تصویر خیره‌کننده تلسکوپ ایونت هورایزن از فواره کهکشان غولپیکر "قنطورس ای"
 |
| این تصویر منطقه‌ی افشانده شدن فواره‌ی کهکشان رادیویی قنطورس-ای را نشان می‌دهد که تلسکوپ ایونت هورایزن در طول موج ۱.۳ میلیمتر گرفته شده. خط سفید هم‌ارز فاصله‌ی ۱ روزِ نوری است، راهی که نور در یک روز می‌پیماید. درسامانه‌ی خورشیدی، این مسافت تقریبا به اندازه‌ی شش برابر فاصله‌ی زمین تا نپتون است |
اخترشناسانِ در همکاریِ تلسکوپ ایونت هورایزن (تلسکوپ افق رویداد، ئی‌اچ‌تی) فواره‌ای که از قلب "قنطورس ای"، یک کهکشان رادیویی نزدیک بیرون زده را به تصویر کشیده‌اند و جایگاهِ ابرسیاهچاله‌ی مرکزی این کهکشان را بر پایه‌ی هسته‌ی نمایان شده‌ی این فواره شناسایی کرده‌اند.
قنطورس-ای با فاصله‌ی حدود ۱۳ میلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی قنطورس دیده می‌شود.
این کهکشان که نخستین بار در سال ۱۸۲۶ به دست اخترشناس اسکاتلندی، جیمز دانلوپ یافته شد، یک کهکشان بیضیگون غولپیکر رادیویی (کهکشانی که موج‌های نیرومند رادیویی می‌گسیلد) است، برجسته‌ترین و همچنین نزدیکترین کهکشان رادیویی در آسمان سیاره‌ی زمین.
قنطورس-ای که به نام‌های ان‌جی‌سی ۵۱۲۸، لیدا ۴۶۹۵۷ و اسو ۲۷۰-۹ ه شناخته می‌شود، نزدیکترین هسته‌ی کهکشانی فعال (ای‌جی‌ان) به زمین هم هست.
بر پایه‌ی نظریه‌ی اخترشناسان، این کهکشان در آغاز یک کهکشان بیضیگون بوده که با یک کهکشان مارپیچیِ کوچک‌تر برخورد کرده و چنین پیکره‌ی ویژه‌ای را یافته است.
در قلب قنطورس-ای یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی ابرپرجرم) به جرم ۵۵ میلیون برابر خورشید لانه کرده. جرم و نرخ برافزایشِ این ابرسیاهچاله در میان ابرسیاهچاله‌های کهکشان‌های مسیه۸۷ و راه شیری جای می‌گیرد.
دکتر میشاییل یانسن، اخترشناس بنیاد رادیواخترشناسی ماکس پلانک و دانشگاه رادبود می‌گوید: «ابرسیاهچاله‌هایی که در مرکز کهکشان‌هایی مانند قنطورس-ای لانه دارند از گاز و غباری که با گرانش نیرومند خود می‌کشند تغذیه می‌کنند.»
«این فرآیند انرژی بسیار هنگفتی آزاد می‌کند و کهکشان، یک کهکشان فعال می‌شود.»
«بیشتر موادی که نزدیک لبه‌ی سیاهچاله است به کام آن فرومی‌ریزد. ولی برخی از ذراتِ پیرامون، لحظاتی پیش از به دام افتادن می‌گریزند و به دل فضا افشانده می‌شوند: فواره‌ها، یکی از رازآمیزترین و پرانرژی‌ترین ویژگی‌های کهکشان‌ها زاده می‌شود.»
 |
| کهکشان قنطورس-ای با فواره‌های نیرومندی که از ابرسیاهچاله‌ی مرکزش بیرون می‌زند |
تلسکوپ ایونت هورایزن در همسنجی (مقایسه) با رصدهای گذشته، فواره‌ی قنطورس-ای را با بسامدی ۱۰ برابر بالاتر و واگشود (وضوح) ۱۶ برابر تصویربرداری کرده است.
دکتر یانسن می‌گوید: «این به ما امکان می‌دهد تا برای نخستین بار یک فواره‌ی فراکهکشانی را در سنجه‌هایی (مقیاس‌هایی) کوچک‌تر از راهی که نور در یک روز می‌پیماید [یک روزِ نوری-م] ببینیم و بررسی کنیم.»
«ما از نزدیک و به چشم خود می‌بینیم که چگونه یک فواره‌ی هیولاپیکر که توسط یک ابرسیاهچاله افشانده می‌شود به دنیا می‌آید.»
این تصویر تازه‌ی ایونت هورایزن نشان می‌دهد که لبه‌های فواره‌ی قنطور-ای درخشان‌تر از مرکزش است. این پدیده برای فواره‌های دیگر هم شناخته شده بود ولی هرگز به این روشنی و وضوح دیده نشده بود.
پرفسور ماتیاس کُدلر، اخترشناس دانشگاه وورتسبورگ می‌گوید: «اکنون دیگر می‌توانیم آن دسته از مدل‌های نظری فواره را که توانایی بازتولیدِ این درخششِ لبه‌ای را نداشتند کنار بگذاریم.»
«این یک ویژگی چشمگیر است که به ما کمک خواهد کرد تا تولید فواره‌ها توسط سیاهچاله‌ها را بهتر بشناسیم.»
اخترشناسان دریافتند که ساختار چشمه‌ی قنطورس-ای همانند فواره‌ی مسیه ۸۷ است.
افزون بر این، آنها جایگاه ابرسیاهچاله‌ی قنطورس-ای را نسبت به هسته‌ی نمایان شده‌ی فواره‌اش در طول موج ۱.۳ میلیمتر شناسایی کردند و نتیجه گرفتند که سایه‌ی افق رویداد باید در بسامدهای تراهرتز مشاهده‌پذیر باشد.
پرفسور هینو فالکه، اخترشناس دانشگاه رادبود می‌گوید: «این داده‌ها از همان چالش رصدی‌ای به دست آمده که تصویر پرآوازه‌ی سیاهچاله‌ی ام۸۷ را هم به ما داد.»
«این نتایج تازه نشان می‌دهند که تلسکوپ ایونت هورایزن گنجینه‌ای از داده‌ها را درباره‌ی دسته‌های بسیار گوناگونی از سیاهچاله‌ها فراهم می‌کند و تازه هنوز بسیاری دیگر هم در راهست.»
پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.
 |
| ای) تصویر فواره‌ی قنطورس-ای در بسامد ۸ گیگاهرتز (طول موج ۳.۷ سانتیمتر) که در سال ۲۰۱۱ به کمک آرایه‌ی رادیویی تانامی، در یک سنجه‌ی رنگی لگاریتمی به دست آمد. بی) تصویر پایانی فواره‌ی قنطور-ای که از تلسکوپ ایونت هورایزن به دست آمده. سی) فواره‌ی کهکشان ام۸۷ در بسامد ۴۳ گیگاهرتز (طول موج ۷ میلیمتر) از آرایه‌ی خط پایه‌ی بسیار بلند (وی‌ال‌بی‌ای) که در ژوئن سال ۲۰۱۳، در یک سنجه‌ی لگاریتمی به دست آمد. |
--------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: apod.nasa
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر