میدانی از تپه‌های شن در قطب شمال سیاره سرخ

آنچه اینجا می‌بینید شاید مانند نمایی از یک فیلم علمی-تخیلی به نظر بیاید ولی در حقیقت تصویری واقعی از تلماسه‌هایی‌ست که سطح سیاره‌ی بهرام (مریخ) را خال خال کرده‌اند.

این تصویر باشکوه که از فضاپیمای مدارگرد مارس اودیسه‌ی ناسا به دست آمده و روز ۸ آوریل منتشر شده دماهای خشن و گوناگونی را در دریایی از تلماسه (تپه‌ی شنی) در کلاهک قطب شمال سیاره‌ی بهرام نشان می‌دهد. این تلماسه‌ها دستاورد بادهای بهرامند که با گذشت زمان، آنها را به شکل ردیف‌هایی بلند و موجدار در آورده است. به گفته‌ی مقام‌های ناسا، سطح سیاره‌ی سرخ در واقع بخش‌های آبی‌رنگ ندارد؛ بخش‌های آبی‌ای که در این تصویرِ رنگ زیف (رنگ کاذب) می‌بینید مناطق سردتر را نشان می‌دهند. ساختارهای گرم‌تر هم به رنگ زرد-نارنجی نمایانده شده‌اند.

این تصویر ناحیه‌ای به پهنای حدود ۳۰ کیلومتر را نشان می‌دهد، ولی کل میدان‌های تلماسه‌ای در کلاهک قطبی شمالی بهرام پهنه‌ای بسیار گسترده‌تر، به اندازه‌ی ایالت تگزاس آمریکا را می‌پوشانند.

تپه‌های ماسه‌ای در جاهای گوناگونی از سسطح سیاره‌ی سرخ دیده می‌شوند. این تلماسه‌ها از منطقه‌ی قطبی که اینجا نشان داده شده گرفته تا کف دهانه‌ها و جاهای دیگر، ویژگی‌های فریبنده‌ای روی سطح این سیاره پدید آورده‌اند. دیده شده که برخی از این تلماسه‌ها با بَشمه (یخبندان) فصلی هم پوشیده می‌شوند، لایه‌ای از یخ که با تغییر فصل‌ها می‌آید و می‌رود.

ناسا این تصویر را روی ۸ آوریل منتشر کرده ولی در واقع از پیوند عکس‌هایی درست شده که مدارگرد اودیسه از دسامبر ۲۰۰۲ تا نوامبر ۲۰۰۴ با دستگاه تصویربرداری گسیلش گرمایی خود (تمیس، THEMIS) گرفته بود. این تصویر بخشی از دسته عکس‌هایی‌ست که به تازگی برای بزرگداشت ۲۰مین سالگرد اودیسه منتشر شده بودند. فضاپیمای اودیسه در ۷ آوریل ۲۰۰۱ پرتاب شد و در اکتبر همان سال کار دیده‌بانی بهرام را آغاز کرد.

اودیسه با آرامش سرگرم سیاره‌ی سرخ است؛ این کاوشگر رکورددار دیرپاترین فضاپیمایی‌ست که به طور پیوسته و فعال در به گرد سیاره‌ای می‌گردد. ماموریت اصلی آن بررسی اقلیم بهرام و گردآوری داده‌هایی برای آگاهی‌بخشی و پشتیبانیِ ماموریت‌های آینده به این سیاره بوده. اودیسه به جز دستگاه تمیس، دستگاه های دیگری به نام جی‌آراس (طیف‌سنج پرتو گاما، GRS) و ماری (آزمایش محیط تابشی بهرام، MARIE) را هم با خود برده است.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه:

 NASA - Odyssey orbiter - dune - Mars - polar cap - Red Planet - false-color - Texas - Sand dune - crater - planet - THEMIS - Thermal Emission Imaging System - GRS - Gamma Ray Spectrometer - MARIE - Mars Radiation Environment Experiment

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان