با شناسایی پسمانده‌های یک ابرنواختر، گره از رازی ۹۰۰ ساله گشوده شد
 |
| تصویرهای رنگ زیف (کاذب) از ستاره‌ی پارکر و سحابی پیرامونش، پی‌ای۳۰ که با هم پسماند ابرنواختر اس‌ان ۱۱۸۱ را ساخته‌اند. رنگ‌ها نشانگر نورهایی در طیف‌های فروسرخ، دیدنی و فرابنفش هستند. خط‌‌ها در چارچوب میانی گسیلش پرتو ایکس را نشان میدهند. |
پژوهش بین‌المللی تازه‌ای که به رهبری اخترشناسان دانشگاه هنگ کنگ انجام گرفته نشان می‌دهد که یک سحابی با گسترش سریع به نام "پی‌ای۳۰" که ستاره‌ی داغِ ولف-رایه‌ی "آیراس ۰۰۵۰۰+۶۷۱۳" را در بر دارد، با نمایه، جایگاه و سنِ "ستاره‌ی مهمان"، ابرنواختری که در سال ۱۱۸۱ میلادی در آسمان زمین دیده شد همخوانی دارد.
تاکنون تنها نُه ثبت تاریخی برای انفجارهای ابرنواختریِ شناخته شده در کهکشان راه شیری داشته‌ایم. و تنها برای پنج نمونه‌ی این رویدادها پسماند ابرنواختری (ابر آواری به جا مانده از رویداد) شناسایی شده. برای نمونه‌های دیگر، هنوز هیچ پسماندی با قطعیت یافته نشده.
ابرنواختر مورد گفتگو که اس‌ان ۱۱۸۱ نام دارد، در آغاز توسط ستاره‌شناسان چینی و ژاپنی مستند شده بود. روشنایی آن "به اندازه‌ی سیاره‌ی کیوان" بود و تا ۱۸۵ روز دیده می‌شد، از ۶ اوت ۱۱۸۱ تا ۶ فوریه‌ی ۱۱۸۲. آن ستاره‌شناسان باستانی همچنین جایگاهی تقریبی را هم برای این پدیده در آسمان ثبت کردند.
پرفسور آلبرت زیلسترا و همکارانش از دانشگاه منچستر می‌گویند: «پسماند برای شناسایی گونه‌ی ابرنواختر بسیار کلیدی است، و همچنین دانستن زمان انفجار و دوره‌ی آن هم مدل‌ها برای فرگشت و دگرگونیِ پسماند را محدود و دقیق می‌کنند.»
در این پژوهش، اخترشناسان دریافتند که سحابی پی‌ای۳۰ دارد با سرعت بیش از ۱۱۰۰ کیلومتر بر ثانیه گسترده می‌شود. آنها با بهره از این سرعت توانستند به سنی حدود ۱۰۰۰ سال برای آن برسند، که این هم می‌تواند با رویدادهای ۱۱۸۱ میلادی همزمان باشد.
پرفسور زیلسترا می‌گوید: «گزارش‌های تاریخی جایگاه ستاره‌ی مهمان را میان دو صورت فلکی چینی Chuanshe و Huagai نشان میدهند. ستاره‌ی آیراس ۰۰۵۰۰+۶۷۱۳ که به نام ستاره‌ی پارکر شناخته می‌شود هم به خوبی با این جایگاه جور در می‌آید.»«این یعنی هم سن و هم جایگاه با رویدادهای ۱۱۸۱ می‌خوانند.»
پی‌ای۳۰ و آیراس ۰۰۵۰۰+۶۷۱۳ در گذشته به عنوان دستاوردِ ادغام دو کوتوله‌ی سفید پیشنهاد شده بودند. پنداشت بر اینست که چنین رویدادهایی به یک گونه ابرنواخترِ کمیاب و به نسبت کم‌نور به نام ابرنواختر "گونه‌ی یکم‌ای‌ایکس" (Type Iax) می‌انجامند.
پرفسور زیلسترا می‌گوید: «تنها نزدیک به ۱۰ درصد از ابرنواخترها از این گونه‌اند و چندان شناخته شده نیستند. این حقیقت که اس‌ان ۱۱۸۱ کم‌نور بود ولی بسیار آهسته رو به خاموشی رفت با این گونه جور در می‌آید.»«این تنها نمونه از چنین رویدادی‌ست که در آن می‌توانیم هم پسماند ابرنواختر و هم ستاره‌ی ادغام شده را بررسی کنیم، و همچنین توصیفی از خود انفجار داشته باشیم.»
ادغام ستارگان پسماندی [ستارگانی که از مرگ یک ستاره به جا مانده‌اند-م]، مانند کوتوله‌های سفید و ستارگان نوترونی، باعثِ به راه افتادنِ واکنش‌های افراطی هسته‌ای شده و عنصرهای سنگین و بسیار پُر-نوترونی مانند طلا و پلاتین پدید می آورد.
پرفسور زیلسترا می‌گوید: «آمیزه‌ی همه‌ی این اطلاعات مانند سن، جایگاه، درخشش رویداد و دوره‌ی ۱۸۵-روزهای که ثبت تاریخی شده نشان می‌دهد که ستاره‌ی پارکر و سحابی پی‌ای۳۰ همتایان اس‌ان ۱۱۸۱ هستند.»«این تنها ابرنواخترِ گونه‌ی یکم‌ای‌ایکس است که بررسی دقیقِ ستاره و سحابی بازمانده‌اش امکان‌پذیر است. خوب است که می‌توانیم هم یک راز تاریخی و هم یک راز اخترشناسی را حل کنیم.»
این دانشمندان یافته‌های خود را در نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز منتشر کرده‌اند.
-------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: sci-news
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر