زندگی دوباره در آوارهای ستاره‌ای مُرده
 |
| این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر |
آبل ۷۸ که با فاصله‌ی حدود ۵۰۰۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی ماکیان جای دارد، گونه‌ای نامعمول از سحابی‌های سیاره‌نما (سیاره‌ای) است. این تصویر از پیوند داده‌های دوربین میدان‌گسترده‌ی شماره ۳ی تلسکوپ فضایی هابل و پان‌استارز درست شده است.
پس زدنِ لایه‌های بیرونی، سرنوشت معمول همه‌ی ستارگانی‌ست که جرمی میان ۰.۸
تا ۸ برابر خورشید دارند. این ستارگان پس از چند میلیارد سال، سرانجام سوخت
همجوشی هسته‌ای در مرکزشان به پایان می‌رسد و زیر فشار گرانش خود می‌رُمبند و به کوتوله‌های سفید داغ و چگالی تبدیل می‌گردند. موادی که از آنها پس زده شده هم به گاز و غبارهای محیط پیرامون برخورد کرده و ابرهایی زیبا می‌سازند که به نام سحابی سیاره‌نما یا سیاره‌ای شناخته می‌شود. این نام غلط‌انداز را ستاره‌شناسان سده ی ۱۸
میلادی که این ستارگان "پف‌کننده" را یافتند بر روی این سحابی‌ها گذاشتند
زیرا ساختار گِرد آنها را از پشت تلسکوپ‌هایشان مانند سیاره‌هایی می‌دیدند.
ولی ما در این تصویر بیننده‌ی زندگی دوباره‌ای هستیم که برای یک سحابی
سیاره‌نما رویدادی استثنایی به شمار می‌آید. تاکنون تنها تعداد انگشت‌شماری از چنین ستارگان باز-زاییده شده‌ای یافته شده و در این مورد، پیچیدگی
مواد برافروخته‌ی این ابر تاریخچه‌ی پرآشوب آن را می‌نمایاند.
اگرچه همجوشیدن هیدروژن و هلیوم
در هسته‌ی این ستاره‌ی رو به مرگ متوقف شده و به رُمبش آن زیر گرانشش انجامیده و همزمان، لایه‌های بیرونی‌اش هم گسترده شده و حبابی ساخته بودند، ولی برخی از مواد لایه‌های بیرونی‌اش به اندازه‌ای چگال و فشرده شدند که همجوشی هلیوم دوباره در
آنها به راه افتاد.
این فعالیت دوباره‌ی هسته‌ای باعث به راه افتادن بادی دیگر، این بار بسیار پرسرعت‌تر شد که
به پس زده شدن مواد بیشتری انجامید. کنش و واکنش میان برون‌ریزی‌های کهنه و
نو [برخورد بادها به مواد کهنه] ساختار پیچیده‌ای از پوسته‌های نامنظم به این ابر بخشید که از جمله‌ی این پیچیدگی‌ها می‌توان از رشته‌هایی شعاعی نام برد که چنان چه می‌بینید، از ستاره‌ی رُمبَنده‌ی
مرکزی به بیرون کشیده شده‌اند.
برخورد بادهای کُند و تندی که در محیط آبل ۷۸ می‌وزند گازها را گرم کرده و
دمایشان را به بیش از یک میلیون درجه رسانده، به گونه‌ای که باعث شده به
شدت در طیف پرتوهای X بدرخشند. اخترشناسان این گاز داغ را با کمک رصدخانه‌ی فضایی ایکس‌ام‌ام-نیوتونِ سازمان فضایی اروپا (اِسا) شناسایی کرده‌اند و همانندی‌های خیره‌کننده‌ای میان آن با یک سحابی باز-زاییده شده‌ی دیگر به نام آبل ۳۰ یافته‌اند.
----------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky
واژه‌نامه:
منبع: ESA و esahubble
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر