یافتن دورترین اختروش با فواره‌های نیرومند رادیویی

برداشت هنری از اختروش پی۱۷۲+۱۸، دورترین اختروشِ فواره‌ی رادیویی‌فشان- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

اختروشِ تازه یافته شده در روزگار آغازین کیهان دوردست‌ترین اختروش با فواره‌های نیرومند رادیویی است که تاکنون یافته شده.

این اختروش که به تازگی با بهره از تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اسو) یافته و به نام پی۱۷۲+۱۸ نامیده شده به اندازه‌ای دور است که نورش برای رسیدن به زمین نیاز به حدود ۱۳ میلیارد سال دارد و ما آن را در زمانی می‌بینیم که تنها ۷۸۰ میلیون سال از مهبانگ (انفجار بزرگ) می‌گذشته. اگرچه این دورترین اختروشی که تاکنون یافته شده نیست، ولی به نظر می‌رسد دورترین اختروش با فواره‌های رادیویی، یا اختروشِ فواره‌ی رادیویی-فشان تا به امروز باشد.

اختروش‌ها اجرام کیهانی بی‌اندازه درخشانی هستند که انرژی‌شان را از ابرسیاهچاله‌های مرکز برخی کهکشان ها می‌گیرند؛ برخی از اختروش‌‌ها به اندازه‌ای درخشانند که کهکشانِ میزبان خود را در پرتویشان پنهان می‌کنند. اختروش‌های رادیویی فواره‌های نیرومندی می‌افشاند که چشمه‌های پرقدرتی از تابش‌های با طول موج رادیویی هستند. اختروش داستان ما نخستین بار هنگامی که دانشمندان با بهره از تلسکوپ ماژلان در رصدخانه‌ی لاس کامپاناس شیلی فواره‌های آن را شناسایی کردند، به شکل یک چشمه‌ی رادیویی دیده می‌شد.

ادواردو بانیادوس از بنیاد اخترشناسی ماکس پلانک در آلمان، که به همراه اخترشناسِ اِسو، کیارا ماتزوکِلی رهبری این کشف را بر عهده داشت می‌گوید: «همین که داده‌ها را دریافت کردیم به بررسی‌اش با چشم پرداختیم، و بی‌درنگ فهمیدیم که دورترین اختروشِ فواره‌ی رادیوییافشانی که تاکنون شناخته شده را یافته‌ایم.»

این اختروشِ فواره-فشانِ دوردست از ابرسیاهچاله‌ای به جرم ۳۰۰ میلیون برابر خورشید انرژی می‌گیرد که دارد با بلعیدن و فروکشیدنِ مواد پیرامون با گرانش خود به سرعت رشد می‌کند.

ماتزوکلی می‌گوید: «این سیاهچاله دارد مواد را به سرعت می‌خورد و دارد با بالاترین نرخی که تاکنون دیده شده  بر جرم خود می‌افزاید.»

پژوهشگران فکر می‌کنند که میانِ رشد سریعِ سیاهچاله‌هایی مانند این و فواره‌هایی که از اختروش‌های رادیویی مانند پی۱۷۲+۱۸ بیرون می‌زند می‌تواند پیوندی وجود داشته باشد. به ویژه، اخترشناسان بر این پنداشتند که این فواره‌های نیرومند می‌توانند با گازهای نزدیکشان به گونه‌ای برهمکنش انجام دهند که آنها را به درون چنگال گرانشی سیاهچاله‌ها هل داده و بر میزان گازی که به کام این سیاهچاله‌ها سرازیر می‌شود بیفزایند.

بنابراین، دانشمندان همچنان که جزییاتی بیشتر را درباره‌ی این اختروش آشکار می‌کنند، به آموختن درباره‌ی ابرسیاهچاله‌ی همراهش هم ادامه خواهند داد.

ماتزوکلی می‌گوید: «من یافتن سیاهچاله‌های "تازه" برای نخستین بار، و فراهم کردن اجزای سازنده‌ی بیشتر برای شناخت کیهان آغازین، جایی که از آن آمدیم، و سرانجام خودمان را بسیار هیجان‌انگیز می‌دانم.»

افزون بر وی‌ال‌تی و تلسکوپ ماژلان، که به دانشمندان در شناساییِ آغازینِ سیگنال رادیویی‌ای که اکنون می‌دانند یک اختروش است کمک کردند، این گروه همچنین از تاسیسات دیگری هم بهره جستند، از جمله آرایه‌ی بسیار بزرگ (وی‌ال‌ای) در رصدخانه‌ی ملی اخترشناسی رادیویی در نیومکزیکو و تلسکوپ کک در هاوایی.

کار این دانشمندان در مقاله‌ای که در شماره‌ی ۸ مارس آستروفیزیکال جورنال منتشر شده شرح داده شده است.

----------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

quasar - radio jet - European Southern Observatory - ESO - Very Large Telescope - VLT - P172+18 - Earth - radio jet-emitting quasar - supermassive black hole - galaxy - radio-loud quasar - radio-wavelength - Magellan Telescope - Las Campanas Observatory - Chile - Eduardo Bañados - Max Planck Institute for Astronomy - Germany - Chiara Mazzucchelli - sun - black hole - National Radio Astronomy Observatory - NRAO - Very Large Array - VLA - New Mexico - Keck Telescope - Hawaii - Astrophysical Journal

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان