌های رصدخانه‌ی پویایی‌شناسی خورشیدی ناسا پدید آمده روی تصویرِ این خورشیدگرفتگی قدیمی کارکردی شگفت‌انگیز داشت و جریان‌هایی ظریف و نشانه‌هایی از یک ساختار دوقطبی را در تاج خورشید آشکار کرد.

در پایان، هورالک رنگ را به تصویر افزود. وی می‌گوید: «یک نقشه‌ی رنگ پدید آوردم تا تصویر را تا جایی که می‌شود طبیعی کنم. تاج خورشید سفید است زیرا نور خورشید است که توسط الکترون‌های آزاد پراکنده شده. زبانه رنگ ویژه‌ی هیدروژن-آلفا را داشت، رنگی که هیدروژن درجو خورشید دارد. همین که این دو رنگ که با هم آمیختند، رنگ آبی تیره‌ی زمینه‌ی آسمان هم خودبخود پدیدار شد. بفرما! این هم نمایی نوین از خورشیدگرفتگی اینشتین.»

در زمان این خورشیدگرفتگی در ۱۹۱۹ رویدادی پرشور و هیجان بود. ادینگتون جایگاه ستارگان نزدیک خورشید را در زمان گرفتگی اندازه گرفت. شاید بتوانید دو تا از آنها، ستارگان گاو۶۵ و گاو۶۷ را پایین، مت راستِ تصویرِ بازیافته ببینید. آنها درست به همان اندازه‌ای که اینشتین پیش‌بینی کرده بود جابجا شده بودند. فضازمان به راستی پارچه‌ای بود که می‌توانست کش بیاید.

نتیجه‌ی کار روی برگ نخست بیشتر روزنامه‌های بزرگ چاپ شد و اینشتین و نظریه‌ی نسبیت عامش در سراسر جهان آوازه یافت. می‌گویند اینشتین در توصیفِ واکنش خود به احتمال تایید نشدن نسبیت عام گفته بوده: «در آن صورت خیلی برای خدا متاسفم. این نظریه به هر حال درست است.» [Then I would feel sorry for the dear Lord. The theory is correct anyway]

هورالک می‌گوید: «۲۰۲۱ صدمین سالگرد جایزه‌ی نوبل اینشتین است. این تصویر شیوه‌ی ادای احترام ما به کار وی است.»

روی برگ نخست روزنامه‌ی نیویورک تایمز، شماره‌ی ۱۰ نوامبر ۱۹۱۹.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Moon - sun - Einstein's Eclipse - relativity - German - star - total eclipse - Petr Horálek - ESO Photo Ambassador - Institute of Physics in Opava - Miloslav Druckmüller - Brno University of Technology - Andrew Crommelin - Charles Rundle Davidson - Greenwich Observatory - London - Sobral - Brazil - Sir Arthur Eddington - Glass photographic plate - European Southern Observatory - Heidelberg Digitized Astronomical Plates project - Noise Adaptive Fuzzy Equalization - NAFE - Solar Dynamics Observatory - corona - electron - H-alpha - 65 Tauri  - 67 Tauri - Spacetime - Nobel Prize -

منبع: اسپیس‌ودر

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کهکشان سیه‌چشم

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

چه کسی می‌داند چه اهریمنانی خود را در چشمان کهکشان‌ها پنهان کرده‌اند؟
هابل می‌داند -یا دستکم در مورد کهکشان مارپیچی ام۶۴- می‌تواند به یافتنش کمک کند.
مسیه ۶۴ که به نام‌های کهکشان "سیه‌چشم" یا "زیبای خفته" هم شناخته می‌شود، به نظر می‌رسد مرکزش جادو شده است.
این کهکشان دارای این ویژگی است که از دو سامانه‌ی هم‌مرکز با چرخش وارونه تشکیل شده: در سامانه‌ی درونی به گستردگی ۳۰۰۰ سال نوری در مرکز کهکشان، ستارگان هم‌جهت با گازهای میان‌ستاره‌ای می‌چرخند و در سامانه‌ی بیرونی به پهنای ۴۰ هزار سال نوری، ستارگان در جهتی مخالف با گازها در گردشند.
این تصویر را تلسکوپ فضایی زمین-گردِ هابل گرفته و توده‌های غول‌پیکری از غبار، آراسته به پرتوهای سرخ‌فام هیدروژن در مناطق ستاره‌زایی را نشان می‌دهد که سمت نزدیکِ بخش مرکزی ام۶۴ را تیره و تار کرده‌اند.
فاصله‌ی ام۶۴ از زمین حدود ۱۷ میلیون سال نوری‌ست، یعنی نوری که امروزه از آن می‌بینیم زمانی گسیلیده شده بوده که واپسین نیای مشترک میان انسان و شامپانزه روی زمین می‌زیسته.
این چشم غبارآلود و این چرخش ناهنجار به احتمال بسیار هر دو دستاوردهای ادغامی یک میلیارد ساله‌ی دو کهکشان گوناگون هستند.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

SuitSat-1 - spacesuit - International Space Station - Orlan spacesuit - radio transmitter - orbit - Earth

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

 

آپوفیس، سیارک آخرالزمان، تا ۱۰۰ سال دیگر کاری به زمین نخواهد داشت

* در پی رصدهای تازه، خطرِ سیارک بدنام "۹۹۹۴۲ آپوفیس" دستکم تا یک سده‌ی دیگر از میان رفت.

اخترشناسان از زمان یافته شدنِ این سیارک نزدیک-زمین در سال ۲۰۰۴، و پس از که نخستین برآوردهای انجام شده بر پایه‌ی مدار آغازینش نشان می‌دادند که می‌تواند در سال ۲۰۲۹ به اندازه‌ی خطرناکی به زمین نزدیک شود تاکنون چشم از آن بر نداشته‌اند. بزرگی پیکره‌ی آپوفیس هم به این نگرانی‌ها افزوده بود زیرا پهنایش به ۳۴۰ متر می‌رسید، حدود ۱۰ برابر جرمی که "دهانه‌ی شهابی" (Meteor Crater) در آریزونا را پدید آورد.

تصویرهای سیارک آپوفیس که از آنتن‌های رادیویی شبکه‌ی فضای دوردست گلدستون و تلسکوپ گرین بنک به دت آمده. سیارک در آن هنگام در ۱۷ میلیون یلومتری زمین بود. هر پیکسل این تصویرها هم‌ارز ۳۸.۷۵ متر است.

پس از پالایش مشاهدات آغازین، اخترشناسان دریافتند که خطر برخوردی در سال ۲۰۲۹ در کار نیست. اکنون پس از آن که آپوفیس اوایل این ماه (میلادی) بی هیچ خطری از کنار زمین گذشت خبرهای بهتری به دستمان رسیده: این سیارک در ۲۰۶۸ هم کاری با زمین نخواهد داشت. اکنون نام این سنگ فضایی از یک فهرست خطر به نام "جدول خطر برخورد سنتری" (Sentry Impact Risk Table)، که در دست مرکز پژوهش‌های اجرام نزدیک-زمینِ ناسا (سی‌ان‌ئی‌اواس) است پاک شده. مدیریت این جدول با آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (جی‌پی‌ال) است.

جدول خطر برخورد سنتری سیاهه‌ای از سیارک‌هایی‌ست که به اندازه‌ای به زمین نزدیک می‌شوند که برخوردشان در آینده را نمی‌توان نادیده گرفت. این "فهرست خطر" سیارک‌هایی را دنبال می‌کند که بر پایه‌ی پیش‌بینی، تا جایی به زمین نزدیک می‌شوند که احتمال برخود پیش می‌آید، اگرچه خوشبختانه سیاره‌مان با هیچ تهدید زودآیند (قریب‌الوقوع) شناخته شده‌ای روبرو نیست.

داویده فارنوکیا که مدارهای این سیارک را در سی‌ان‌ئی‌اواس بررسی کرده می‌گوید: «زمانی که پس از کالج، کار روی این سیارک را آغاز کردم نمادی برای سیارک‌های خطرزا بود.»

فارنوکیا می‌افزاید: «از پاک شدن آن از فهرست خطر خشنودی خاصی احساس می‌کنیم، و چشم به راه آینده و آگاهی‌هایی هستیم که می‌توانیم در گذر [بعدیِ] آن در ۲۰۲۹ به دست آوریم.» آپوفیس در سال ۲۰۲۹ از فاصله‌ی حدود ۳۲۰۰۰ کیلومتری سطح سیاره‌مان خواهد گذشت، کمی نزدیک‌تر از ماهواره‌های زمین‌آهنگ.

این آگاهی‌های تازه از رصد دیدار آپوفیس با زمین در روز ۵ مارس به دست آمده، زمانی که این سنگ از فاصله‌ی ۰.۱۱ ای‌یوی زمین گذشت؛ هر ای‌یو (AU، یکای اخترشناسی) هم‌ارز فاصله‌ی زمین تا خورشید، برابر با ۱۵۰ میلیون کیلومتر است.

شوربختانه تلسکوپ راداریِ رصدخانه‌ی آرسیبو در پورتوریکو چند ماه پیش، پس از فروریختن در سال ۲۰۲۰ بازنشسته شد، ولی رصدها همچنان به کمک تاسیساتی مانند شبکه‌ی فضای دوردست گلدستون در کالیفرنیا و تلسکوپ گرین بنک در ویرجینیای باختری انجام‌پذیر بود. این تلسکوپ‌های گوناگون خبرهای خوبی درباره‌ی سیارکی منتشر کردند که نیم نسل آن را خطری برای زمین پنداشته بودند.

فلرنوکیا می‌گوید: «برخورد ۲۰۶۸ دیگر در احتمال‌ها جایی ندارد و محاسبه‌های ما هیچ خطر برخوردی تا دستکم ۱۰۰ سال دیگر را نشان نمی‌دهند.» این به گروه دانشمندان اجازه داد تا نام آپوفیس را از سیاهه‌ی خطر بزدایند.

این پویانمایی مسیر مداری سیارک آپوفیس را هنگام گذرِ بی‌خطرش از کنار زمین در ۱۳ آوریل ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. با گذر آن از ۳۲۰۰۰ کیلومتری سطح زمین، مسیرش اندکی در اثر گرانش سیاره‌مان کج می‌شود. حرکت‌ها در این پویانمایی ۲۰۰۰ برابر سریع‌تر شده‌اند. اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، توییتر و یا اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید

گلدستون و گرین بنک  برای دستیابی به تصویر آپوفیس با هم کار می‌کردند- گلدستون یک سیگنال راداری می‌گسیلید و گرین بنک بازتاب آن را دریافت می‌کرد. نمای راداریِ به دست آمده پیکسلی بود، ولی باز هم واگشودی (وضوحی) به اندازه‌ی حدود ۳۸.۷۵ متر در هر پیکسل را نشان می‌داد.

دانشمند جی‌پی‌ال، مارینا بروزوویچ  که رهبری چالش راداری با او بود می‌گوید: «اگر یک دوربین شکاری به نیرومندی این رادار داشتیم، می‌توانستیم در لوس آنجلس بنشینیم و منوی شام یک رستوان را در نیویورک بخوانیم.»

این تصویرهای تازه بر شناخت ما از سیارک‌ها خواهند افزود. گروه بررسی کننده‌ی این سیارک همچنین امید داشتند با بهره از این تصویرها پیکره‌ی آن را بشناسند؛ رصدهای پیشین نشان می‌دادند که آپوفیس می‌تواند مانند یک بادام زمینی باشد.

آنها همچنین می‌خواستند آگاهی‌هایی درباره‌ی نرخ چرخش و محور چرخش آن -که کمک می‌کند تا جهت‌گیری‌اش به هنگام گذر از کنار زمین در سال ۲۰۲۹ را بدانیم- به دست آورند. به گفته‌ی این گروه، گذرِ نزدیک از کنار زمین می‌تواند وضعیتِ چرخش این سیارک را به گونه‌ی بی‌خطری تغییر دهد یا "سیارک‌لرزه‌هایی" روی سطح آن پدید بیاورد.

داده‌های سی‌ان‌ئی‌اواس به "دفتر هماهنگی پدافند سیاره‌ای" ناسا فرستاده می‌شود؛ این دفتر برای دستیابی به تازه‌ترین اطلاعات درباره‌ی تهدیدهایی که اجرام کوچک می‌توانند برای زمین باشند، با تلسکوپ‌ها و شریک‌های سازمانی در آمریکا و سراسر جهان همکاری دارد.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Apophis - Earth - asteroid - planet - Meteor Crater - Arizona - Sentry Impact Risk Table - NASA - Center for Near-Earth Object Studies - CNEOS - Jet Propulsion Laboratory - Davide Farnocchia - AU - sun - radar - Puerto Rico - Arecibo Observatory - Deep Space Network - Goldstone - California - Green Bank Telescope - West Virginia - reflection - binoculars - Los Angeles - New York - JPL - Marina Brozovic - axis spin - asteroid quake - Planetary Defense Coordination Office - United States

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

 

لباسی که در فضا شناور شد

پانزده سال پیش یک دست لباس فضایی از ایستگاه فضایی بین‌المللی بیرون افتاده و در فضا شناور شد ولی هیچ بازرسی‌ای درباره‌اش انجام نگرفت. [زیرا] همه می‌دانستند که آن را خود سرنشینان ایستگاه بیرون انداخته‌اند.

فضانوردان ایستگاه این رخت فضایی روسی مدل "اورلان" را که دیگر به آن نیازی نبود، عمدتا با رخت‌های کهنه پر کردند و با نصب یک فرستنده‌ی رادیوییِ کم‌توان بر رویَش، آن را سویت‌ست-۱ (Suitsat-1) نامیده و در مدار زمین رها کردند. این لباس تازه دو دور به گرد زمین چرخیده بود که سیگنال رادیویی‌اش به گونه‌ای نامنتظره ضعیف شد.

سویت‌ست-۱ تا چند هفته به گردش خود به دور زمین با سرعت هر ۹۰ دقیقه یک بار ادامه داد و سپس با ورود به جو زمین سوخت و از بین رفت.
تصویری که اینجا می‌بینید در سال ۲۰۰۶ و درست پس از جدایی از ایستگاه و شناور شدن در فضا از این رخت بیجان گرفته شد.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

SuitSat-1 - spacesuit - International Space Station - Orlan spacesuit - radio transmitter - orbit - Earth

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

آوردگاه دو کهکشان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

شَست (۶۰) میلیون سال نوری دورتر از زمین، در صورت فلکی جنوبی کلاغ، دو کهکشان بزرگ به نام‌های ان‌جی‌سی ۴۰۳۸ و ان‌جی‌سی ۴۰۳۹ با هم سرشاخ شده‌اند.
در درازنای این برخورد هولناک که صدها میلیون سال دیگر ادامه خواهد داشت، بسیار کم پیش آمده که ستارگان این کهکشان‌ها با هم برخوردی داشته باشند زیرا بیشتر پهنه‌ی کهکشان‌ها را فضاهای تهی تشکیل داده و ستارگان اگرچه درخشانند، ولی تنها بخش کوچکی از حجم این فضا را پر کرده‌اند.
چیزی که اغلب روی می‌داده، برخورد میان ابرهای بزرگ غبار و گاز مولکولیِ دو کهکشان‌ بوده که به دوره‌هایی از ستاره‌زایی‌های آتشین نزدیک مرکز این ویرانه‌ی کیهانی انجامیده.
در این چشم‌انداز خیره‌کننده‌ که گستره‌ای به پهنای بیش از ۵۰۰ هزار سال نوری را می‌پوشاند، خوشه‌های جوان ستاره‌ای را می‌بینیم و موادی که در اثر نیروهای کِشند گرانشی، تا دوردست‌های فضا به بیرون از آوردگاه دو کهکشان پرتاب شده‌اند.
این تصویر زیبا و پُروضوح از روی زمین گرفته شده و داده‌های باریک-باندی که به آن افزوده شده پرتوهای سرخ ویژه‌ی گاز هیدروژن اتمی در مناطق سستاره‌زایی را آشکار کرده‌اند.
در تصویرهایی با میدان گسترده‌تر، ساختارهای کمانی و کشیده‌ای هم دیده می‌شود که تا صدها هزار سال نوری از دو کهکشان بیرون زده و به نامگذاری این جفت کهکشانی به نام "کهکشان‌های دوشاخک" (دو آنتن) انجامیده است.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

constellation Corvus - NGC 4038 - NGC 4039 - molecular gas - star formation - star cluster - tidalforce - narrowband - atomic - hydrogen - galaxy - Antennae

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

یکی از بزرگترین ستارگان کهکشان در نمای نزدیک

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۵ مگ)

اینجا یک بزرگنمایی از تصویرِ ستاره‌ی فراغولِ "وی‌وای سگ بزرگ" را می‌بینید که از پیوند داده‌های تلسکوپ فضایی هابل به دست آمده، به هراه یک تصویر دیگر که برداشتی هنری از این ستاره است.

در چارچوب سمت چپ، یک تصویر چندرنگی از تلسکوپ هابل را می‌بینیم که ابر غول‌پیکری از مواد را که این فراغول به فضا پس زده است نشان می‌دهد. پهنای این سحابی حدود یک تریلیون مایل (۱.۶ تریلیون کیلومتر) است.

چارچوب میانی یک نمای نزدیکِ هابل از منطقه‌ی پیرامون این ستاره -که در فرآیند خشنِ برون‌ریزی مواد به سر می‌برد- است. این تصویر گره‌ها، کمان‌عا و رشته‌هایی از مواد در نزدیکی ستاره را آشکار کرده که از آن پس زده شده‌اند.

وی‌وای سگ بزرگ اینجا دیده نم‌یشود، ولی چهارگوش سرخ کوچکی که در مرکز سحابی‌ست جایگاه این فراغول را نشان می‌دهد. پهنای این چهارگوش هم‌ارز قطر سامانه‌ی خورشیدی تا مدار نپتون است، برابر با ۵.۵ تریلیون مایل (۸.۹ تریلیون کیلومتر).

چارچوب پایانی (سمت راست) یک برداشت هنری از این فراغول است با سلول‌های همرفتیِ گسترده و برون‌ریزی‌هایی که دارند با خشونت رخ میدهند.

وی‌وای سگ بزرگ یکی از بزرگ‌ترین ستارگانِ شناخته شده است . این ستاره به اندازه‌ای بزرگ است که اگر به جای خورشید باشد، تا صدها میلیون کیلومتر گسترده شده و  تا میان سیاره‌های مشتری و کیوان را می‌پوشاند.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

VY Canis Majoris - Hubble - hypergiant - star - solar system - Neptune - convection cell - Sun - Jupiter - Saturn

منبع: hubblesite

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نماهای گوناگون از فواره و سیاهچاله کهکشان ام۸۷ در نور مرئی و قطبیده

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

این تصویرِ پیوندی سه نما را از منطقه‌ی مرکزی کهکشان مسیه ۸۷ (ام۸۷) در نور قطبیده و یک نما از آن را که تلسکوپ فضایی هابل (اچ‌اس‌تی) در طول موج دیدنی (مریی) از آن گرفته بود نشان می‌دهد. این کهکشان یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی کلان‌جرم) در مرکزش دارد و به فواره‌هایش که از آن بیرون زده‌اند آوازه دارد. تصویر هابل که نخستین نما در بالای چارچوب این تصویر است، بخشی از این فواره به درازای ۶۰۰۰ سال نوری را نمایان کرده است.

یکی از تصویرهای قطبیده با آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) در شیلی گرفته شده و بخشی از این فواره را که به مرکز کهکشان نزدیک‌تر است در نور قطبیده نشان می‌دهد.

در دیگر تصویرهای قطبیده زومِ بیشتری شده و نواحی نزدیک‌تر به ابرسیاهچاله دیده می‌شوند: نمای میانی منطقه‌ای به اندازه‌ی حدود یک سال نوری را نشان می‌دهد و توسط آرایه‌ی خط پایه‌ی بسیار بلند (وی‌ال‌‌بی‌ای) که بخشی از رصدخانه‌ی ملی اخترشناسی رادیویی آمریکاست گرفته شده.

زوم شده‌ترین نما را تلسکوپ ایوِنت هورایزن (ئی‌اچ‌تی) گرفته. ئی‌اچ‌تی از پیوند هشت تلسکوپ در گوشه و کنار جهان ساخته شده که با هم تلسکوپی مجازی به بزرگی سیاره‌ی زمین را پدید آورده‌اند. این تصویر به اخترشناسان امکان می‌دهد تا بسیار به ابرسیاهچاله نزدیک شده و منطقه‌ای که فواره‌ها از آن بیرون می‌زنند را ببینند. [درباره‌اش اینجا خواندید: * میدان مغناطیسی سیاهچاله ام۸۷ هم تصویربرداری شد]

خط‌ها جهت قطبش را که بستگی به میدان مغناطیسی در مناطقِ تصویربرداری شده دارد نشان می‌دهند. داده‌های آلما توصیفی از ساختار میدان مغناطیسی در راستای فواره را نشان می‌دهد. بنابراین پیوند داده‌های ایونت هورایزن و آلما به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا نقش میدان مغناطیسی را از کنار افق رویداد (چیزی که در تصویر ایونت هورایزن در اندازه‌های چند روزِ نوری دیده می‌شود) تا بیرون از کهکشان ام۸۷ در راستای فواره‌های نیرومندش (چیزی که در تصویر آلما در اندازه‌های چند هزار سال نوری دیده می‌شود) را بررسی کنند.

مقدارهای گیگاهرتز اشاره به بسامدهای نوری دارد که هر یک از تصویرها در طیف آن گرفته شده‌اند. خط‌های افقی سنجه یا مقیاسِ هر یک از تصویرها را نشان می‌دهند (در اندازه‌های سال نوری).

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Messier 87 - M87 - galaxy - polarised - visible - wavelength - Hubble Space Telescope - supermassive black hole - jet - Chile - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - ESO - National Radio Astronomy Observatory - Very Long Baseline Array - VLBA - US - Earth - Event Horizon Telescope - EHT - polarisation - magnetic field - event horizon - frequency

منبع: eso

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سحابی مدوسا

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

رشته‌های در هم بافته و مارمانندِ گاز برافروخته‌ی این سحابی، نام رایج آن را به ذهن می‌آورند: سحابی مدوسا (مدوزا).
این سحابی که به نام آبل ۲۱ نیز شناخته می‌شود، یک سحابی سیاره‌نمای کهنسال است که با فاصله‌ی ۱۵۰۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی دوپیکر (جوزا) دیده می‌شود.
این سحابی نیز مانند همنام اسطوره‌ایش، دگرگونی‌های تماشایی و چشمگیری را پشت سر گذارده.
سحابی‌های سیاره‌نما یا سیاره‌ای نمایانگر واپسین گام در فرگشت ستارگان کم‌جرمی مانند خورشید خودمانند، گامی که در آن، ستاره با پس زدن لایه‌های بیرونی خود، از یک غول سرخ به یک کوتوله‌ی سفید داغ دگردیسیده می‌شود.
پرتوهای فرابنفشی که از این ستاره‌ی کوتوله‌ی داغ گسیلیده می‌شود به برافروختگی و تابش سحابی انجامیده است. خود این ستاره‌ی ترادیسی شونده‌ی مدوسا در نزدیکی مرکز این هلالِ یکپارچه درخشان جای دارد.
در این نمای تلسکوپی ژرف (با نوردهی بلند)، رشته‌های کم‌نورتری هم به خوبی دیده می‌شوند که از بالای منطقه‌ی درخشان هلالی به سمت راست کشیده شده‌اند. پهنای سحابی مدوسا بیش از ۴ سال نوری برآورد می‌شود.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Medusa Nebula - Abell 21 - planetary nebula - constellation Gemini - sun - red giant - white dwarf star

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

میدان مغناطیسی سیاهچاله ام۸۷ هم تصویربرداری شد

تصویر تازه‌ای از ابرسیاهچاله‌ی کهکشان ام۸۷ این بار در نور قطبیده- تصویر بزرگ‌تر

نخستین تصویری که از سایه‌ی یک سیاهچاله گرفته شده بود دارد جالب‌تر می‌شود. گروه تلسکوپ ایونت هورایزن (تلسکوپ افق رویداد، ئی‌اچ‌تی) در سال ۲۰۱۹ نخستین تصویر مستقیم از یک سیاهچاله را منتشر کرد، و اگرچه این تصویر به خودی خود چشمگیر بود، آن گنجینه‌ای از داده‌های گوناگون علمی که برخی امیدوار بودند باشد نبود.

اکنون پژوهشگران با افزودن نور قطبیده به این تصویر، بینشی درباره‌ی این که میدان‌های مغناطیسی پیرامون یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی کلان‌جرم) چگونه فواره‌های نیرومندی از مواد پدید می‌آورند به ما داده‌اند.

سارا ایسون، یکی از اعضای گروه ئی‌اچ‌تی از دانشگاه رادبود هلند می‌گوید: «داده‌های چندانی درباره‌ی فیزیک واقعی گازهای پیرامون سیاهچاله در دست نبود.»«نگاه کردن به آن در نور قطبیده، آگاهی‌هایی درباره‌ی میدان مغناطیسی سیاهچاله به ما داد.»

در پروژه‌ی ئی‌اچ‌تی آرایه‌ای از هشت تلسکوپ در سراسر زمین به کار می‌رود که با هم، سیاره‌ی زمین را به یک رادیوتلسکوپ غول‌پیکر تبدیل می‌کنند، رادیوتلسکوپی که به ما امکان داده تا نمایی بی‌سابقه از ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان ام۸۷، در فاصله‌ی ۵۵ میلیون سال نوری زمین ببینیم. نوری که ئی‌اچ‌تی دریافت می‌کند از الکترون‌هایی گسیلیده شده که در راستای میدان‌های مغناطیسی شتاب گرفته‌اند، و قطبش این نور به جهت میدان مغناطیسی بستگی دارد.

گروه ئی‌اچ‌تی با بهره ازسنجش‌هایی که روی نور قطبیده‌ی نزدیک سیاهچاله‌ی ام۸۷ انجام داده بودند دریافتند که شدت این میدان مغناطیسی میان ۱ و ۳۰ گاوس است، حدود ۵۰ برابر شدت میدان مغناطیسی زمین در قطب‌های سیاره، جایی که بیشترین شدت را دارد.

ایسون می‌گوید: «نور قطبیده دارای مسیرهایی خمیده، مانند مارپیچ بود. این به ما می‌گوید که میدان مغناطیسی پیرامون سیاهچاله آراسته و مرتب است، و این واقعا مهم است زیرا تنها یک میدان مغناطیسی مرتب می‌تواند فواره بیفشاند- یک میدان مغناطیسی نامرتب و به هم ریخته نمی‌تواند این کار را بکند.»

برخی سیاهچاله‌ها، از جمله سیاهچاله‌ی درون کهکشان ام۸۷، فواره‌های غول‌پیکری از مواد می‌افشانند، ولی این که دقیقا چگونه این کار را انجام می‌دهند دیرزمانی‌ست که یک راز مانده. پژوهشگران فکر می‌کنند این فواره‌ها توسط میدان‌های مغناطیسی پرتاب شده و شکل می‌گیرند، ولی شواهدِ آن محدود است.

این تصویرِ آرایه‌ی آلما فواره‌ی کهکشان ام۸۷ را در نور قطبیده نشان می‌دهد و ساختار میدان مغناطیسی در راستای آن را نمایان می‌کند.

ایسون می‌گوید: «این فرآیندِ فواره‌ای به کلی شگفت‌انگیز است- چیزی به اندازه‌ی سامانه‌ی خورشیدی بتواند فواره‌ای بیفشاند که از کل کهکشان بیرون بزند و حتی در کهکشان‌های همسایه رخنه کند. اکنون ما داریم برای نخستین بار، به راستی میدان مغناطیسی نزدیک سیاهچاله را می‌بینیم، و همین پیوند با فواره است که نیرومندترین فرآیند در سرتاسر کیهان است.»

سنجیدن میدان مغناطیسی سیاهچاله با نور قطبیده به پژوهشگران امکان داد تا شمار احتمال‌ها برای چگونگی کارِ سیاهچاله و فواره‌اش را به گونه‌ی چشمگیری کم کنند. آنها مشاهدات خود را با شبیه‌سازیِ ۱۲۰ مدل نظری گوناگون مقایسه کردند و تنها ۱۵ مدل دیدند که با چیزی که در عمل می‌بینیم همخوانی داشتند.

در همه‌ی این ۱۵ مدل، میدان‌های مغناطیسی سیاهچاله‌ها به نسبت نیرومند هستند و مواد را از خود سیاهچاله دور می‌کنند. این میدان‌های مغناطیسی نیرومند در لبه‌ی سیاهچاله به اندازه‌ای نیرومند هستند که بخشی از گاز داغ را به پس می‌رانند و با جلوگیری از کشیده شدنِ آن به درون چاه گرانشی سیاهچاله، آن را به درون فواره‌ای کشانده و به بیرون می‌افشانند.

هنوز روشن نیست که این احتمال‌ها برای ابرسیاهچاله‌های دیگر هم به همین گونه محدود هستند یا این تنها ویژه‌ی ابرسیاهچاله‌ی ام۸۷ است. اندرو چایل، یکی دیگر از اعضای ئی‌اچ‌تی از دانشگاه پرینستون می‌گوید: «بسیاری از کارهایی که در سالهای آینده باید انجام دهیم فهمیدن اینست که چه درس‌هایی می‌توانیم از این چشمه و نیز چشمه‌های دیگر بگیریم.»

به گفته‌ی وی، تا امروز به نظر می‌رسد همه‌ی سیاهچاله‌هایی که فواره‌های نیرومند دارند می‌توانند مانند سیاهچاله‌ی ام۸۷ رفتار کنند. افزودن تنها چند تلسکوپ دیگر به آرایه‌ی ئی‌اچ‌تی (کاری که پژوهشگران برنامه‌ی انجامش را ریخته‌اند) می‌تواند به یافتن شیوه‌ی دقیق افشاندن فواره توسط سیاهچاله‌ها کمک کند.

دو پژوهشنامه در این باره در نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز: ۱ و ۲.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
black hole - Event Horizon Telescope - EHT - smorgasbord - polarised - magnetic field - supermassive black hole - jet - Sara Issaoun - Radboud University - Netherlands - Earth - M87 - galaxy - electron - polarisation - planet - pole - Andrew Chael - Princeton University - Astrophysical Journal Letters

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

کنجکاوی: ۳۰۴۸مین روز

این تصویر در اندازه‌ی بسیار بزرگ‌تر (۵۷ مگ)

سیاره‌ی سرخ  پیش از پرسه‌ویرنس، میزبان کنجکاوی بود.
در واقع نخستین مانور فرود به کمک بالابر هوایی را خودروی کنجکاوی در ۵ اوت ۲۰۱۲ انجام داد.
روز ۲ مارس ۲۰۲۱، کنجکاوی ۳۰۴۸مین سول یا روز مریخیِ کارش بر خاک این سیاره را گذراند.
این سراسرنمای ۳۶۰ درجهاز پیوند ۱۴۹ نمایی درست شده که این خودرو در همین روز با دوربین مستکم که بالای عرشه‌اش است گرفته.
از این ۱۴۹ نما، ۲۳ تای آنها از ابرهای یخی و نازکی که در بلندای آسمان بهرام شناورند گرفته شده بود.
نماهای این آسمان ابری در همین روزِ مریخی گرفته شده و به روش دیجیتالی در نمای سراسری به هم چسبانده شده‌اند.
نزدیک مرکز چارچوب یک سازندِ سنگی لایه لایه و رگه‌دار به نام "کوه مرکو" (Mont Mercou) را می‌بینیم.
ستیغ کوه شارپ که با بلندی ۵ کیلومتر از سطح مرکز دهانه‌ی گیل این دهانه سر بر آسمان برافراشته هم در دوردست پس‌زمینه‌ی چشم‌انداز، سمت چپ دیده می‌شود.

---------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Perseverance - Curiosity - sky crane - Mars - Red Planet - panorama - sol - Mastcam - Mont Mercou - Mount Sharp - Gale Crater

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

اومواموا تکه‌ای کلوچه‌ای-شکل بوده که از سیاره‌ای مانند پلوتو جدا شده بوده

"۱آی/اوموآموا"، یک جرم شگفت‌انگیز با ریشه‌ی فراخورشیدی که در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۷ توسط تلسکوپ پان‌استارز۱ یافته شد، جرم کوچکی بود، به درازای حدود یک نیمه‌ی بلوک شهری و کلفتی تنها یک ساختمان سه طبقه، ولی بسیار براق بود و درخشندگی‌اش تقریبا به پای درخشندگی سطح پلوتو و تریتون (ماه نپتون) می‌رسید که با یخ‌هایی بیگانه پوشیده شده‌اند. دانشمندان به ویژه یک یخ -نیتروژن جامد- را یافته‌اند که دقیقا با همه‌ی ویژگی‌های این جرم سازگاری دارد.

برداشت هنری اومواموا به عنوان یک تکه‌ی تقریبا نابِ یخ نیتروژن

در این پژوهش تازه، دو تن از اخترفیزیکدانان دانشگاه ایالتی آریزونا چندین یخ گوناگون را بررسی کرده و میزان فشاری که در اثر تبخیر شدن می‌توانستند به اومواموا وارد کنند را سنجیدند و دریافتند که بهترین یخ، یخ نیتروژن است که می‌تواند بسیاری از چیزهایی که درباره‌ی این جرم میان‌ستاره‌ای می‌دانیم را هم توضیح دهد. آنها همچنین نشان دادند که اومواموا احتمالا نیم میلیارد سال پیش از یک سامانه‌ی سیاره‌ای جوان به بیرون پرتاب شده بوده.

پرفسور استیون دش، پژوهشگر دانشگاه ایالتی آریزونا می‌گوید: «اومواموا از بسیاری جهات مانند یک دنباله‌دار بود، ولی در بسیاری چیزها به اندازه‌ای شگفت‌آور بود که سرشتش را هاله‌ای از راز در بر می‌گرفت و حدس و گمان درباره‌ی چیستی آن بیداد می‌کرد.»

پرفسور دش و همکارش، دکتر آلن جکسون، با مشاهده‌ی اومواموا چندین ویژگی در این جرم میان‌ستاره‌ای پیدا کردند که آن را با آنچه از یک دنباله‌دار انتظار می‌رود متفاوت می‌کردند.

از نظر ویژگیِ "سرعت" بگوییم، این جرم با سرعتی کمتر آنچه انتظار می‌رود وارد سامانه‌ی خورشیدی شده بود، که نشان می‌دهد تا پیش از ورود، بیش از حدود نیم میلیارد سال در فضای میان‌ستاره‌ای سفر نکرده بوده. از نظر ویژگیِ "اندازه" بخواهیم بگوییم، پیکره‌ی کلوچه-مانندِ آن هم تخت‌تر از هر گونه از اجرام شناخته شده در سامانه‌ی خورشیدی بود.

دانشمندان همچنین دیدند که اگرچه فشار اندکی از خورشید بر امواموا وارد می‌شد (اثر موشکی)، ولی این فشار بیش از چیزی بود که از یک دنباله‌دار انتظار می‌رفت.

و سرانجام این که، اومواموا گازِ شناسایی‌پذیری که از آن بیرون بزند -چیزی مانند دُم دنباله‌دارها- نداشت.

روی هم رفته، اومواموا بسیار همانند یک دنباله‌دار بود، ولی مانند هیچ یک از دنباله‌دارهایی که تاکنون در سامانه‌ی خورشیدی دیده‌ایم نبود.

این دانشمندان با این پنداشت که اومواموا از یخ‌های بیگانه‌ی گوناگون ساخته شده، سرعت فرازِش (تصعید) این یخ‌ها هنگام گذشتن اومواموا از کنار خورشید را محاسبه کردند. از اینجا اثر موشکی، جرم و شکل اومواموا و بازتابندگی یخ‌های آن را اندازه گرفتند.

یک نمایش پذیرفتنی از سرگذشت اومواموا: آغاز زندگی در سامانه‌ی مادری‌اش در حدود ۰.۴ میلیارد سال پیش؛ فرسایش توسط پرتوهای کیهانی در سفرش تا سامانه‌ی خورشیدی؛ گذشتن از درون سامانه‌ی خورشیدی و از نزدیک‌ترین فاصله به خورشید در ۹ سپتامبر ۲۰۱۷ و یافته شدنش در اکتبر ۲۰۱۷. این تصویر همچنین اندازه‌ی پیش‌بینی شده‌ی اومواموا در هر گام از سفرش و نسبت میان بلندترین و کوتاه‌ترین ابعاد آن را هم نشان می‌دهد. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

پرفسور دش می‌گوید: «این لحظه‌ای هیجان‌انگیز برای ما بود. ما پی بردیم که یک تکه یخ می‌تواند بسیار بازتابنده‌تر از پنداشت‌ها باشد، که این هم یعنی می‌تواند کوچک‌تر باشد.»«همین اثر موشکی بود که به اومواموا فشاری بزرگ وارد می‌کرد، بزرگ‌تر از چیزی که دنباله‌دارها به طور معمول تجربه می‌کنند.»

این دانشمندان یک یخ ویژه -نیتروژن جامد- را شناسایی کردند که همزمان با همه‌ی ویژگی‌های این جرم همخوانی داشت. و از آنجایی که یخ نیتروژن را می‌توان بر سطح پلوتو دید، این احتمال هست که یک جرم دنباله‌دار-مانند هم بتواند از همین گونه مواد پدید آمده باشد.

دکتر جکسون می‌گوید: «هنگامی که محاسبه‌ها برای تعیین این که چه میزان سپیدایی (آلبدو) می‌تواند حرکتی سازگار با مشاهدات را به اومواموا بدهد را کامل کردیم فهمیدیم که پاسخ درست را یافته‌ایم.»«اندازه‌ای که برای این سپیدایی به دست آوردیم به اندازه‌ی چیزی بود که روی سطح پلوتو و تریتون دیده بودیم، دو جرمی که با یخ نیتروژن پوشیده شده‌اند.»

این پژوهشگران سپس نرخِ کَنده شدنِ تکه‌های یخ نیتروژن از پلوتو و اجرام همانندش در آغاز تاریخ سامانه‌ی خورشیدی را برآورد کردند. و احتمال رسیدن تکه‌های یخ جامد نیتروژن از سامانه‌های دیگر به سامانه‌ی خودمان را محاسبه کردند.

دکتر جکسون می‌گوید: «اومواموا به احتمال بسیار حدود نیم میلیارد سال پیش در پی یک برخورد از سطح کنده شده و از سامانه‌ی مادری‌اش به بیرون پرتاب شده بوده.»«ساخته شدن از نیتروژن یخزده هم پیکره‌ی نامعمول اومواموا را توضیح می‌دهد.»

«با تبخیر لایه‌های بیرونیِ یخ نیتروژن، پیکره‌ی جرم هم تخت و تخت‌تر می‌شود، درست مانند یک قالب صابون که با مالش بیشتر به هنگام شستشو، لایه‌های بیرونی‌اش ساییده شده و از بین می‌رود.»

دو پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در "جورنال آو جئوفیزیکال ریسرچ: پلنتز" منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:
 1I/‘Oumuamua - extrasolar - Pan-STARRS 1 - Pluto - Triton - nitrogen - Arizona State University - planetary system - Professor Steven Desch - School of Earth and Space Exploration - Dr. Alan Jackson - comet - Solar System - interstellar space - Sun - tail - sublimate - rocket effect - reflectivity - albedo - Journal of Geophysical Research: Planets

منبع: sci-news
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان