راز شفق‌های پرتو X مشتری
 |
| عکس‌هایی از مشتری که از همگذاری داده‌های فضاپیمای جونو و تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا به دست آمده- سمت چپ: شفق‌های قطب شمال و سمت راست شفق‌های قطب جنوب |
راز ۴۰ ساله‌ی شفق‌های پرتو ایکس سیاره‌ی مشتری گشوده شد. اخترشناسان برای نخستین بار فشرده شدن میدان مغناطیسی مشتری را دیده‌اد که باعث گرما دادن به ذرات شده و آنها را در راستای خطوط میدان مغناطیسی رو به پایین برده، به جو مشتری می‌کوباند و شفق‌های پرتو ایکس پدید می‌آورد.
سیاره‌ی مشتری به گونه‌ای منظم شفق‌های پرتو ایکس را به عنوان بخشی از شفق‌های قطبی‌اش به فضا می‌گسیلد، ولی این که چگونه این کار را می‌کند، از زمان یافته شدنشان یک راز بوده. و سرانجام، اکنون پژوهشگران توانسته‌اند دریابند که این برون‌ریزی‌ها چگونه پدید می آیند.
ویلیام دان از کالج دانشگاهی لندن می‌گوید: «آنچه ما یافته‌ایم هیچ یک از نظریه‌هایی نبود که در چند دهه‌ی گذشته، از زمان یافته شدنِ این پرتوهای ایکس پیشنهاد شده بود.» دان و همکارانش برای توضیح این پدیده از داده‌هایی که تلسکوپ ایکس‌ام‌ام-نیوتنِ سازمان فضایی اروپا از پرتوهای ایکس مشتری گرد آورده بود و نیز از داده‌های مدارگرد جونوی ناسا درباره‌ی میدان مغناطیسی این سیاره بهره جستند.
آنها دریافتند که کار این گسیلش پرتوهای ایکس مانند ساعت است و هر ۲۷ دقیقه یک بار رخ می‌دهد. آنها همچنین درست همین زمان‌بندی را هم در نوسان‌های میدان مغناطیسی سیاره دیدند.
دان می‌گوید: «می‌توانید میدان مغناطیسی یک سیاره را به گونه‌ای مانند سیم‌هایی در یک ساز موسیقی تصور کنید. و این میدان می‌تواند مانند سیم‌های یک گیتار برقی به لرزش در آید.» این لرزش‌ها از موج‌هایی در میدان مغناطیسی ساخته شده‌اند. ذرات باردار در این موج‌ها به دام می‌افتند، سپس به جو مشتری کوبیده شده و این تپ‌های پرتو ایکسی که می‌بینیم را پدید می‌آورند.
وی می‌افزاید: «سیاره این پاورکورد را می‌نوازد و این لرزش‌های میدان مغناطیسی ذرات را به سوی قطب‌های سیاره می‌برند.»
گفتنی‌ست گازهای آتشفشانی‌ای که از آتشفشان های غول‌پیکر آیو، ماه مشتری بیرون می‌زنند سرچشمه‌ی این ذرات باردارند.
شناخت این پدیده از آنجا اهمیت دارد که نشان می‌دهد گونه‌ای از نوسان‌های میدان مغناطیسی می‌توانند در برخی از پرانرژی‌ترین فرآیندهای کیهان نقش کلیدی داشته باشند.»
دان می‌گوید: «پرتوهای ایکس به طور معمول در بررسی چیزهای واقعا شگرف و بسیار پرانرژی‌ای مانند سیاهچاله‌ها، ستارگان نوترونی، گازهایی که میان کهکشان‌ها روانند، چیزهایی که در مرزهای تخیل انسانند به کار برده می‌شود. تنها راه برای این که واقعا بتوانیم بفهمیم این جاها چگونه پرتوهای ایکس تولید می‌کنند اینست که به نزدیک‌ترین جاهایی که چنین چیزهایی در آن رخ می‌دهند برویم، جایی مانند مشتری.»
پژوهشنامه‌‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر ادونسز منتشر شده است.
 |
| اخترشناسان فشرده شدن میدان مغناطیسی مشتری را دیده‌اد که باعث گرما دادن به ذرات شده و آنها را در راستای خطوط میدان مغناطیسی رو به پایین برده، به جو مشتری می‌کوباند و شفق‌های پرتو ایکس پدید می‌آورد |
--------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky
واژه‌نامه:
منبع: نیوساینتیست
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر