تاج رنگین ماه، دستاورد گرده‌های درختان

عکاس لهستانی، مارک نیکودم این هفته پس از تاریک شدن هوا برای دیدن ابرهای شب‌تاب بیرون رفت ولی چیزی نیافت. به جایش به گفته‌ی خود او: «یک تاج گَرده‌ای پیرامون ماه دیدم.» عکسی که وی گرفت را اینجا می‌بینید.

نیکودم توضیح می‌دهد: «کاج‌ها در این زمان از سال در لهستان به شدت شکوفه می‌زنند. بادهای تند شامگاهی دانه‌های کوچک گرده را بلند کرده وآنها را در هوا جلوی ماه می‌برند.»

بیشتر شما پیش از این تاج‌هایی گرداگرد خورشید و ماه دیده‌اید. این تاج‌ها به طور معمول دستاورد ریزقطره‌های آب در ابرها هستند که نور را در پیکره‌هایی حلقه-مانند می‌پراکنند. دانه‌های گرده این کار را از ریزقطره‌های آب هم بهتر انجام می‌دهند. تاج‌هایی که این دانه‌ها پدید می‌آورند فشرده و بسیار رنگارنگند.

گرده‌ها کروی نیستند- و این بر جادویشان می‌افزاید. بسیاری از گرده‌ها دارای کیسه‌های هوایی هستند که به آنها کمک می‌کند در باد پرواز کنند. این [کیسه‌ها] دانه‌ها را به گونه‌ای تراز می‌کنند که  تاج‌هایی که می‌آفرینند بیضی شوند، پدیده‌ای که در تصویر نیکودم دیده می‌شود.

بهار فصل تاج‌های گرده‌ای است و اغلب هم میان عطسه‌ها دیده می‌شوند. نیکودم می‌گوید: «همان زمانی که برخی از مردم دچار حساسیت فصلی شده و روزهای سختی را می‌گذرانند، برخی از آسمان‌دوستان مانند من سرخوشند و کیف می‌کنند.»

دانه‌های گرده‌ی درخت کاج از پشت میکرسکوپ

تاج رنگین گرده‌ای خورشید- همین هفته، زاکسن آلمان- تصویر بزرگ‌تر

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

Poland - Marek Nikodem - noctilucent cloud - pollen - corona - Moon - Pine - sun - elliptical - hay fever

منبع: اسپیس‌ودر

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نگاه هابل به یک مارپیچ تاب خورده

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۷.۱ مگ)

تلسکوپ فضایی هابل تصویر تازه و خیره‌کننده‌ای از یک کهکشان مارپیچی دوردست که در کشاکش گرانشی با همسایه‌اش دچار وادیسی و تغییر پیکره شده  گرفته.

این کهکشان مارپیچی با نام ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ که با فاصله‌ی حدود ۱۲۰ میلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی قیفاووس جای دارد، در تصویر گسترده‌تری به همراه همسایه‌ی عدسیِ کوچک‌ترش، ان‌جی‌سی ۲۳۰۰ دیده می‌شود. کشش گرانشی این همسایه‌ی کوچک  ساختار ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ را تاب داده و پیکره‌ای کج و ناموزون به آن داده، چیزی که مایه‌ی ورود آن به اتلس کهکشان‌های اَفد یا ویژه (peculiar) شده است، کاتالوگی از شگفت‌انگیزترین توده‌های ستاره‌ای که نخستین بار در ۱۹۶۶ انتشار یافت.

همچنان که ان‌جی‌سی ۲۳۰۰ نیروی گرانشی بر یک سمتِ ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ وارد می‌کرد، بیرونی‌ترین بخش‌های بازوهای مارپیچی این کهکشانِ بزرگ‌تر هم از مرکزش دور و دورتر می‌شدند [بازوهایی که به ان‌جی‌سی ۲۳۰۰ نزدیک بودند کش می‌آمدند] و در نتیجه ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ چنین پیکره‌ی نامتقارنی پیدا کرد.

همان گونه که پاهای یک عنکنبوت از بدنش در مرکز بیرون زده‌اند، بازوان مارپیچی یک کهکشان مارپیچی هم از هسته‌ی مرکزی آن بیرون زده‌اند. این بازوها رشته‌های درخشانی هستند که نسبت به دیگر بخش‌های کهکشان چگالی ستاره‌ایِ بیشتری دارند. این بازوهای تابیده ویژگی نمایانِ کهکشان‌های مارپیچی هستند، کهکشان‌هایی که نسبت به دیگران ساختار پیچیده‌تری دارند- با داشتنِ کوژ مرکزی، یک قرص تخت با بازوهایی که بیشترِ ستارگان در آنها انباشته شده‌اند و یک هاله‌ی ستاره‌ایِ کم‌چگال‌تر که قرص را در بر گرفته. کهکشان خودمان، راه شیری و همچنین همسایه‌اش زن در زنجیر (آندرومدا)، هر دو کهکشان‌هایی مارپیچی‌اند.

ناهنجاری پیکره‌ی ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ تنها زیر سرِ برهم‌کنش با ان‌جی‌سی ۲۳۰۰ نیست. گازهای بی‌اندازه داغی که به طور معمول در فضای خوشه‌های کهکشانی پخش شده هم بر آن اثر می‌گذارد.

سازمان فضایی اروپا (اسا) در شرح این تصویر نوشته که این گازهای ابرداغ موجی از ستاره‌زایی (فرآیند ستاره‌فشانی) در ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ به راه انداخته که می‌توان آن را مانند لکه‌هایی درخشان و آبی‌فام در سمت چپِ تصویرِ نمای نزدیک دید. به گفته‌ی اسا، موج تازه‌ی ستاره‌فشانی در ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ هم به پیدایش اجرامی شگرف‌تر ربط دارد- سیاهچاله‌ها و ستارگان نوترونی در سامانه‌های دوتایی.

گفتنی‌ست برهمکنش ان‌جی‌سی ۲۲۷۶ با همسایه‌ی کوچکش و کش آمدن لبه‌های بیرونی بازوان مارپیچی‌اش باعث برداشتِ دروغینِ ما از جهت‌گیریِ آن شده و مانند کهکشانی رونما (از روبرو) دیده شود. ولی برای پی بردن به جهت‌گیری واقعی آن کافیست به هسته‌ی درخشان و به ظاهر برون‌مرکزش نگاه کنیم.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

galaxy - Hubble Space Telescope - spiral galaxy - NGC 2276 - constellation Cepheus - Earth - sun - NGC 2300 - Atlas of Peculiar Galaxies - spiral arm - bulge - halo - Milky Way - Andromeda - galaxy cluster - European Space Agency - ESA - star formation - black hole - neutron star - binary systems - galactic core

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

یکی از بزرگترین دهانه‌های منظومه خورشیدی

هر چه که به میماس خورده نزدیک بوده آن را نابود کند. چیزی که از این برخورد به جا مانده یکی از بزرگ‌ترین دهانه‌های برخوردی روی یکی از کوچک‌ترین ماه‌های گِردِ سیاره‌ی کیوان (زحل) است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که اگر جرمِ برخوردگر تنها کمی بزرگ‌تر بود، می‌توانست این ماه کوچک را یکپارچه خرد و نابود کند.
این دهانه که به افتخار ویلیام هرشل، یابنده‌ی میماس در سال ۱۷۸۹، گودال هرشل نامیده شده، حدود ۱۳۰ کیلومتر قطر دارد و در تصویری که اینجا می‌بینید به خوبی نمایان است.
نیروی گرانش سطحی میماس که دستاورد جرم اندکِ آنست به اندازه‌ای هست که یک پیکره‌ی کروی به آن بدهد ولی آنقدر کم‌توان نیز هست که شکل‌گیری چنین ساختارهای سطحیِ به نسبت بزرگی را بر روی آن امکان‌پذیر سازد، ساختارهایی مانند این دهانه‌ی غول‌پیکر که نمایی همچون "ستاره‌ی مرگ" در رشته داستان‌های جنگ ستارگان را به میماس داده.
میماس عمدتا از آب یخ زده درست شده با اندکی سنگ. بنابراین رواست که آن را یک گلوله برفی گل‌آلود بزرگ بنامیم.
این تصویر را فضاپیمای روباتیک کاسینی به هنگامِ نزدیک‌ترین دیداری که در درازنای ماموریتش با میماس داشت گرفته بود- در سال ۲۰۱۰، هنگامی که هنوز در مدار کیوان به سر می‌بُرد.

------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

 Mimas - impact crater - Saturn - moon - Sir William Herschel - spherical body - snowball - spacecraft Cassini

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ابرهای رنگین شب‌تاب در آسمان مریخ

شاید این تصویر همانند کارت پستالی از آریزونا باشد ولی در واقع چیزی شگفت‌انگیزتر است: سیاره‌ی بهرام (مریخ) از چشم خودروی کنجکاوی ناسا.

این چشم‌انداز از پیوند ۲۱ نمای جداگانه درست شده که خودروی کنجکاوی برای بررسی گونه‌ی شگفت‌انگیزی ابرِ تنُک بر فراز خانه‌اش در دهانه‌ی گیل گرفته بود. دو سالِ زمینی پیش از این، دانشمندان پی برده بودند که این گونه از ابرها زودتر از آنچه انتظار می‌رفت در بهرام پدید می‌آید. از همین رو در سالِ مرخیِ کنونی، کنجکاوی چشم به راه پدیدار شدنِ نخستین ابرها شده بود و خوشبختانه ناامید نشد زیرا این ابرهای تنک و پر از یخ براستی در اواخر ژانویه آغاز به پدیدار شدن کردند و خودرو هم مستند کردنِ آنها  و این که چگونه نور خورشید را می‌پراکنند و گاهی نمایش‌هایی رنگین پدید می‌آورند را آ؛از کرد.

مارک لمون، دانشمند علوم جوی در بنیاد دانش فضایی در کلرادو می‌گوید: «من همیشه فریفته‌ی رنگ‌هایی که خود را نشان می‌دهند می‌شوم: سرخ و سبز و آبی و بنفش. دیدنِ این که چیزی در بهرام با رنگ‌های فراوان می‌درخشد واقعا جالب است.»

به گفته‌ی ناسا، شگفتی اینجاست که این ابرها در جو بهرام در فرازایی بالاتر از ابرهایی که دانشمندان معمولا در این سیاره می‌بینند پدید می‌آیند. به طور معمول اگر ابری از بالای سر کنجکاوی بگذرد، ساختارش پر از یخ آب است و در فرازای حدود ۶۰ کیلیومتری سطح شناور است.

ابرهای درون این عکس کنجکاویِ بالاترند، هر چند که دانشمندان ناسا فرازای دقیقشان را اندازه نگرفته‌اند. به گفته‌ی این سازمان، این تفاوت فرازا شاید بتواند نشان‌دهنده‌ی تفاوت همنهش آنها باشد، ابرهایی از یخ دی‌اکسید کربن (یخ خشک)، هر چند که دانشمندان هنوز به این توضیح اطمیان ندارند.

این ابرها بیشترین جلوه را درست پس از غروب دارند، زمانی که واپسین پرتوها بلورهای یخ را به درخشش می‌اندازند و از همین روست که دانشمندان به آنها ابرهای شب‌تاب می‌گویند. (کنجکاوی می‌تواند این ابرهای شب‌تاب هم با دوربین سیاه و سفید ناوبری‌اش (ناوکم) ببیند و هم با دوربین رنگی روی بازویش (مستکمِ).)

لمون می‌گوید برخی از این ابرها هنگامی که ذرات سازنده‌شان تقریبا هم‌اندازه باشد کمی رنگین‌کمانی هم می‌شوند. این هم‌اندازه بودن بلورها به طور معمول زمانی رخ می‌دهد ابرها تازه تشکیل شده و با یک سرعت رشد کرده‌اند.

ابرهای رنگین‌تاب یا رنگین‌کمانی در آسمان سیاره‌ی بهرام. این سراسرنما از از پیوند ۵ نمایی درست شده که خودروی کنجکاوی در روز ۵ مارس،  با دوربین روی بازوی خود (مستکم) گرفته بود

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

Arizona - planet - Mar - NASA - Curiosity rover - Gale Crater - Earth - Mark Lemmon - Space Science Institute - Colorado - carbon dioxide - dry ice - noctilucent cloud - navigation - Mast Camera - iridescent

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ابرها و شفق‌های سبز

شفق‌های قطبی معمولا بالاتر از ابرها پدید می‌آیند.
پرتوی شفقی زمانی پدید می‌آید که ذرات [باردار و] پرسرعتی که از خورشید به بیرون دمیده شده‌اند به مغناطکره‌ی (مغناطیس‌سپهرِ) زمین برخورد می‌کنند، از آنجا در مسیری مارپیچی در راستای میدان مغناطیسی زمین پیش می‌روند و به اتم‌ها و مولکول‌های فراز بالای جو زمین کوبیده می‌شوند.
برای نمونه، هنگامی که این ذرات به یک اتم اکسیژن کوبیده می‌شوند، این اتم برانگیخته شده و پرتوی سبزفامی می‌گسیلد که همان شفق قطبی سبزرنگ است.
پایین‌ترین شفق‌ها به طور معمول در حدود فرازای ۱۰۰ کیلومتری رخ می‌دهند، حال آنکه بیشتر ابرها در فرازهایی زیرِ ۱۰ کیلومتری پدید می‌آیند.
در این تصویر که سال ۲۰۱۵ در دیرهولای ایسلند گرفته شده فرازای نسبیِ ابرها و شفق‌ها به روشنی دیده می‌شود.
اینجا، عکاس نجومیِ باانگیزه که بر آن بود تا شفق‌های قطبی را بر فراز یک چراغ دریایی زیبا به تصویر بکشد، پس از دست و پنجه نرم کردن با بادهای تند و شکیبایی برای کنار رفتن ابرها، سرانجام با یاری شانس توانست این تصویر را از شفق‌ها به همراه ابرهای کشیده‌ی عدسگون ثبت کند.

------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

aurora - Su - Earth - magnetosphere - magnetic field - atom - molecule - Dyrholaey - Iceland - lenticular cloud

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

غبار ماه و نوار چسب

این تصویر در اندازه‌ی بسیار بزرگ‌تر (۱۳.۷ مگ)

چرا ماه اینقدر غبارآلود است؟
روی زمین، سنگ‌ها در اثر آب و باد هوازده شده و خاک و ماسه پدید می‌آورند.
ولی روی ماه، بمباران پیوسته‌ی آن با ریزشهاب‌سنگ‌ها در درازنای تاریخش باعث شده پوسته‌ی سنگی آن با لایه‌ای از خاک یا سنگپوشه‌ی گَرد-مانند پوشیده شود. این غبار ریز و زبرِ فراگیر دردسری براستی بزرگ برای فضانوردان آپولو و دستگاه‌هایشان بود.
در دسامبر ۱۹۷۲، هریسون اشمیت و یوجین سرنان، فضانوردان آپولو ۱۷ ناچار شدند یکی از گلگیرهای خودروی ماه‌نوردشان را تعمیر کنند تا جریان‌های دم خروسی غبار که پشت خودرو پدید می‌آمد به خودشان و تجهیزاتشان آسیب نرساند.
در این تصویر چرخ و گلگیر خودروی پوشیده از غبار آنها را می‌بینیم که در یک کاربرد هوشمندانه برای همان هدفی که گفتیم، نقشه‌های یدکی با یک نوار چسب خاکستری و چند گیره به گلگیر چسبانده شده‌اند.

جریان‌های دم خروسی غبار پشت خودروی ماه‌نورد- اندازه‌ی بزرگ‌تر

درباره‌ی خطرهای غبارهای ماه این را هم بخوانید:
* خاک و غبار ماه برای سلول‌های بدن انسان بسیار کشنده و مرگبار است

------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

Moon - Earth - micrometeorite - regolith - Apollo 17 - astronaut - Harrison Schmitt - Eugene Cernan - rooster tail -

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

نقش و نگار مغناطیسی در مرکز کهکشان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۶.۲ مگ)

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در تصویر سراسرنمای تازه‌ای که رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا از مرکز کهکشان راه شیری گرفته، نمایش کهکشانی زیبایی از رشته‌های در هم تنیده‌ی گاز فراداغ و میدان‌های مغناطیسی را می‌بینیم.

این تصویر تازه‌ی هسته‌ی راه شیری بر پایه‌ی رصدهای پیشینِ چاندرا و رصدخانه‌های دیگر پدید آمده است. رصدهای تازه نسبت به رصدهای گذشته بخش‌های گسترده‌تری از کهکشان تا بالا و پایینِ صفحه‌ی آن را در بر می‌گیرند؛ صفحه‌ی کهکشان همان قرصی‌ست که ستارگان در آن جای دارند.

در این سراسرنما می‌توانید مناطقی با نگ‌های نارنجی، سبز، آبی و بنفش را ببینید که نمایانگر انرژی‌های گوناگونی از پرتوی ایکس هستند. داده‌های رادیویی از رادیوتلسکوپ میرکت در آفریقای جنوبی هم به رنگ‌های خاکستری و لیلنج (یاسی) دیده می‌شوند.

در نگارشِ برچسب‌دارِ این تصویر که از گروه چاندرا به دست آمده، می‌توانید ویژگی‌ها و ساختارهای چشمگیر گوناگونِ مرکز کهکشان را ببینید، از جمله "کمان ای*"، ابرسیاهچاله یا سیاهچاله‌ی کلان‌جرمی که در قلب کهکشانمان لانه دارد.

پژوهشگران در پژوهشنامه‌ای که در شماره‌ی ۲۷ آوریلِ ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده احتمال داده‌اند که این رشته‌های گازی داغ با نوارهای نازکی از میدان های مغناطیسی به هم "گره" خرده باشند.

پژوهشگر اصلی، دنیل وانگ، استاد بخش اخترشناسی دانشگاه ماساچوست در امهرست می‌گوید: «کهکشان مانند یک بوم‌سازگان (اکوسیستم) است. ما می‌دانیم که مرکزهای کهکشان‌ها جاهایی هستند که کُنش در آن رخ می‌دهد و نقش بسزایی در فرگشت آنها بازی می‌کنند.»

به گفته‌ی وانگ، بررسی مرکز کهکشان خودمان کار دشواری است زیرا این مرکز پشت گاز و غبار پنهان شده. ولی این پژوهشگران با بهره‌گیری از چاندرا که رصدهایش را به جای نور دیدنی (مریی)، در طیف پرتو ایکس انجام می‌دهد توانستند گاز و غبار را به اصطلاح "بشکافند".

چگونگی رخ دادن بازپیوند مغناطیسی که در اثر برخورد دو خط میدان مغناطیسی که جهت مخالف هم دارند

همچنین به گفته‌ی دانشمندان، این تصویر روشن‌ترین نما را از جفت حباب‌های پرتو ایکس-افشانی که از مرکز کهکشان بیرون زده به ما می‌دهد. این پژوهش همچنین یک رگه‌ی به ویژه جالب به نام جی۰.۱۷-۰.۴۱ را هم آشکار کرده. وانگ می‌گوید: «این رگه نمایانگر پدیده‌ای نوین است.»

وانگ فکر می‌کند این رگه می‌تواند نشانه‌ای از بازپیوند میدان مغناطیسی باشد، پدیده‌ای که هنگامِ رانده شدنِ میدان‌های مغناطیسی مخالف به سوی هم و آزاد شدنِ انرژی بی‌اندازه بالا رخ می‌دهد. وی می‌گوید: «این یک فرآیند خشونت‌بار است.» و می‌افزاید یافته شدنِ این رگه «تنها نوک کوه یخِ بازپیوند است.»

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

 Milky Way galaxy - magnetic field - NASA - Chandra X-ray Observatory - star - X-ray - radio - MeerKAT - South Africa - galactic center - Sagittarius A* - supermassive black hole - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - ecosystem - Daniel Wang - University of Massachusetts Amherst -  G0.17-0.41 - reconnection

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ماه سرخ در آسمان سیدنی

در این تصویر تلسکوپی که روز ۲۶ می از جایی نزدیک سیدنی، نیوساوث ویلز استرالیا گرفته شده، سایه‌ی به سرخی گراییده‌ی سیاره‌ی زمین را می‌بینیم که دارد از روی قرص ماه می‌گذرد.
ماه که در آن شب پاکیزه‌ی پاییزی در گام کامل و نزدیک به نقطه‌ی پیرازَم (حضیض) مدارش بود، به درون لبه‌ی شمالی سایه‌ی مرکزی زمین فرو رفت.
گام کامل و به نسبت کوتاهِ این ماه‌گرفتگی تنها حدود ۱۴ دقیقه زمان برد.
ولی سایه‌ی زمین تاریکِ کامل نبود، بلکه با پرتوی سرخ کمرنگی که از همه‌ی غروب‌ها و طلوع‌های زمین می‌آمد به سرخی گراییده بود.
این پرتو دستاوردِ پراکنش نور خورشید از درونِ لایه‌ی هوای زمین است. از دیدِ کسی که در آن زمان روی ماه ایستاده، حلقه‌ای رخ‌فام گرداگرد لبه‌ی زمین را در بر گرفته است.
این تصویرِ اچ‌دی‌آر که از پیوند ۶ نوردهی درست شده، همچنین دامنه‌ی گسترده‌ای از روشنایی‌های گوناگون درونِ سایه‌ی زمین را بر زمینه‌ی کم‌سوی ستارگان نشان می‌دهد.

------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

planet - Earth - Sydney - New South Wales - Australia - Perigee Full Moon - umbra - lunar eclipse - HDR - star

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ماه سرخ و راه شیری

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

دیروز قرص ماه پُرِ ماه مِی که در نقطه‌ی پیرازم یا حضیض مدارش بود به درون سایه‌ی زمین لغزید و شبگردانِ بخش‌هایی از زمین پیرامون اقیانوس آرام را سرگرم کرد.
این تصویرِ زمان‌گریز از پیوند نماهای پشت سر همی درست شده که در باختر آمریکای شمالی گرفته شده بودند و پایین رفتن ماه در افق ناهموار رشته کوه سیرا نوادا، همزمان با گرفته شدنِ کامل چهره‌اش را نشان می‌دهند.
پایین افق باختری، در میان این رشته-نماها، ماهِ نیمه گرفته را می‌بینیم که تصویرش با دو نوردهی جداگانه گرفته شده. با پیوند این دو نوردهی، هم چهره‌ی گرفته و به سرخی گراییده‌ی ماه بر زمینه‌ی تیره‌ی آسمان آشکار شده و هم نور ستارگان در کمانِ افشانِ راه شیری.
نماها در بازه‌های پنج دقیقه‌ای و با دوربینی که روندِ گام‌های گرفتگی جزیی را دنبال می‌کرد گرفته شده‌اند.
در پیش‌زمینه‌ی چشم‌انداز هم بشقاب یک تلسکوپ رادیویی در رصدخانه‌ی اوونز ولی کالیفرنیا را می‌بینیم که رو به آسمان گرفته شده است.

------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

perigee - Full Moon - Earth - Pacific - North America - Sierra Nevada mountain range - time-lapse - total lunar eclipse - Moon - Milky Way - radio telescope - California - Owen's Valley Radio Observatory

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دوئل ایستگاه‌های فضایی

یک ایستگاه فضایی تازه در مدار زمین جای گرفته: ایستگاه چینی تیان‌هه-۱ که در ۲۹ آوریل به فضا پرتاب شد.

پیکره‌ی آن در همسنجی (مقایسه) با ایستگاه فضایی بین‌المللی (آی‌اس‌اس) چگونه است؟ فیلیپ اسمیت از منورویل نیویورک بر آن شد تا این همسنجی را انجام دهد. وی که عکاس کهنه‌کارِ فضاپیماهای زمین‌گرد است تلسکوپ ۱۴ اینچی‌اش را رو به هر دوی این ایستگاه‌ها تنظیم کرد، عکی از آنها گرفت سپس تصویر هر دو را کنار هم گذاشت.

وی می‌گوید: «این چیزی‌ست که اگر این دو ایستگاه فضایی کنار هم پرواز کنند خواهیم دید. من آی‌اس‌اس را در ۶ ماه می به تصویر کشیدم و تیان‌هه-۱ را هم در ۱۹ می، هر دو با تنظمات یکسان. فاصله‌شان از زمین هم تقریبا یک اندازه بود و بنابراین این یک همسنجی درست است.»

ویدیوی اسمیت از تیان‌هه-۱ را هم می‌توانید اینجا ببینید:

آی‌اس‌اس بسیار بزرگ‌تر از تیان‌هه-۱ است، ولی ایستگاهِ تازه به زودی جبران می‌کند. تیان‌هه-۱ تنها نخستین مدول از سه مدولی است که سرانجام به هم خواهند پیوست و ایستگاه فضایی چین (سی‌اس‌اسِ) بزرگ‌تر را خواهند ساخت. سی‌اس‌اس هنگامی که کامل شود، تقریبا به بزرگیِ ایستگاه فضایی روسی "میر" خواهد شد. سه فضانورد در این ایستگاه زندگی خواهند کرد.

می‌توانید تیان‌هه-۱ را با چشم نامسلح هم ببینید. روشنایی معمولِ آن به اندازه‌ی ستاره‌ای با بزرگای (قدرِ) ۱ خواهد بود. در تارنمای Heavens-Above.com می‌توانید پیش‌بینی گذرهای تیان‌هه-۱ را برگزینید.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

Earth - Tianhe-1 - China - International Space Station - ISS - Philip Smith - Manorville - New York - module - Chinese Space Station - CSS - Russia - Mir space station - magnitude - star

منبع: اسپیس‌ودر

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

این شاید کهن‌ترین کهکشان مارپیچی کیهان باشد

تصویر آلما از کهکشان بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ در ۱۲.۴ میلیارد سال پیش. آلما پرتوهای گسیلیده از یون‌های کربن را در این کهکشان دیده. بازوهای مارپیچی در دو سوی منطقه‌ی فشرده و درخشانِ مرکز کهکشان دیده می‌شوند.

* اخترشناسان کهکشانی را در دوردست‌های کیهان یافته‌اند که می‌تواند نامزدِ دورترین کهکشان مارپیچیِ شناخته شده باشد.

این کهکشان ستاره‌زای قرصگون با ریخت‌شناسی مارپیچی دوبازویی در زمانی به سر می‌برد که تنها ۱.۴ میلیارد سال از آغاز جهان هستی می‌گذشته. این کهکشان که بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ نام دارد در داده‌های آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) یافته شد.

نویسنده‌ی اصلی این پژوهش، تاکافومی تسوکویی از دانشگاه سوکندایی ژاپن می‌گوید: «من هیجان‌زده شدم زیرا تاکنون هرگز چنین گواه روشنی از قرص چرخان، ساختار مارپیچی و ساختار جرمی متمرکزی در یک کهکشان دوردست ندیده بودم.»«کیفیت داده‌های آلما به اندازه‌ای خوب بود و توانستم آنچنان جزییاتی را ببینیم که فکر کردم این یک کهکشان نزدیک است.»

تسوکویی و همکارش ساتورو ایگوچی از سوکندایی و رصدخانه‌ی ملی اخترشناسی ژاپن دریافتند که بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ [ساختاری با] ریخت‌شناسی مارپیچی دوبازویی با شعاع حدود ۶۵۰۰ تا ۱۶۳۰۰ سال نوری است.

گنگ و افشان بودن تصویر به دلیل اینست که به جای نور دیدنی (مریی)، با بهره از پرتوهای رادیویی گسیلیده از یون‌های کربنِ درون این کهکشان گرفته شده، زیرا دریافت و آشکارسازیِ دقیقِ نور دیدنی از چنین کهکشان دوردستی دشوار است بنابراین، شاید بحش‌های دیگری از این کهکشان نمایان نشده باشند.

تسوکویی می‌گوید: «از آنجایی که بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ جرم بسیار دوردستی است، شاید نتوانیم لبه‌های واقعی‌اش را در این تصویرها ببینیم. بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ به عنوان کهکشانی در کیهان آغازین، بسیار غول‌پیکر است.»

اخترشناسان ویژگی‌های بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ را زیر سرِ یک ساختار فشرده‌ی مرکزی، مانند یک کوژی (برآمدگی) دانستند؛ ویژگی‌هایی مانند یک قرص چرخان گازی و آن دو بازوی مارپیچی یا دنباله‌های کشندی. آنها در ۱.۴ میلیارد سالِ پس از مهبانگ، بسیار پیش از آن که ستاره‌زایی کیهانی به اوج برسد ساخته شده بودند.

تسوکویی می‌گوید: «اینجا این پرسش پیش می‌آید که این ساختار مارپیچی نمایان چگونه در تنها ۱.۴ میلیارد سال پس از مهبانگ شکل گرفتند؟ ما چندین دلیل احتمالی را در نظر گرفتیم و فکر می‌کنیم دلیلش می‌تواند یک برهم‌کنش با کهکشانی کوچک بوده باشد.»

«بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ دارد فعالانه ستاره می‌سازد و ما دریافتیم که گازهای بخش بیرونی آن از دید گرانشی ناپایدارند، چیزی که برای ستاره‌زایی سودمند است.»«این وضعیت به احتمال بسیار زمانی پیش می‌آید که حجم انبوهی از گاز از بیرون فراهم شود، شاید به دلیل برخورد با کهکشان‌های کوچک‌تر.»

«سرنوشت بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷هم در هاله‌ای از ابهام است. پنداشته می‌شود کهکشان‌هایی که در کیهانِ باستانی دربردارنده‌ی حجم انبوهی از غبارند و فعالانه ستاره می‌سازند نیاکانِ کهکشان‌های بیضیگونِ غول‌پیکر در کیهانی کنونی باشند.»«در این مورد، بی‌آرآی ۱۳۳۵-۰۴۱۷ در آینده شکلش را از یک کهکشان قرصی به کهکشانی بیضیگون تغیر خواهد داد. یا شاید برخلاف دیدگاه قراردادی، تا دیرزمانی یک کهکشان مارپیچی بماند.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده است.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

star - disk galaxy - spiral morphology - BRI 1335-0417 - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - Takafumi Tsukui - SOKENDAI - radio - carbon - ion - Satoru Iguchi - National Astronomical Observatory of Japan - radius - bulge - spiral arm - tidal tail - Big Bang - star formation - elliptical galaxy - Science

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

برای پرهیز از توفان‌های خورشیدی، سفرهای انسان به ماه باید تا پیش از ۲۰۲۵ انجام شود

احتمالِ رخ دادنِ توفان‌های خورشیدی که توانایی آسیب رساندن یا کشتن فضانوردان را داشته باشند در زمان‌های ویژه‌ای از چرخه‌ی خورشیدی بیشتر از زمان‌های دیگر است. این حقیقتی‌ست که به گفته‌ی پژوهشگران، باید هنگام برنامه‌ریزی‌های کنونی برای بازگرداندن انسان به ماه در نظر گرفته شود.

خورشید دارای چرخه‌ای تقریبا ۱۱ ساله است که در درازنای آن فعالیتش به اوج میرسد و سپس آرام می‌گیرد. در گذشته پنداشته می‌شد که بزرگ‌ترین توفان‌های خورشیدی به طور کتره‌ای (نامنظم) رخ می‌دهند و پیوندی با این چرخه ندارند، این را متیو اوئنز از دانشگاه ردینگ بریتانیا می‌گوید.

این پنداشت بیشتر به دلیل کمبود داده‌ها بوده است. ما ۱۵۰ سال خوانش روزانه‌ی زمین‌مغناطیسی (ژئومغناطیسی) داریم که میزان آشفتگی میدان مغناطیسی زمین در اثر توفان‌های خورشیدی را می‌سنجد و در این بازه‌ی ۱۵۰ ساله، تنها شش توفان خورشیدی بزرگ و عمده رخ داده است.

ولی اکنون روش‌های بررسی آماری‌ای که به نام روش مونت کارلو شناخته می‌شوند این موضوع را روشن کرده‌اند. اوئنز و همکارانش دو شبیه‌سازی از خورشید پدید آوردند که در یکی از آنها توفان‌های سهمگین خورشیدی به طور کتره‌ای رخ می‌داد و در شبیه‌سازی دیگر، احتمال رخ دادنِ آنها در زمان اوج چرخه‌ی خورشیدی بیشتر بود.

آنها صدها هزار بار از داده‌های هر مدل نمونه‌برداری کردند و بررسی کردند ببینند هر چند وقت یک بار نتایج با داده‌های اندکی که در دست داریم همبستگی (ارتباط) دارد. این دانشمندان توانستند با اطمینان ۹۹ درصد دریابند که این رویدادهای خشن آب و هوای خورشیدی در اوج چرخه‌ی خورشیدی بیشترین احتمالِ رخ دادن را دارند.

افزون بر این، بررسی نشان می‌دهد که احتمال رویدادهای خشن خورشیدی در اوایل چرخه‌های خورشیدی با شماره‌ی زوج و اواخر چرخه‌های فرد بیشتر است، مانند چرخه‌ی ۲۵ که از دسامبر ۲۰۱۹ آغاز شده.

اوئنز با در نظر گرفتن همه‌ی اینها می‌گوید به احتمال بسیار، شرایط هوای فضا برای کسانی که برنامه‌ی سفر سرنشین به ماه دارند در نیمه‌ی نخستِ این دهه بهتر خواهد بود تا نیمه‌ی دوم.

اوئنز می‌گوید: «این رویدادهای بزرگ همیشه می‌توانند ما را غافلگیر کنند، آنها رخدادهای کمیابی هستند که می‌توانند هر زمانی رخ دهند، ولی احتمالشان در برخی زمان‌ها بیشتر از زمان‌های دیگر است. اگر می‌خواهید از تندرستی فضانوردانتان محافظت کنید، به طور قطع زمان‌هایی برای رفتن بهتر است و زمان‌هایی هم بدتر. فصل‌هایی توفانی هستند و فصل‌هایی آرام، ولی نمی‌دانید که در یک روز ویژه قرار است توفان داشته باشید یا نه.»

فضانوردان در گذشته شانس آورده و از این خطر رهیده بوده‌اند. میان ماموریت‌های سرنشین‌دارِ  آپولو ۱۶ و ۱۷ به ماه در سال ۱۹۷۲، یک توفان خورشیدی بزرگ رخ داده بود. این توفان توانایی کشتن هر فضانوردی که راهپیمایی فضایی انجام می‌داد و همچنین افزایش خطر سرطان برای هر فضانوردی حتی درون فضاپیما را داشت.

این یافته‌ها می‌تواند پیامدهایی برای برنامه‌ی آرتمیس که برای بردن انسان به ماه در ۲۰۲۴ به رهبری ناسا برنامه‌ریزی شده داشته باشد. اگر، چنانچه برخی پیشنهاد می‌دهند، این برنامه تا چند سال به تاخیر بیفتد، شاید خطرِ فعالیت‌های شدید خورشیدی در زمان انجام ماموریت در اوج باشد.

این یافته‌ها همچین می‌توانند به برنامه‌ریزی برای حفاظت در برابر شراره‌های خورشیدی روی زمین هم کمک کند، شراره‌هایی که توانایی آشفتنِ شبکه‌های برق و ارتباط‌های ماهواره‌ای مانند جی‌پی‌اس را دارند.

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی سولار فیزیکز منتشر شده است.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

solar storm - astronaut - solar cycle - moon - sun - Mathew Owens - University of Reading - UK - geomagnetic - Earth - magnetic field - Monte Carlo method - space weather - Apollo - spacewalk - cancer - NASA - Artemis programme - solar flare - electrical grid - GPS - Solar Physics

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

فیلمی از یک ماه‌گرفتگی کامل

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام یا فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان ببینید

چهره‌ی ماه در یک ماه‌گرفتگی کامل چه دگرگونی‌هایی پیدا می‌کند؟
این ویدیوی مان‌گریز که روند ۵ ساعته‌ی ماه‌گرفتگی ۳۱ ژانویه‌ی ۲۰۱۸ را نشان می‌دهد به گونه‌ای پردازش دیجیتالی شده تا در سرتاسر این ۵ ساعت، ماه همچنان درخشان و در مرکز چارچوب بماند.
در آغاز یک ماه پُر (کامل) دیده می‌شود زیرا ماه‌گرفتگی‌ها تنها در زمان پر بودن ماه رخ می‌دهند. ستارگان در پس‌زمینه جابجا می‌شوند زیرا ماه همزمان با گرفته شدن چهره‌اش، دارد به گرد زمین می‌گردد. سپس سایه‌ی دایره‌ایِ زمین را می‌بینیم که از روی چهره‌ی ماه می‌گذرد.
آبی بودنِ لبه‌های سایه به همان چیزی ربط دارد که آسمان زمین را آبی کرده است و سرخ پررنگِ مرکز سایه هم به همان چیزی ربط دارد که خورشید را نزدیک افق به رنگ سرخ در می‌آورد.
فردا، چهارشنبه، مردمان از جنوب خاور آسیا تا سرتاسر اقیانوس آرام تا جنوب باختر قاره‌ی آمریکا شاید بیننده‌ی یک ابرماه‌گرفتگی کاملِ خونین باشند.
اینجا واژه‌ی خونین یا خون اشاره با رنگِ (احتمالا) سرخ ماه در زمانِ گرفتگی کامل دارد و واژه‌ی ابرماه هم نشانگر اینست که اندازه‌ی زاویه‌ای ماه در آن شب کمی از شب‌های دیگر بزرگ‌تر است و این هم بدین دلیل که در مدارِ اندکی بیضی‌اش به گرد زمین، به نسبت به زمین نزدیک‌تر از شب‌های دیگر خواهد بود [روی هم رفته ابرماه هنگامی رخ می‌دهد که ماه همزمان با رسیدن به گام کامل، به حدود نقطه‌ی پیرازَم یا حضیضِ مدارش هم برسد-م]

------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

Moon - total lunar eclipse - time-lapse - full moon - Star - Earth - Sun - Asia - Pacific - Americas - Blood Supermoon Total Lunar Eclipse - supermoon - elliptical

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دریایی از ابر

این تصویر در دو اندازه‌ی بزرگ (۲.۶ مگ) و بزرگ‌تر (۴.۷ مگ)

تابش نخستین پرتوهای بامدادی خورشید بر سِرو پارانال، کوهی در در شمال شیلی که وی‌ال‌تی، تلسکوپ بسیار بزرگِ رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو) بر آن برپا شده. این پرتوها نشانه‌ای از پایان یافتن پیروزمندانه‌ی یک شب رصدی دیگر در پربازده‌ترین تاسیسات نجومیِ روی زمینند.

جایگاه وی‌ال‌تی که ۲۶۳۵ متر بالاتر از سطح دریاست، یکی از بهترین جایگاه‌ها در سرتاسر جهان برای نگریستن به ژرفای کیهان است.

نمای "دریا" که در پس‌زمینه دیده می‌شود حس بلند بودن این جایگاه را به ما می‌دهد، هر چند که این ترفند چشم‌اندازی بیش نیست. در واقع بیابان آتاکاما، جایی که وی‌ال‌تیِ رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در آنست سرزمینی بسیار خشک است و دریای آبی‌فامی که در دوردست دیده می‌شود نه از آب مایع، بلکه از ابرهایی در فرازای پایین‌تر پدید آمده است.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

 Sun - Cerro Paranal - Chile - ESO - Very Large Telescope - VLT - Atacama Desert

منبع: eso

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

آذرخش و ماه سرخ در "سیاره بزها"!

توفان‌های تندری نزدیک بود نمایش زیبای ماه‌گرفتگی کلی ۱۵ ژوئن ۲۰۱۱ را خراب کنند ولی در زمان کامل شدن گرفتگی، ابرها به مدت ۱۰ دقیقه کنار رفتند و برق‌های آذرخش‌‌ نیز به چشم‌انداز تماشایی آسمان افزوده شدند.

این تصویر با نوردهی ۳۰ ثانیه‌ای گرفته شده و منظره‌ای که ثبت شد، الهام‌بخش عنوانی گشت که از نظر سردبیر بخش تصویر نجومی روز ناسا (apod)، شاید به یادماندنی‌ترین عنوان برگزیده‌ی یک تصویر در تاریخِ ۲۵ ساله‌ی این بخش باشد (با سپاس از عکاس تصویر، کریس کی.).

واژه‌ی "آذرخش" در عنوان که خوب، جای گفتگویی ندارد و بازی سایه‌های این ماه‌گرفتگی تاریک هم در بخش گسترده‌ای از سیاره‌ی زمین از جمله اروپا، آفریقا، آسیا، و استرالیا دیده می‌شد.

ولی خود تصویر ازجزیره‌ی یونانی ایکاریا در پزی یونان گرفته شده؛ منطقه‌ای که به دلیل زمین سنگلاخ و ناهموار و صخره‌های شگفت‌انگیزش به نام "سیاره‌ی بزها" خوانده می‌شود.
ماه‌گرفتگی کامل بعدی همین چهارشنبه‌ی آینده رخ خواهد داد.

-------------------------------------------

تلگرام، توییتر، اینستاگرام و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

total lunar eclipse - lightning bolt - astrophotographer - APOD - planet - Earth - Europe, Africa - Asia - Australia - Greek - Ikaria - Pezi - the planet of the goats

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان