تکشاخ: نزدیکترین سیاهچاله به زمین
گویا اخترشناسان نزدیکترین سیاهچاله به زمین را یافته‌اند، یک جرم کوچک شگفت‌انگیز تنها ۱۵۰۰ سال نوری دور از زمین که نام "یونیکورن" (تکشاخ) بر آن نهاده شده.
این نام خودمانی دارای معنایی دوگانه است. این سیاهچاله نه تنها در صورت فلکی تکشاخ جای دارد، بلکه به گونه‌ای باورنکردنی کم‌جرم است و تنها حدود سه برابر خورشید جرم دارد که از این نظر شاید تا اندازه‌ای بتوان آن را یکی در نوع خود دانست.
 |
| برداشت هنری از برهمکنش میان یک ستاره‌ی غول سرخ و جرمی که نامزد یک سیاهچاله‌ی کوچک است و دارد پیکره‌ی این همدمش را با نیروی گرانش خد می‌کشد. |
رهبر گروهِ یابنده، تاریندو جایاسینگ که دانشجوی دکترای اخترشناسی در دانشگاه ایالتی اوهایو است می گوید: «از آنجایی که این سامانه بسیار تک و بیمانند و شگفت‌انگیز است، بی‌شک نام تکشاخ برایش نامی رواست.»
این تکشاخ یک همدم دارد- یک ستاره‌ی پُف کرده‌ی غول سرخ به نام "وی۷۲۳ تکشاخ" که روزهای پایانی زندگی‌اش را می‌گذراند (خورشید ما هم حدود ۵ میلیارد سال دیگر یک غول سرخ خواهد شد). این همدم سال‌ها بود که با تلسکوپ‌های گوناگون دیده می‌شد، از جمله "پیمایش خودکار سراسر آسمان" و ماهواره‌ی پیمایشگر فراسیاره‌های گذران ناسا (تِس).
جایاسینگ و همکارانش مجموعه‌ی بزرگ داده‌ها درباره‌ی این ستاره را بررسی کردند و به چیز جالبی برخوردند: شدتِ نورِ این غول سرخ به طور دوره‌ای تغییر می‌کند، که نشان می‌دهد یک جرم دیگر دارد بر این ستاره کشش گرانشی وارد می‌کند و شکل پیکره‌اش را تغییر می‌دهد.
آنها دریافتند جرمی که دارد کشش وارد می‌کند به احتمال بسیار یک سیاهچاله است- سیاهچاله‌ای که بر پایه‌ی جزییاتِ سرعت ستاره و دگرگونی نور آن، دارای جرمی سه برابر خورشید است (آن را با ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری بسنجید که جرمی هم‌ارز ۴.۳ میلیون خورشید را در خود جای داده).
تاد تامپسون، یکی از نویسندگان این پژوهش از بخش اخترشناسی دانشگاه ایالتی اوهایو می‌گوید: «درست همانگونه که ماه با گرانش خود، اقیانوس‌های زمین را دگرگون می‌کند و باعث می‌شود به سوی ماه برآمده شده یا از آن دور شوند و کشندهای شدید پدید آید، این سیاهچاله هم پیکره‌ی ستاره را مانند توپ راگبی (یک خربزه) با یک محور بلندتر از دیگری می‌کند. ساده‌ترین توضیح، سیاهچاله بودنِ این جرم است- و در این مورد، ساده‌ترین توضیح محتمل‌ترین توضیح هم هست.»
این توضیح اگرچه ممکن است درست باشد، ولی همیشگی نیست؛ این "تکشاخ" فعلا یک نامزد سیاهچاله است.
تاکنون شمار بسیار کمی از این سیاهچاله‌های بسیار سبک‌وزن شناخته شده زیرا یافتنشان به گونه‌ای باورنکردنی دشوار است. سیاهچاله‌ها به این آوازه دارند که هر چیزی، از جمله نور را می‌بلعند، از همین رو اخترشناسان به طور سنتی آنها را از روی اثری که بر پیرامونشان می‌گذارند می‌یابند (هر چند که به تازگی با کمک تلسکوپ ایونت هورایزن نخستین تصویر مستقیم از یک سیاهچاله را گرفته‌ایم). و هر چه سیاهچاله‌ای کوچک‌تر باشد، اثرش بر پیرامون هم کوچک‌تر است.
ولی به گفته‌ی تامپسون، در سال‌های گذشته تلاش‌ها برای پیدا کردن سیاهچاله‌های بی‌اندازه کم‌جرم افزایش چشمگیری داشته است، بنابراین به زودی می‌توانیم آگاهی‌های بسیار بیشتری درباره‌ی این اجرام رازآمیز به دست بیاوریم.
وی می‌گوید: «من فکر می‌کنم در این زمینه دارد پیشرفت‌هایی می‌شود، این که واقعا شمار سیاهچاله‌های کم‌جرم، شمار سیاهچاله‌های میان‌جرم و شمار سیاهچاله‌های پرجرم را نقشه‌برداری کنیم، زیرا هر بار یکی را پیدا می‌کنیم، سرنخی درباره‌ی این که چه ستارگانی می‌رمبند، چه ستارگانی منفجر می‌شوند و چه ستارگانی در میان این دو دسته هستند به ما می‌دهد.»
جایاسینگ و گروهش یافته شدن "تکشاخ" را در پژوهشنامه‌ای که برای انتشار در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی پذیرفته شده گزارش کرده‌اند. نگارش پیش‌چاپ این گزارش هم در نشریه‌ی برخطِ arXiv در دسترس است.
--------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر