آشکارسازی آب و هوای شبانه ناهید برای نخستین بار
* وضعیت هوا در شب‌های سیاره‌ی ناهید چگونه است؟ این پرسشی‌ست که داربم به پاسخش نزدیک می‌شویم.
ناهید که همسایه‌ی کناریمان است، سیاره‌ای به نسبت نزدیک به زمین است و ما از ۱۹۷۸ که نخستین کاوشگرهایمان به آن رسیدند تاکنون سرگرم بررسی آن بوده‌ایم. با این همه، آگاهی دانشمندان درباره‌ی شرایط آب و هوا در شب‌های ناهید بسیار اندک بوده است. در حقیقت، تاکنون.
 |
| سه الگوی آب و هوایی عمده در ناهید. به باور پژوهشگران، گردشِ رو به قطب (رنگ آبی) و این گردش استوایی شبانه‌ی نویافته (رنگ زرد) می‌توانند پدیدآورنده‌ی ابر-چرخش سرتاسری بادهای ناهید (رنگ سرخ) باشند |
در یک پژوهش تازه، دانشمندان روشی نوین برای بهره‌گیری از حسگرهای فروسرخ در فضاپیمای مدارگرد آب و هوای ناهیدِ "آکاتسوکی" پدید آورده‌اند تا بتوانند سرانجام گره از راز آب و هوای شب‌هنگامِ این سیاره بگشایند. این حسگرها ابرهای شبانه و برخی گردش‌های بادی با الگوهای شگفت‌انگیز را یافتند. آکاتسوکی کاوشگری‌ست که در سال ۲۰۱۵وارد مدار پیرامون ناهید شد [پس از یک سرگردانی پنج ساله در فضای درونی سامانه‌ی خورشیدی به دلیل خطای محاسباتی-م].
ناهید هم مانند زمین در "منطقه‌ی زیست‌پذیر" سامانه‌ی خورشیدی جای دارد، و نیز مانند آن دارای یک سطح سخت (جامد) و هوایی با دگرگونی‌های هواشناسی دارد. پژوهشگران برای بررسی آب و هوای یک سیاره به بررسی جابجایی ابرهای آن در نور فروسرخ می‌پردازند. ولی با این که هوای ناهید گردشی سریع دارد، خود این سیاره کُندترین چرخش را نسبت به همه‌ی سیاره‌های سامانه‌ی خورشیدی دارد، یعنی شبانه‌روز آن بسیار بلند است- هر روزش برابر است با ۱۲۰ روز زمین.
تاکنون تنها هوای "سمت روزِ" ناهید را می‌شد به آسانی دید، زیرا به دست آوردن نمایی روشن از سمت شبِ آن حتی در طیف فروسرخ کاری دشوار بوده. در گذشته هم تصویرهایی فروسرخ از "سمت شب" ناهید به دست آمده می‌آمده ولی هیچ یک از آنها نمی‌توانسته‌اند شرایط آب و هوایی سمت شب را به خوبی نمایان کنند.
پژوهشگران برای کاوش این جنبه‌ی رازگونه‌ی سیاره‌ی همسایه‌مان به سراغ آکاتسوکی رفتند، نخستین کاوشگر ژاپنی که تاکنون به مدار پیرامون سیاره‌ای رفته. این کاوشگر برای دیدبانی ناهید و آب و هوایش ساخته شده و دارای تصویرگر فروسرخی‌ست که برای "دیدن" نیاز به آفتاب ندارد. با وجود این ویژگی، این تصویرگر نتوانسته عکس‌هایی دقیق و پرجزییات از سمت شب ناهید بگیرد. ولی با پژوهشگران با بهره‌گیری از یک روش تحلیلی نوین برای رسیدگی به داده‌های این تصویرگر توانستند به گونه‌ای نامستقیم آب و هوای ناپیدای سمت شب ناهید را "ببینند".
تاکِشی ایمامورا، یکی از نویسندگان این پژوهش و استاد دانشگاه توکیو می‌گوید: «الگوهای ابریِ کوچک-مقیاس در تصویرهای مستقیم کمرنگند و اغلب نمی‌توان آنها را از نوفه‌های (نویزهای) پس‌زمینه بازشناخت.»
«ما برای دیدن جزییات باید این نوفه‌ها را سرکوب می‌کردیم. در اخترشناسی و دانش سیاره‌ای، آمیختن و همگذاریِ تصویرها روشی رایج برای این کار است، زیرا در پشته‌ای از عکس‌های همسان، ساختارهای واقعی به سرعت نوفه‌ها را پنهان می‌کنند. ولی ناهید نمونه‌ی ویژه‌ایست زیرا کل سامانه‌ی آب و هوایی آن بسیار سریع می‌چرخد، از همین رو ناچاریم این حرکت را که به نام "اَبَر-چرخش" شناخته می‌شود جبران کنیم تا سازندهای جالب برای بررسی نمایان شوند.»
دانشمندان با این روش تحلیلی تازه بادهای شمال-جنوب سیاره را در شب مشاهده کردند و چیزی بسیار شگرف یافتند.
ایمامورا می‌گوید: «چیزی که مایه‌ی شگفتی‌ست اینست که این بادها جهتی مخالف با همتاهای روزهنگامِ خود دارند.»«چنین دگرگونی ناگهانی خیره‌کننده‌ای نمی‌تواند بدون پیامدهای چشمگیر باشد. چیزی که دیده‌ایم می‌تواند به ما کمک کند تا مدل‌های دقیق‌تری برای سامانه‌ی آب و هوایی ناهید بسازیم که امیدواریم پاسخ برخی از دیرپاترین پرسش‌های بی‌پاسخ درباره‌ی آب و هوای این سیاره و چه بسا آب و هوای زمین خودمان را هم بدهد.»
بر پایه‌ی این گزارش، پژوهشگران فکر می کنند با بهره‌گیری از این روش در پژوهش‌های آینده بتوانند جزییاتی تازه را درباره‌ی آب و هوای سیاره‌های دیگر مانند بهرام و حتی سیاره‌ی زمین خودمان آشکار کنند.
در این پژوهش از فناوری موجود در مدار پیرامون ناهید بهره گرفته شده، ولی این سیاره به زودی میزبان سه کاوشگر دیگر خواهد بود که شناخت ما از ناهید و آب و هوایش را خواهند گسترد. ناسا به تازگی دو ماموریت تازه پیرامون ناهید را رونمایی کرده، به نام‌های داوینچی-پلاس (DAVINCI+) و وریتاس (VERITAS). سازمان فضایی اروپا هم اعلام کرده که ماموریت اینویژن (EnVision) را راهی این سیاره خواهد کرد. این سه فضاپیما در اواخر این دهه و اوایل دهه‌ی ۲۰۳۰ به فضا پرتاب خواهند شد.
گزارش این پژوهش را می توانید در شماره‌ی ۲۱ ژوییه‌ی نشریه‌ی نیچر بخوانید.
--------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
instagram.com/1star.7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر