اندازه‌گیری هسته سیاره ناهید برای نخستین بار

نخستین برآوردهای انجام شده بر پایه‌ی رصد نشان می‌دهند که سیاره‌ی ناهید دارای هسته‌ای به قطر تقریبی ۷۰۰۰ کیلومتر است -تقریبا هم‌اندازه با هسته‌ی زمین.

پژوهش ناهید به دلیل جوِ چگال و انبوهی که سطحش را پنهان کرده کاری بسیار دشوار است. از همین رو برای کاوش سطحِ نهفته زیر انبوه ابرهایش نیاز به رادار و دیگر ترفندهای رصدیِ ویژه داریم.

ژان-لوک مارگو از دانشگاه کالیفرنیا، لوس آنجلس به همراه همکارانش از ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۰ به کمک "رادار سامانه‌ی خورشیدی گلدستون" در کالیفرنیا و شلیکِ موج‌های رادیویی به ناهید، به بررسی این سیاره پرداختند. آنها سپس با بهره از این دستگاه و نیز تلسکوپ گرین‌بنک که ۳۰۰۰ کیلومتر دورتر، در ویرجینیای باختری بود به ردگیری پژواک‌های این موج‌ها که از ناهید بازتابیده و به زمین رسیده بودند پرداختند- تکنیکی که به نام "ردیابی پَکال رادار" (radar speckle tracking) شناخته می‌شود.

این به پژوهشگران امکان داد تا تغییرات بسیار کوچک در چرخش محوری و حرکت آن را اندازه بگیرند. آنها دریافتند که روزِ این سیاره (تقریبا هم‌ارز ۲۴۳ روز زمین) در درازنای ۱۵ سالی که این رصدها انجام شده، تا ۲۱ دقیقه نوسان داشته است. آنها همچنین پی بردند که محور ناهید لنگِشی بسیار جزیی دارد با الگویی که بر پایه‌ی محاسبه‌های آنها، باید هر ۲۹۰۰۰ سال یک بار تکرار شود.

مورد دوم، یعنی لنگش محور، دستاورد کشش گرانشی خورشید است ولی عامل اصلیِ مورد نخست -نوسان درازی روز- جو انبوه سیاره است که سطح آن را می‌کشد و هل می‌دهد. با این همه، به گمان پژوهشگران یک عامل دیگر هم در آن نقش دارد: هسته‌ی آن. و از همین رو با بهره از داده‌هایشان به محاسبه‌ی این پرداختند که بزرگی هسته باید چقدر باشد تا بتواند چنین نوسانی را توجیه کند.

مارگو می‌گوید: «برآورد تقریبی ما برای شعاعِ هسته‌ی ناهید حدود ۳۵۰۰ کیلومتر است.» اگرچه این پژوهشگران نمی‌توانند به مایع یا جامد بودن این هسته پی ببرند، ولی پژوهش‌های نظری گذشته نشان می‌دهند که این هسته به طور عمده از آهن و نیکل است، مانند هسته‌ی سیاره‌ی خودمان. با این همه به گفته‌ی مارگو: «روشن نیست که آیا ناهید هم مانند زمین، یک هسته‌ی جامدِ درونی و یک هسته‌ی مایع بیرونی دارد یا این که هسته‌اش یکپارچه مایع یا یکپارچه جامد است.»

با این که این برآورد برای بزرگی هسته با مدل‌های گذشته سازگاری دارد، ولی داشتن یک مقدارِ سنجش‌پذیرِ واقعی به ما امکان می‌دهد تا در آینده بررسی‌های دقیق‌تری روی ناهید انجام دهیم.

دانستنِ اندازه و چگالی هسته می‌تواند برای نمونه، در شناخت تاریخچه‌ی سیاره سودمند باشد. مارگو می‌گوید: «کمابیش هر چیزی درباره‌ی فرگشت یک سیاره توسط اندازه‌ی هسته‌اش تعیین می‌شود. دانستن هر چیزی درباره‌ی یک سیاره تا زمانی که یک تصویر خوب از ساختار درونی آن نداشته باشیم بسیار دشوار خواهد بود.»

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Venus - core - Earth - Jean-Luc Margot - University of California - Los Angeles - Goldstone Solar System Radar - planet - radio wave - Green Bank Telescope - West Virginia - echo - radar speckle tracking - radius - iron - nickel - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ماه صورتی در میان شکوفه‌های صورتی

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در روز ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت)، درست پیش از پنهان شدن خورشید پشت افق باختری، قرصِ تقریبا کاملِ ماه از پشت افق خاوری سر زد.
در این تک-نما که از لیث در ادینبرای اسکاتلند گرفته شده، چهره‌ی آشنای همین ماه را بر زمینه‌ای از آسمان روشن آبی و در چارچوبی از شاخه‌های پرشکوفه‌ی گیلاس می‌بینیم.
در آوریل امسال، ماه هنگامی به گام کامل رسید که در مدارش هم نزدیک به نقطه‌ی پیرازَم یا حضیض بود؛ گفتنی‌ست ماه کاملِ ماه آوریل در برخی فرهنگ‌ها به نام ماه صورتی شناخته می‌شود.
مدار ماه به دور زمین کاملا دایره‌ای نیست و ماه در یک نقطه از آن به نزدیک‌ترین فاصله‌ی زمین می‌رسد (نقطه‌ی پیرازم) و اگر ماه همزمان با رسیدن به این نقطه، به گام کامل هم برسد تبدیل به یک اَبَرماه شده و بزرگ‌تر و درخشان‌تر از معمول می‌شود، مانند این ابرماهِ صورتی که یکی از نزدیک‌ترین و درخشان‌ترین قرص‌های ماه کاملِ امسال بود.
اگر آن را ندید نگران نباشید، ابرماه بعدی در روز ۲۶ می (۵ خرداد) رخ خواهد داد.
ماه کامل در این ماه می که در برخی فرهنگ‌ها به نام ماه گل شناخته می‌شود، به اندازه‌ی ۱۵۸ کیلومتر از قرص ماه آوریل به زمین نزدیک‌تر خواهد بود، یعنی حدود ۰.۰۴ درصد فاصله‌ی زمین و ماه در پیرازم (حضیض).

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

full moon - cherry - Leith - Edinburgh - Scotland - Pink Moon - full lunar phase - perigee - Flower Moon - Earth - Moon

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

هلال زمین از چشم فضانوردان آپولو ۱۷

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در این تصویر خیره‌کننده، سیاره‌ی خوبمان را می‌بینیم که هلالی خمیده و روشن از آفتاب را از خود بر زمینه‌ی سیاه فضا نشان می‌دهد.
از این دورنمای ناآشنا، زمین کوچک دیده می‌شود و مانند تصویر تلسکوپیِ یک سیاره‌ی دوردست، سرتاسر افقش به طور کامل در میدان دید جای شده است.
امروزه، تنها انسان‌هایی که می‌توانند به چشم خود نماهایی سرتاسری را از زمین ببینند سرنشینان ایستگاه فضایی بین‌المللی هستند، آن هم از مدار پایین زمین که دیدگاهی بسیار نزدیک‌تر از این تصویر دارد.
ایستگاه فضایی هر ۹۰ دقیقه یک بار زمین را دور می‌زند و فضانوردان چشم‌اندازهایی دیدنی از ابرها، اقیانوس‌ها و خشکی‌ها را می‌بینند که زیر پایشان جابجا می‌شود، با نمای بخشی از کمانِ پیکر زمین در افق.
ولی تصویری که اینجا می‌بینید یک بازسازی دیجیتالی از چشم‌اندازی‌ست که تنها ۲۴ انسان توانسته‌اند آن را ببینند- فضانوردان آپولو که در سال‌های میان ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۲ به ماه رفتند و بازگشتند.
عکس اصلی (AS17-152-23420) را فضانوردان آپولو ۱۷ در ۱۷ دسامبر ۱۹۷۲، هنگامی که در راه بازگشت به خانه‌ی پدری بودند گرفتند.
در زمان کنونی، این واپسین عکسی از زمین از این چشم‌اندازِ سیاره‌ای است که به دست انسان گرفته شده.

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 Apollo 17 - planet - crescent - International Space Station - low orbit - Apollo - astronaut - Moon - Apollo 17

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

چشمان درخشان و پوزخند دو کهکشان

اخترشناسان با بهره از دستگاه کاوشگر طیف‌سنج چندیگانی (میوز، MUSE) در تلسکوپ بسیار بزرگِ رصدخانه‌ی جنوبی اروپا رصدهایی طیفی روی یک سامانه‌ی کهکشانی نزدیک به نام "مارکاریان ۷۳۹" انجام داده‌اند. مارکاریان ۷۳۹ با فاصله‌ی حدود ۴۲۵ میلیون سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی شیر دیده می‌شود.

این سامانه‌ی کهکشانی که به نام‌های "ام آرکی ۷۳۹"، ان‌جی‌سی ۳۷۵۸ و لیدا ۳۵۹۰۵ هم شناخته می‌شود، دو هسته‌ی درخشان و آشکار در دلش دارد. این دو هسته تنها ۱۱ هزار سال نوری از هم فاصله دارند و هر یک میزبان یک ابرسیاهچاله‌ی فعال است که گازهای پیرامونشان را می‌بلعند.

دوشان توبین، دانشجوی دانشگاه کاتولیک پاپی شیلی به همراه همکارانش از آمریکا، ایتالیا و شیلی می‌گوید: «این جرم با نمای دوستانه‌اش دستاورد دو کهکشان به نام‌های "مارکاریان ۷۳۹دبلیو" (باختری) و "مارکاریان ۷۳۹ئی" (خاوری) است که درگیر ادغام با یکدیگر هستند و با این درگیری، از دید ما دو چشم  ساخته‌اند که دو ابرسیاهچاله را پنهان کرده‌اند، به همراه یک پوزخندِ کشیده و تابدار.»

آنها می‌افزایند: «چنین ادغام‌هایی در محله‌ی کهکشانی ما کمیاب است.»«[ولی] مارکاریان ۷۳۹ به اندازه‌ی کافی نزدیک هست [در استاندارد کیهانی] که بتوانیم این رویداد را دقیق بررسی کنیم و به شناخت بهتری درباره‌ی فرآیندهای چشمگیری که در هنگامه‌ی این ادغام‌های کیهانی رخ می‌دهد دست بیابیم.»

این دانشمندان با بکارگیری دستگاه میوز در وی‌ال‌تی توانستند تاثیر ادغام و نیز تاثیر تابشی که از این سیاهچاله‌های غولپیکرِ رو به رشد گسیلیده شده را بررسی کنند.

آنها در این پژوهش به پرسش‌هایی درباره‌ی حرکت مارکاریان ۷۳۹ باختری و مارکاریان ۷۳۹ خاوری، سن و عنصرهای سازنده‌ی ستارگان آنها هم پاسخ دادند.

آنها همچنین دریافتند که مارکاریان ۷۳۹ خاوری بسیار پیرتر از همدمش است و نیز این که این دو در نخستین گام‌های فرآیند ادغام به سر می‌برند.

نویسندگان این پژوهش می‌گویند: «ریخت‌شناسی و پویاییِ (دینامیکِ) این سامانه با یک گام آغازینِ برخورد سازگاری دارد، گامی که در آن، همدم باختری (آن که جلوتر و در پیش‌زمینه است) بک کهکشان جوان و ستاره‌زاست و دارد نخستین گذر از جلوی همدم خاوری (که پشتش است) را انجام می‌دهد.»

«از آنجایی که نشانه‌ای از برافزایش سریع در ابرسیاهچاله‌ی درون همدم باختری دیده نمی‌شود، ما ادعا می‌کنیم که بازوهای مارپیچی شمالیِ این همدم باختری توسط فعالیت هسته‌ایِ همدم خاوری یونیده شده است.»

یافته‌های این گروه در آستروفیزیکال جورنال منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Multi Unit Spectroscopic Explorer - MUSE - ESO - Very Large Telescope - VLT - galaxy - Markarian 739 - constellation of Leo - Mrk 739 - NGC 3758 - LEDA 35905 - core - supermassive black hole - Mrk 739W - Mrk 739E - Dusán Tubín - Pontificia Universidad Católica de Chile - United States - Italy - Chile - star - accreting - spiral arm - ionized - Astrophysical Journal

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ستاره شمال غرق در غبار

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

چرا ستاره‌ی قطبی (جدی، آلفا خرس کوچک) را "ستاره‌ی شمال" نامیده‌اند؟
مهم‌ترین دلیل اینست که ستاره‌ی قطبی نزدیک‌ترین ستاره‌ی درخشان به راستای شمالیِ محور چرخش زمین است. از همین رو با چرخش زمین، چنین به نظر می‌رسد که گویی همه‌ی ستارگان به گِردِ این ستاره می‌چرخند ولی خود آن همیشه در یک جهت شمالی ایستاده و هیچ نمی‌جنبد- پس آن را ستاره‌ی شمال خوانده‌اند.
امروزه هیچ ستاره‌ی پرنوری نزدیک راستای جنوبی محور چرخش زمین نیست و به همین دلیل هیچ ستاره‌ای را به نام "ستاره‌ی جنوب" در روزگار کنونی نمی‌شناسیم [البته ستاره‌ای بسیار کم‌نور به نام سیگما هشتگ آنجاست ولی بسیار کم‌نورتر از آنست که برای مردم عادی شناخته شود و آوازه‌ای بیابد-م].
هزاران سال پیش، راستای محور چرخش زمین به نقطه‌ی اندکی متفاوت در آسمان می‌رسید و ستاره‌ی کرکس نشسته (ونند، نسر واقع) در جایگاه "ستاره‌ی شمال" بود.
ستاره‌ی قطبی امروز اگرچه درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان نیست، ولی به سادگی می‌توان پیدایش کرد زیرا تقریبا روی خطی‌ست که دو ستاره از کاسه‌ی ملاقه‌ی خرس بزرگ را به هم می‌رساند.
ستاره‌ی قطبی را در میانه‌ی این تصویر که پهنایی به اندازه‌ی هشت درجه را می‌پوشاند می‌بینیم.
این تصویر به گونه‌ای پردازش دیجیتالی شده که ستارگان کم‌نورِ پیرامون ناپدید یا کم‌نورتر شده و به جایش، گازها و غبارهای محوِ "سحابی شار یکپارچه" (آی‌اف‌ان) نمایان‌تر شوند. [این سحابی مجموعه‌ای کم شناخته شده از ابرهای افشان گاز و غبار در خود کهکشان راه شیری است. این ابرها بخشی از ابرهای کم‌نور ولی فراگیرِ غبار میان‌ستاره‌ای هستند که بر فراز صفحه‌ی کهکشان راه شیری شناورند-م]
ستاره‌ی قطبی ستاره‌ای از رده‌ی متغیرهای قیفاووسی کلاسیک است و سطحش به آرامی می‌تپد؛ چیزی که باعث می‌شود روشنایی‌اش در درازنای چند روز، به اندازه‌ی چند درصد تغییر کند.

ستاره‌ی قطبی تقریبا روی خطی‌ست که دو ستاره از کاسه‌ی ملاقه‌ی خرس بزرگ را به هم می‌رساند

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Polaris - North Star - spin axis - Earth - star - South Star - Vega - Big Dipper - Integrated Flux Nebula - IFN - Cepheid

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

تکشاخ: نزدیکترین سیاهچاله به زمین

گویا اخترشناسان نزدیک‌ترین سیاهچاله به زمین را یافته‌اند، یک جرم کوچک شگفت‌انگیز تنها ۱۵۰۰ سال نوری دور از زمین که نام "یونیکورن" (تکشاخ) بر آن نهاده شده.

این نام خودمانی دارای معنایی دوگانه است. این سیاهچاله نه تنها در صورت فلکی تکشاخ جای دارد، بلکه به گونه‌ای باورنکردنی کم‌جرم است و تنها حدود سه برابر خورشید جرم دارد که از این نظر شاید تا اندازه‌ای بتوان آن را یکی در نوع خود دانست.

برداشت هنری از برهمکنش میان یک ستاره‌ی غول سرخ و جرمی که نامزد یک سیاهچاله‌ی کوچک است و دارد پیکره‌ی این همدمش را با نیروی گرانش خد  می‌کشد.

رهبر گروهِ یابنده، تاریندو جایاسینگ که دانشجوی دکترای اخترشناسی در دانشگاه ایالتی اوهایو است می گوید: «از آنجایی که این سامانه بسیار تک و بیمانند و شگفت‌انگیز است، بی‌شک نام تکشاخ برایش نامی رواست.»

این تکشاخ یک همدم دارد- یک ستاره‌ی پُف کرده‌ی غول سرخ به نام "وی۷۲۳ تکشاخ" که روزهای پایانی زندگی‌اش را می‌گذراند (خورشید ما هم حدود ۵ میلیارد سال دیگر یک غول سرخ خواهد شد). این همدم سال‌ها بود که با تلسکوپ‌های گوناگون دیده می‌شد، از جمله "پیمایش خودکار سراسر آسمان" و ماهواره‌ی پیمایشگر فراسیاره‌های گذران ناسا (تِس).

جایاسینگ و همکارانش مجموعه‌ی بزرگ داده‌ها درباره‌ی این ستاره را بررسی کردند و به چیز جالبی برخوردند: شدتِ نورِ این غول سرخ به طور دوره‌ای تغییر می‌کند، که نشان می‌دهد یک جرم دیگر دارد بر این ستاره کشش گرانشی وارد می‌کند و شکل پیکره‌اش را تغییر می‌دهد.

آنها دریافتند جرمی که دارد کشش وارد می‌کند به احتمال بسیار یک سیاهچاله است- سیاهچاله‌ای که بر پایه‌ی جزییاتِ سرعت ستاره و دگرگونی نور آن، دارای جرمی سه برابر خورشید است (آن را با ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری بسنجید که جرمی هم‌ارز ۴.۳ میلیون خورشید را در خود جای داده).

تاد تامپسون، یکی از نویسندگان این پژوهش از بخش اخترشناسی دانشگاه ایالتی اوهایو می‌گوید: «درست همانگونه که ماه با گرانش خود، اقیانوس‌های زمین را دگرگون می‌کند و باعث می‌شود به سوی ماه برآمده شده یا از آن دور شوند و کشندهای شدید پدید آید، این سیاهچاله هم پیکره‌ی ستاره را مانند توپ راگبی (یک خربزه) با یک محور بلندتر از دیگری می‌کند. ساده‌ترین توضیح، سیاهچاله بودنِ این جرم است- و در این مورد، ساده‌ترین توضیح محتمل‌ترین توضیح هم هست.»

این توضیح اگرچه ممکن است درست باشد، ولی همیشگی نیست؛ این "تکشاخ" فعلا یک نامزد سیاهچاله است.

تاکنون شمار بسیار کمی از این سیاهچاله‌های بسیار سبک‌وزن شناخته شده زیرا یافتنشان به گونه‌ای باورنکردنی دشوار است. سیاهچاله‌ها به این آوازه دارند که هر چیزی، از جمله نور را می‌بلعند، از همین رو اخترشناسان به طور سنتی آنها را از روی اثری که بر پیرامونشان می‌گذارند می‌یابند (هر چند که به تازگی با کمک تلسکوپ ایونت هورایزن نخستین تصویر مستقیم از یک سیاهچاله را گرفته‌ایم). و هر چه سیاهچاله‌ای کوچک‌تر باشد، اثرش بر پیرامون هم کوچک‌تر است.

ولی به گفته‌ی تامپسون، در سال‌های گذشته تلاش‌ها برای پیدا کردن سیاهچاله‌های بی‌اندازه کم‌جرم افزایش چشمگیری داشته است، بنابراین به زودی می‌توانیم آگاهی‌های بسیار بیشتری درباره‌ی این اجرام رازآمیز به دست بیاوریم.

وی می‌گوید: «من فکر می‌کنم در این زمینه دارد پیشرفت‌هایی می‌شود، این که واقعا شمار سیاهچاله‌های کم‌جرم، شمار سیاهچاله‌های میان‌جرم و شمار سیاهچاله‌های پرجرم را نقشه‌برداری کنیم، زیرا هر بار یکی را پیدا می‌کنیم، سرنخی درباره‌ی این که چه ستارگانی می‌رمبند، چه ستارگانی منفجر می‌شوند و چه ستارگانی در میان این دو دسته هستند به ما می‌دهد.»

جایاسینگ و گروهش یافته شدن "تکشاخ" را در پژوهشنامه‌ای که برای انتشار در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی  اخترشناسی پذیرفته شده گزارش کرده‌اند. نگارش پیش‌چاپ این گزارش هم در نشریه‌ی برخطِ arXiv در دسترس است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

The Unicorn - sun - black hole - Earth - constellation Monoceros - Tharindu Jayasinghe - The Ohio State University - red giant - star - V723 Mon - All Sky Automated Survey - NASA - Transiting Exoplanet Survey Satellite - supermassive black hole - Milky Way - solar mass - moon - tide - football - Todd Thompson - Event Horizon Telescope - intermediate-mass - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - arXiv

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نابودی یک ستاره در چنگ یک سیاهچاله

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید

اگر ستاره‌ای به یک سیاهچاله نزدیک شود چه روی می‌دهد؟ پاسخ اینست که سیاهچاله می‌تواند ستاره را از هم بگسلد، ولی چگونه؟
نخست بگوییم خودِ کشش نیرومند گرانشیِ سیاهچاله نیست که این کار را می‌کند- این تفاوتِ کشش گرانشی بر بخش‌های گوناگون ستاره است که چنین از هم گسیختگیِ کشندی‌ای را پدید می‌آورد.
در آغازِ این ویدیوی پویانمایی که همین رویداد را نشان می‌دهد، ستاره‌ای را می‌بینیم که دارد به سیاهچاله نزدیک می‌شود.
همچنان که سرعت مداری ستاره بیشتر می‌شود، لایه‌های بیرونی جَوَش هم با رسیدن به نزدیک‌ترین فاصله‌ی سیاهچاله از آن جدا می‌شوند.
بیشترِ این جو در ژرفای فضا پراکنده می‌شود ولی بخشی از آن به گردش در مدار پیرامون سیاهچاله ادامه داده و یک قرص برافزایشی پدید می‌آورد.
سپس پویانمایی ما را به درون قرص برافزایشی می‌برد، با دیدگاهی رو به سوی خود سیاهچاله. در این دیدگاه اثرهای دیداری شگفت‌انگیزی که دستاورد همگرایی گرانشی‌اند دیده می‌شود، از جمله این که آن سمتِ قرص را هم می‌بینیم.
در پایان، نگاهی به درونِ فواره‌هایی می‌اندازیم که در راستای محور چرخش سیاهچاله بیرون می‌زنند.
مدل‌های نظری نشان می‌دهند که این فواره‌ها نه تنها گازهای پرانرژی را به بیرون می‌افشانند، بلکه نوترینوهای پرانرژی هم می‌آفرینند- نوترینوهایی که شاید یکی از آنها به تازگی روی زمین آشکار شده باشد. [خبرش را اینجا خوانید: * نوترینویی که از یک ستاره از هم گسیخته آمده، یک شتابدهنده کیهانی را آشکار کرد]

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

black hole - star - orbital speed - accretion disk - gravitational lensing - spin axis - neutrino - Earth

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

سه گوهر سرخ‌فام در همسایگی هم

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۷ مگ)

این سه سحابی گسیلشی درخشان از هدف‌های دلخواهِ اغلب تورهای رصدی تلسکوپی در صورت فلکی کمان (قوس) و مرکز شلوغ و پرستاره‌ی راه شیری‌اند.

در حقیقت، ستاره‌شناس رصدگر پرآوازه‌ی سده‌ی ۱۸، شارل مسیه هم دو تا از این سه سحابی را در فهرست خود جای داده: ام۸، سحابی بزرگِ زیر سمت راست مرکز، و ام۲۰، سحابی رنگارنگی که بالای چارچوب دیده می‌شود. سحابی سوم که سمت چپِ ام۸ جای گرفته و ان‌جی‌سی ۶۵۵۹ نام دارد، با رگه‌های غبار تیره از همسایه‌ی بزرگ‌ترش جدا شده.

هر سه‌ سحابی پرورشگاه‌های ستاره‌ای در فاصله‌ی حدود ۵۰۰۰ سال نوری زمینند. سحابی بزرگ ام۸ با پهنایی بیش از ۱۰۰ سال نوری، به نام سحابی مرداب هم شناخته می‌شود. نام دیگرِ ام۲۰ هم سحابی سه‌تکه است.

رنگ سرخ این سه سحابی دستاورد تابش گازهای برافروخته‌ی هیدروژن است. در سحابی سه‌تکه، رنگ آبی که دستاورد بازتاب نور ستارگان از روی غبار است، پادسانی (تضاد) خیره‌کننده‌ای را با تابش‌های سرخِ آن پدید آورده. این ستارگان آبی‌فام درخشان که تازگی به دنیا آمده‌اند پیرامون آن دیده می‌شوند.

این چشم‌انداز گسترده‌ی کیهانی پهنه‌ای از آسمان به اندازه‌ی حدود ۴ درجه، هم ارز ۴ قرص کامل ماه را می‌پوشاند.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

nebula - constellation Sagittarius - Milky Way - Charles Messier - M8 - M20 - NGC 6559 - Lagoon Nebula - Trifid Nebula - emission nebula - open star cluster - M21 - Teide National Park - Canary Islands - Spain

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

چین‌های سبز در آسمان

شفق‌های قطبی هنوز هم توانایی غافلگیر کردن ما را دارند در روز ۱۶ آوریل، متیو ویلر که یک شکارچی کارکشته‌ی شفق‌های قطبی در رابسون ولی، بریتیش کلمبیا است، سرگرم تماشای شکل‌گیریِ پرتوهای سبز شفقی در سمت شمال آسمان بود که ناگهان چیزی شگفت‌انگیز چشمش را گرفت: خط‌هایی افقی. وی می‌گوید: «به نظر می‌رسید چیناوهایی (موج‌نقش‌هایی) در شفق باشند.»

در این تصویر که با نوردهی ۱/۲ ثانیه گرفته شده شش تا از این خط‌ها شماره‌گذاری شده‌اند.

در ویدیوی زمان‌گریزی که ویلر گرفته، پویایی (دینامیک) این چیناوها را در یک بازه‌ی ۲۰ دقیقه‌ای می‌بینیم.

اینها "تلماسه" یا خاکریز هستند، گونه‌ی تازه شناخته شده‌ای از شفق‌ها که به دلیل همانندی‌شان با تپه‌های شنی بیابان‌ها به این نام خوانده شده‌اند. نخستین بار یک گروه از پژوهشگران این پدیده را در پژوهشنامه‌ای که همین پارسال منتشر شد توضیح دادند.

تلماسه‌ها یک گودال یا "گمانه‌ی میان‌سپهری" (mesospheric bore) هستند، گونه‌ای موج گرانش هوا که از سطح زمین برمی‌خیزد و در یک موج‌برِ گرمایی در فرازای حدود ۱۰۰ کیلومتری سطح به دام می‌افتد. اگر ذرات باد خورشیدی بر این گودال ببارند، ساختار چین‌دارشان روشن و نمایان می‌شود.

آسمان‌دوستان در دایره‌ی قطبی سال‌ها این پدیده را می‌دیده‌اند بی‌آن که بدانند چه هستند. پیشرفت نامنتظره در ۷ اکتبر ۲۰۱۸ روی داد، زمانی که چندین گروه از جاهایی بسیار دور از هم در فنلاند از این تلماسه‌ها عکس گرفتند. ترفند سه‌گوش‌بندی (مثلث‌سازی) نشان داد که این تلماسه‌ها در فرازای حدود ۱۰۰ کیلومتری، با طول موج ناب و تک‌رنگِ حدود ۴۵ کیلومتر هستند.

این زمینه‌ای تازه برای بررسی با توانِ اکتشاف است. دیده‌بانی تلماسه‌های شفقی می‌تواند به یافته شدنِ موج‌ها و موج‌برهایی که تاکنون در مرزِ میان زمین و فضا ناپیدا بوده‌اند بیانجامد.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Matthew Wheeler - aurora - Robson Valley - British Columbia - dune - mesospheric bore - gravity wave - Earth' - thermal waveguide - Arctic - Finland - Triangulation - monochromatic - wavelength -

منبع: اسپیس‌ودر

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

موچه غول‌آسای فضایی

چرا سحابی مورچه ساختار کروی ندارد؟
سحابی سیاره‌نمای ام‌زی۳ (مِنزِل ۳) که به نام سحابی مورچه هم شناخته می‌شود، از پس زده شدنِ لایه‌های گازی بیرونیِ ستاره‌ای همانند خورشید خودمان که بی‌شک "کروی" است پدید آمده. پس چرا گازهایی که از آن پس زده شده ساختاری همانند یک "مورچه" پدید آورده که آشکارا کروی نیست؟
برای یافتن پاسخ چند سرنخ داریم: سرعت بالای پس زده شدن گازها که به ۱۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه می‌رسد، درازای در حد سال نوریِ ساختار، و میدان مغناطیسیِ ستاره‌ای که در در مرکز سحابی دیده می‌شود.
یک پاسخ می‌تواند این باشد که ستاره‌ی کم نورترِ دیگری در ام زی۳ و نزدیک به ستاره‌ی اصلی هست که دارد به گرد آن می‌چرخد.
یک انگاشت دیگر نیز از این می‌گوید که شاید خود ستاره‌ی مرکزی با چرخش و میدان مغناطیسی‌اش، مسیر گازها را کانال‌بندی کرده و تغییر می‌دهد.
ازآنجایی که ستاره‌ی مرکزی بسیار همانند خورشید خودمان به نظر می‌رسد، اخترشناسان امیدوارند که با شناخت بیشتر از تاریخچه‌ی زندگی این مورچه‌ی غول‌آسای فضایی بتوانند به بینش‌های سودمندی درباره‌ی سرنوشت خورشید و زمین دست یابند.
این سحابی با فاصله‌ی نزدیک به ۸۰۰۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی گونیا دیده می‌شود.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 Planetary nebula - Mz3 - Sun - ant - magnetism - star - magnetic field - Earth

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

هابل ۳۱مین سالگرد تولدش را با تصویر یک ستاره غولپیکر جشن گرفت

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

تلسکوپ فضایی هابل ناسا ۳۱ ساله شد و به این مناسبت، گروه دانشمندان هابل تصویری زیبا که خود این تلسکوپ از ستاره‌ی درخشان و آبی‌فام متغیری به نام "ای‌جی شاه‌تخته" گرفته را منتشر کرده‌اند.

ای‌جی شاه‌تخته حدود ۲۰ هزار سال نوری دور از زمین، در صورت فلکی شاه‌تخته (کارینا) جای دارد. سن این ستاره تنها چند میلیون سال است و انتظار می‌رود میان ۵ تا ۶ میلیون سال زندگی کند.

ای‌جی شاه‌تخته با پوسته‌ی رو به گسترشی از گاز و غبار در بر گرفته شده که توسط بادهای نیرومند خود این ستاره شکل گرفته است. گستردگی این ابر یا سحابی حدود ۵ سال نوری است، هم‌ارز فاصله‌ی  زمین تا نزدیک‌ترین ستاره، آلفا قنطورس.

این ساختار غول‌پیکر دستاورد یک یا دو برون‌ریزیِ سهمگین در چند هزار سال پیش است. در این برون‌ریزی‌ها، لایه‌های بیرونی ای‌جی شاه‌تخته پس زده شده و موادی به جرم نزدیک به ۱۰ برابر خورشید را به فضا ریختند.

چنین برون‌ریزی‌هایی در زندگی گونه‌ی کمیابی از ستارگان به نام "متغیرهای آبی درخشان" (ال‌بی‌وی ها) پدیده‌ای رایج به شمار می‌آید. این ستارگان شخصیتی دوگانه دارند. به نظر می‌رسد سال‌ها در آرامشی نسبی به سر می‌برند و سپس فورانی آنچنان بزرگ در آنها رخ می‌دهد که قدر روشنایی‌شان را تا چند برابر افزایش می‌دهد.

برآورد می‌شود ای‌جی شاه‌تخته دارای جرمی تا ۷۰ برابر خورشید و درخشش کورکننده‌ی یک میلیون برابر خورشید باشد.

برون‌ریزی‌های بزرگ مانند همانی که سحابی درون این تصویر را پدید آورده چند بار در درازنای زندگی یک ال‌بی‌وی رخ می‌دهد.

ال‌بی‌وی‌ها کمیابند- تاکنون کمتر از ۵۰ نمونه‌ی آنها در کهکشان‌های گروه محلی که همسایه‌مان هستند شناسایی شده. این ستارگان تا چند ده هزار سال که مانند چشم بر هم زدنی در استاندارد کیهانی است در این گام به سر می‌برند. برخی از آنها زندگی خود را با انفجارهای هولناک ابرنوختری به پایان می‌برند و عنصرهایی سنگین‌تر از آهن را در سرتاسر کیهان می‌پراکنند.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

NASA - ESA - Hubble Space Telescope - variable star - AG Carinae - constellation of Carinae - star - nebula - Alpha Centauri - Sun - Luminous Blue Variable - LBV - local group - galaxy - supernova - element - iron

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نمایشی از فراز و فرود فالکون ۹

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید

در این آسمان چه خبر است؟
پریروز، آسمانِ پیش از سپیده‌دم بر فراز ساحل ایندین هاربر در فلوریدای آمریکا به نسبت آرام بود، ولی ناگهان با پرتاب یک موشک روشن شد.
این موشک پرقدرت فالکون ۹ شرکت اسپیس‌ایکس بود که در ماموریت کرو-۲ با گواهی ناسا، فضانوردان را به ایستگاه فضایی می‌برد.
این ویدیوی زمان‌گریز که رویدادهای ۱۲ دقیقه را در ۸ ثانیه فشرده کرده نور درخشانی را نشان می‌دهد که از گوشه‌ی پایین، سمت چپ به آسمان رو به شمال می‌رود.
با بالا رفتن موشک در هوایی که تنُک و تُنک‌تر می‌شود، دود آن هم که از پرتوی آفتابِ زیر افق روشن شده در هوا پخش و پراکنده می‌گردد.
کپسولِ سرنشین‌دار که اندیوور هم نام دارد کم کم بر فراز افق ناپدید می‌شود ولی چنان چه در ویدیو می‌بینید، نخستین گام (مرحله‌ی) فالکون ۹ به زمین برمیگردد تا بر روی یکی از سکوهای شناور اسپیس‌ایکس در اقیانوس اتلس فرود آید.
این کپسول چند ساعت پس از این پرتاب در کنار ایستگاه فضایی بین‌المللی (آی‌اس‌اس) پهلو گرفت و چهار فضانورد را به آن تحویل داد.
فضانوردان کرو-۲ به فضانوردان گروه اعزامی ۶۵ پیوستند تا در میان کارهای دیگر، به آنها در آزمایش‌های دارویی با بهره از تراشه‌های بافتی (تراشه‌های ریزشاره‌شناختی کوچکی که اندام‌های انسان را شبیه‌سازی می‌کنند) کمک کنند. گفتنی‌ست این گونه آزمایش‌ها در شرایط ریزگرانشِ ایستگاه فضایی سریع‌تر انجام می‌شوند.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

Indian Harbor Beach - Florida - USA - NASA - SpaceX - Crew-2 Mission - Falcon 9 - rocket - time-lapse - Sun - Atlantic Ocean - Endeavour - International Space Station - ISS - astronaut - Expedition 65 - tissue chip - microfluidic chip - microgravity

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

فیزیکدانان ایزوتوپ تازه و بی‌اندازه کمیابی را برای اورانیوم پدید آورده‌اند

پژوهشگران سبک‌ترین ایزوتوپ اورانیوم تا به امروز را پدید آورده‌اند. این اتم اورانیوم تنها ۱۲۲ نوترون دارد، در همسنجی (مقایسه) با ۱۴۶ نوترونی که در بیش از ۹۹ درصد اورانیوم طبیعی جهان که به نام اورانیوم-۲۳۸ شناخته می‌شود وجود دارد.

ایزوتوپ‌های یک عنصر همیشه شمارِ پروتون‌های یکسانی دارند -در مورد اورانیوم، ۹۲ تا- ولی شمار نوترون‌هایشان متفاوت است [عدد اتمی یکسان و عدد جرمی متفاوت]. ایزوتوپ‌ها را با شمار کل پروتون‌ها و نوترون‌های درون هسته‌شان برچسب‌گذاری می‌کنند و این ایزوتوپِ تازه پایین‌ترین شمارِ این ذرات را دارد: ۲۱۴ تا، و بنابراین به نام اورانیوم-۲۱۴ خوانده می‌شود.

زیوان ژانگ از آکادمی علوم چین به همراه همکارانش این ایزوتوپِ تازه را در فرآیندی زمان‌بر تولید کردند که شامل بمبارانِ نمونه‌هایی از تنگستن با باریکه‌های نیرومندی از آرگون و کلسیم، تا جایی که اتم‌ها با یکدیگر همجوشی شوند بود. آنها سپس اتم‌های اورانیوم-۲۱۴ را با بهره از یک دستگاه مغناطیسی به نام جداساز (separator) از درون نمونه بیرون کشیدند.

ژانگ می‌گوید: «تولید این اتم‌ها بسیار دشوار است، زیرا هر برخوردی نمی‌تواند چیزی که ما می‌خواهیم را تولید کند. حدود ۱۰ به توان ۱۸ ذره‌ی باریکه برای برخورد به هدف آزاد شد، ولی تنها دو هسته‌ی اورانیوم-۲۱۴ با موفقیت تولید و جدا شد.»

پژوهشگران بیننده‌ی این واپاشی هسته‌ای بودند و تعیین کردند که نیمه عمر اورانیوم-۲۱۴ (مدت زمانی که نیمی از یک نمونه‌ی ذرات واپاشیِ پرتوزا می‌شوند) حدود ۰.۵۲ میلی ثانیه است. آنها چنین آزمایشی را برای دو ایزوتوپ دیگر که در گذشته یافته شده بودند (اورانیوم ۲۱۶ و اورانیوم ۲۱۸) هم انجام دادند و دریافتند که نیمه عمر آنها به ترتیب حدود ۲.۲۵ و ۰.۵۶ میلی ثانیه است.

آنها همچنین چگونگی واپاشیِ این ایزوتوپ‌ها را هم سنجیدند و دریافتند که اورانیوم-۲۱۴ و اورانیوم-۲۱۶ دستخوش واپاشی آلفا می‌شوند، فرآیندی که در آن یک اتم دو پروتون و دو نوترون از دست می‌دهد، که در مقایسه با ایزوتوپ‌های دیگرِ اورانیوم به گونه‌ی نامنتظره‌ای ساده بود. به گفته‌ی این دانشمندان، این شاید بدین معنی باشد که برهمکنش‌های میان پروتون‌ها و نوترون‌ها در این اتم‌ها نیرومندتر از دیگر اتم‌هاست.

ژانگ می‌گوید: «یافته‌ی ما می‌تواند نخستین گواه تجربی از این باشد که برهمکنش نیرومندِ پروتون-نوترون می‌تواند نقش مهمی در واپاشی آلفا در [هسته‌های سنگین] داشته باشد.»

پژوهشنامه‌ی این گروه در نشریه‌ی فیزیکال ریویو لترز منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 - uranium - atom - neutron - isotope - element - proton - nuclei - Zhiyuan Zhang - Chinese Academy of Sciences - tungsten - argon - calcium - magnetic - separator - decay - half-life - radioactive - alpha decay - Physical Review Letters

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

گردشی شبانه بر فراز زمین

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید

این ویدیوی زمان‌گریز (دور تند) از پیوند نماهایی درست شده که در سال ۲۰۱۷ از درون ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته شده بودند و چشم‌اندازی دلپذیر و آرام را از سیاره‌ی زمین به هنگام شب نشان می‌دهند.
دوستدارانِ ویدیوهایی که از مدار پایین زمین گرفته می‌شوند می‌توانند در همان آغاز فیلم، پرتوهای سبز و سرخ شفق قطبی شمالی را ببینند که آسمانِ سیاره‌مان در سمت چپ را رنگین کرده‌اند.
ویدیو از فرازِ شمال باخترِ آمریکای شمالی آغاز می‌شود و رو به جنوب خاور، رو به خلیج مکزیک و ساحل فلوریدا می‌رود.
در آغاز بخش دوم ویدیو روشنایی شبانه‌ی شهرهای اروپا را می‌بینیم، از روی دریای مدیترانه می‌گذریم و به رود و دلتای درخشان نیل در شمال آفریقا می‌رسیم و آنها را هم پشت سر می‌گذاریم.
سرنشینان این پایگاه مداری می‌توانند آذرخش‌های گاه و بیگاهِ زیر پایشان را هم مانند برق‌هایی ناگهانی و زودگذر ببینند و همزمان، سر زدنِ ستارگان از پشت افق خمیده‌ی زمین، از درون پرتوی هواتاب جوی را تماشا کنند.
راستی، خود شما هم می‌توانید هر زمان خواستید این نشانه‌های زندگی در سیاره‌ی زمین را از درون خانه‌ی خودتان ببینید.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

  timelapse - International Space Station - planet - Earth - aurora borealis - North America - Gulf of Mexico - Florida coast - European - Mediterranean Sea - Nile river - Africa - lightning - thunder storm - star - airglow - Planet Earth Now

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

پرواز دوم جینی، کامل‌تر از پیش

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید

بالگرد اینجنیوتی ناسا برای دومین بار به آسمان سیاره‌ی سرخ رفت. این پهپاد کوچک در روز ۲۲ آوریل، چند روز پس از نخستین پروازش در ۱۹ آوریل، دومین پرواز خود را انجام داد.

اینجنیوتی نخستین هواگردی‌ست که پرواز با توان مکانیکی را در سیاره‌ای دیگر انجام داده. در پرواز نخست، این بالگرد ۳ متر به هوا برخاست، تا حدود ۳۰ ثانیه شناور ماند، چرخید و سپس دوباره فرود آمد و نشست. خودروی پرسه‌ویرنس هم از فاصله‌ای امن، همه چیز را دید و به تصویر کشید.

پرواز دوم اندکی بلندپروازانه‌تر بود و حدود ۵۲ ثانیه به درازا کشید. در این آزمایش، اینجنیوتی پس از آن که به فرازای ۵ متری از سطح رسید، دو متر به سمت پهلو پرواز کرد، کمی شناور ماند و دور خود چرخید تا با دوربینش چشم‌انداز پیرامون را ببیند و سپس به مرکز میدان پرواز (فرودگاه کوچکش) در دهانه‌ی جیزروی بهرام بازگشت و نشست.

سه پرواز دیگر با پیچیدگی‌های فزاینده برای هفته‌های آینده برنامه‌ریزی شده. برای پرواز سوم، برنامه‌ی گروه دانشمندان اینست که اینجنیوتی را سریع‌تر و دورتر از پیش ببرند و آن را تا ۵۰ متر از نقطه‌ی برخاستن دورتر برده و و سپس برگردانند. اینجنیوتی در دو پرواز پایانی تا چند صد متر از فرودگاهش دورتر خواهد رفت.

میمی انگ از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در کالیفرنیا در نشستی رسانه‌ای که پس از پراز نخست برگزار شد گفت: «ما از محدودیت‌ها فراتر خواهیم رفت و واقعا کارمان را گسترش خواهیم داد و خواهیم فهمید که چقدر می‌توانیم پرواز کنیم.»

به گفته‌ی انگ، این گروه برای پرواز پایانی خواهند کوشید تا اینجنیوتی را به بالاترین حد توانایی‌اش در سرعت، فاصله و مانورپذیری برسانند، تلاشی که شاید به فرود خشن و سقوط آن بیانجامد: «در پایان، چشمداشت ما اینست که این بالگرد حد توانش را برآورده کند.»

پنجره‌ی زمانی این ماموریت برای انجام همه‌ی آزمایش‌ها -تا پیش از به راه افتادن پرسه‌ویرنس برای ادامه‌ی هدف‌های علمی اصلی‌اش- حدود یک ماه است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 NASA - Ingenuity - helicopter - Martian - drone - craft - Perseverance rover - Mars - Jezero Crater - MiMi Aung - Jet Propulsion Laboratory - California -

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

لحظه غروب از فضا این گونه است

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در این نمای شکوهمند که اقیانوس‌ها و ابرهای سیاره‌مان، زمین را نشان می‌دهد، مرز آشکار و نمایانی که نشانگر گذرِ ناگهانی از روز به شب باشد به چشم نمی‌خورد. به جای آن، خط سایه یا "سایه‌مرزِ" پراکنده و افشانی که همچون یک گذار آرام و تدریجی از روشنی به تاریکی‌ست دیده می شود که در واقع همان گرگ و میشِ هنگام غروب است.

خورشید از سمت راست بر این چشم‌انداز تابیده و بخش بالایی ابرها نور آن را که به آرامی در اثر غبارِ موجود در لایه‌ی گشت‌سپهر (تروپوسفر)، پایین‌ترین لایه‌ی جوِ پَروَرَنده‌ی سیاره‌ی زمین، به سرخی می‌گراید بازمی‌تابانند.

بر فراز لبه‌ی بالایی بخش روزِ سیاره هم یک لایه‌ی مشخص و نمایان در بلندای جو دیده می‌شود که نور آبی آفتاب را می‌پراکند و به آرامی در سیاهی فضا فرو رفته و ناپدید می‌شود.

این تصویر در واقع یک تک-نمای دیجیتالی است که در ژوئن ۲۰۰۱ از درون ایستگاه فضایی بین‌المللی که در فرازای ۲۱۱ مایل دریایی (حدود ۳۹۰ کیلومتری) به گرد زمین می‌چرخد به ثبت رسیده است.
در این پیوند می‌توانید نشانه‌های زیستی سیاره‌مان را هم‌اکنون ببینید.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

planet - Earth - terminator - Sun - troposphere - International Space Station - nautical mile

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

فصل بازی سایه‌ها برای ماه‌های مشتری فرارسیده!

این پویانمایی در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۷ مگ)

سیاره‌ی مشتری یا هرمز در آستانه‌ی همتراز شدن با خورشید است و این بدین معناست که پدیده‌های شگفت‌انگیزی دارد پیرامون این غول گازی رخ می‌دهد. اینجا یک نمونه از این پدیده‌ها را که اخترشناس استرالیایی، آنتونی وزلی در ۱۹ آوریل به تصویر کشیده می‌بینیم.

او می‌گوید: «این یک گرفتِ چهره‌ی گانیمد توسط کالیستو بود.» کالیستو بیرون از لبه‌ی سمت چپ چارچوب است، ولی می‌توانیم سایه‌ی دایره‌ایش را ببینیم که از روی قرص گانیمد می‌گذرد.

راستش اگر با دقت نگاه کنید می‌بینید که درست پیش از پدیدار شدنِ سایه‌ی کالیستو، سایه‌ی آیو هم یک گرفتگی پاره‌ای (جزیی) روی گانیمد پدید می‌آورد [بالای قرص آن]. پس وسلی تنها در ۱۰ دقیقه، گرفتِ یکی از ماه‌های مشتری توسط دوتای دیگر را به تصویر کشیده است. به راستی که شگفت‌آورست.

دلیل این رویدادها اینست که مشتری دارد به هموگان (اعتدال فصلی) خود در دوم ماه می نزدیک می‌شود، یعنی خورشید از درون صفحه‌ی استوایی مشتری می‌گذرد. در این هنگام، مدارهای ماه‌های مشتری هم‌ردیف با خورشید می‌شوند و این باعث می‌شود همزمان با پیمودن مدارشان، سایه‌هایشان بر یکدیگر بیفتد.

سایه‌ی کالیستو از جلوی گانیمد می‌گذرد و یک گرفت کامل پدید می‌آورد، ولی سایه‌ی آیو از روی بخش بالایی گانیمد می‌گذرد و یک گرفتِ پاره‌ای درست می‌کند

اخترشناسان این را "فصل رویدادهای دوسویه" می‌نامند*. در این فصل، که تا اوت ۲۰۲۱ به درازا میکشد، اخترشناسان می‌توانند نه تنها گرفتگی‌هایی، بلکه فروپوشانی‌هایی (اختفاهایی) را هم ببینند. این زمانی‌ست که پیکره‌ی فیزیکی یک ماه از جلوی ماه دیگر می‌گذرد و آن را پنهان می‌کند.

فصل پیشینِ رویدادهای دوسویه در ۲۰۱۵ رخ داده بود؛ فصل بعدی هم ۲۰۲۶ فرا خواهد رسید.

به نوشته‌ی "بنیاد مکانیک آسمانی و حساب روزیج‌ها"ی فرانسه (آی‌ام‌سی‌سی‌ئی)، ۸۵ رویداد دیگر از اکنون تا پایان فصل ۲۰۲۱ رخ خواهد داد. برخی از بهترین‌های آنها را می‌توانید در این جدولِ انتشارات دانشگاه کمبریح ببینید.

تنها عکاسان نجومی کارکشته می‌توانند فیلم‌هایی با جزییاتِ فیلم وسلی بگیرند. ولی حتی رصدگران معمولی با تلسکوپ‌های کوچک هم شاید بتوانند چشمک زدن و ناپدید شدن گاهگاهیِ ماه‌ها را که در اثر گذشتن سایه‌ی ماه دیگر از رویشان رخ می‌دهد ببینند. برای دیدن مشتری باید پیش ازسپیده‌دم، پایینِ افق جنوبی را بگردید.

یک گرفتگی و یک فروپوشانی که در فصل پیشینِ رویدادهای دوسویه دیده شد (۱۹ اوت ۲۰۰۹)- آیو و سایه‌اش از روی گانیمد می‌گذرند

--------------------------------------------
*) mutual event season

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 Jupiter - sun - planet - Australian - Anthony Wesley - eclipse - Ganymede - Callisto - Io - moon - equinox - equatorial plane - mutual event season - occultation - France - Institute for Celestial Mechanics and Computation of Ephemerides - IMCCE - Cambridge University Press

منبع: اسپیس‌ودر

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان