یک ستاره در هفت آسمان: شفق قطبی سیاه در آسمان اسکاتلند

سرخ. سبز. بنفش. اینها رنگ‌هایی هستند که به طور معمول در نمایش‌های شفق قطبی می‌بینیم. ولی در روز ۱۸ آوریل، آلن سی. تاف از هاپمن در مورای اسکاتلند چیز دیگری را دید: "سیاه". او می‌گوید: «در این عکس به نوار تاریک عمودی بالای نوار سبز شفقی توجه کنید که هیچ رنگ شفقیِ معمولی‌ای در خود ندارد [سمت راست].»

شفق‌های سیاه در گذشته هم دیده شده بودند. آنها حلقه‌های تیره یا حباب‌های تیره‌ای هستند که گاهی در پهنه‌ای از پرتوهای معمولی شفق قطبی پدیدار می‌شوند. برخی از پژوهشگران آنها را "پاد-شفق قطبی" می‌خوانند. در تصویر دوم، شفق‌های سیاهِ عکس تاف در بیضی سفید نمایانده شده‌اند.

شفق‌های قطبی معمولی دستاورد بارش الکترون‌ها از فضاست که با لایه‌های بالایی جو برخورد کرده و آن را به تابش می‌اندازند. شفق‌های سیاه وارونه‌ی این روند هستند. اکترون‌ها به جای این که به پایین ببارند، رو به بالا، به سوی همان فضا پس زده می‌شوند. نمودار تصویر سوم این رخداد را نشان می‌دهد.

ناوگان فضاپیماهای اروپاییِ "کلاستر" در ۱۴ ژانویه‌ی ۲۰۰۱ در ماموریتی همگام بر فراز یک شفق سیاه پرواز کرد و انجام شدنِ این فرآیند را از نزدیک دید. حسگرهای این ناوگان بیننده‌ی میدان‌های الکتریکیِ مثبتِ نیرومندی در منطقه‌ی شفق سیاه بودند. این میدان‌های ویژه و متمایز جلوی بارش طبیعی الکترون‌های زاینده‌ی شفق قطبی را گرفته، آنها را متوقف می‌کند و حتی رو به بالا برمی‌گرداند.

پژوهش شفق‌های قطبی سیاه تازه در گام‌های آغازین است و پیش‌بینی کنندگان هنوز نمی‌توانند زمان یا جایی که ممکن است پدیدار شوند را پیش‌بینی کنند. شکارچیان شفق‌های قطبی باید آماده باشند تا در توفان زمین‌مغناطیسیِ آینده به دنبال سیاهی بگردند.

--------------------------------------------

تلگرام، توییتر، و اینستاگرام یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky

واژه‌نامه: