پیش بینی: این ابرنواختر در سال ۲۰۳۷ دوباره پدیدار خواهد شد!
به پیش‌بینی اخترشناسان، یک ابرنواختر دوردست که تلسکوپ فضایی هابل آن را در گذشته تصویربرداری کرده بود در سال ۲۰۳۷ دوباره از زمین دیده خواهد شد.
این ابرنواختر که "ریکوئیم" (Requiem) نامیده شده، دستاورد انفجار ستاره‌ای در فاصله‌ی ۱۰ میلیارد سال نوری است. در سال ۲۰۱۶، تلسکوپ هابل به لطف پدیده‌ای که اخترشناسان همگرایی گرانشی می‌خوانندش، آن را سه بار دید.
 |
| سه نقطه‌ی درخشان که یک رویداد را نشان می‌دهند و در عکس‌هایی که تلسکوپ فضایی هابل در ۲۰۱۶ گرفته بود ثبت شده‌اند ولی در ۲۰۱۹ ناپدید شده‌اند. تصویر بزرگ‌تر |
همگرایی گرانشی در همسایگی اجرام کیهانیِ ابر-سنگینی رخ می‌دهد که توانایی خم کردن و شکستن نور و در نتیجه بزرگنمایی و تصویر اجرام پشت سرشان را دارند. در مورد ابرنواختر ریکوییم، یک خوشه‌ی کهکشانی غول‌پیکر به نام "ام‌ای‌سی‌اس جی۰۱۳۸.۰-۲۱۵۵" کار ذره‌بین را کرده و این انفجار ستاره‌ای را در سه نمای گوناگون، بر پایه‌ی سه مسیر گوناگونی که نور ابرنواختر در خوشه می‌پیمود تا به زمین برسد آشکار کرد.
پیش‌بینی پدیدار شدنِ دوباره‌ی این ابرنواختر (هرچند نه با چشم نامسلح) بر پایه‌ی مدل‌سازی‌های رایانه‌ای از پراکندگی مواد درون خوشه است که میان ما و ابرنواختر، در فاصله‌ی حدود ۴ میلیارد سال نوری زمین جای دارد.
واپسین نمایش این ابرنواختر تا بیش از دو دهه نسبت به سه پدیدار شدنِ پیشین به تاخیر خواهد افتاد زیرا نوری که واپسین تصویر را با خود می‌آورد، باید از درون بخش مرکزی خوشه بگذرد که به دلیلِ انباشتِ ماده‌ی تاریک، چگال‌ترین بخشِ خوشه است، این را گروهی از پژوهشگران اروپایی و آمریکایی در بیانیه‌ای اعلام کردند.
استیو رادنی، اخترشناس دانشگاه کارولینای جنوبی و دانشمند اصلی این پژوهش تازه که بازگشت ریکوییم در آن پیش‌بینی شده می‌گوید: «این واپسین تصویر ابرنواختر است که [به چشم ما] می‌رسد زیرا مانند قطاری‌ست که باید به ژرفای دره‌ای برود و دوباره بالا بیاید. این کُندترین گونه‌ی سفر برای نور است.»
سه تصویر پیشین به گونه‌ای شانسی در سال ۲۰۱۹ در بایگانی داده‌های هابل یافته شدند، سه سال پس از آن که این تلسکوپ عکس‌ها را گرفته بود.
گیب برامر، اخترشناس دانشگاه کپنهاگ دانمارک به گونه‌ای شانسی، هنگامی که داشت به دنبال کهکشان‌های دوردست ناشناخته در بخشی از یک برنامه‌ی پژوهشی به نام REsolved QUIEscent Magnified Galaxies (ریکوییم، REQUIEM) می‌گشت به این ابرنواختر برخورد (نام ابرنواختر هم از همین برنامه گرفته شده).
وی در آغاز تنها یک نقطه‌ی کوچک در عکس‌های ۲۰۱۶ دید و پنداشت که کهکشانی پنهان در دوردستِ پشت این خوشه‌ی غول‌پیکر است و به کمک همگرایی گرانشی نمایان شده.
برامر که یکی از نویسندگان این پژوهش تازه هست می‌گوید: «در بررسی دقیق‌تر روی داده‌های ۲۰۱۶، پی بردم که در حقیقت سه جرمِ بزرگنمایی شده آنجاست، دو تا به رنگ سرخ و یکی بنفش.»
این سه نقطه‌ی کوچک با سطح درخشش گوناگون در راستای یک شکل کمانی پیرامون هسته‌ی خوشه پراکنده شده بودند. سپس برامر در تصویرهای تازه‌تر به دنبال این اجرام گشت ولی با شگفتی دید که دیگر آنجا نیستند.
این پویانمایی نشان می‌دهد که چگونه نورِ ابرنواختر ریکوییم، که حدود ۱۰ میلیارد سال نوری دورتر رخ داده، در اثر گرانش خوشه‌ی کهکشانی میانجی خم می‌شود و تصویرهای گوناگونی از آن می‌سازد- اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می توانید آن را در تلگرام یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان ببینید
«بی‌درنگ به ذهنم آمد که این نه یک کهکشان دوردست، بلکه در حقیقت یک چشمه‌ی گذرا در این سامانه است که در تصویرهای ۲۰۱۹ ناپدید شده، مانند چراغی که روشن و خاموش شده.»
یک انفجار ابرنواختری تنها چند ده ثانیه می‌پاید. برق درخشانی که پدید می‌آورد به سرعت رو به خاموشی می‌رود و در درازنای یک سال به کلی ناپدید می‌گردد.
دانشمندان همچنین در بررسی‌های دقیق‌ترِ عکس‌ها توانستند این را ببینند که نقطه‌ها با لکه‌های غبارآلود در بر گرفته شده‌اند که به احتمال بسیار، تصویر برگنمایی شده‌ی کهکشانِ میزبانِ این ابرنواختر بود.
رادنی، برامر و اخترشناس یوهان ریچارد از دانشگاه لیون فرانسه با هم برای بررسی بیشتر روی این رویداد کار کردند. آنها بر پایه‌ی سه تصویر، نقشه‌هایی از پراکندگی ماده‌ی تاریک در خوشه پدید آوردند تا بفهمند چگونه گرانش آن نور را خم و کجنما (تحریف) می‌کند. آنها محاسبه کردند که این ابرنواختر افزون بر پدیدار شدنِ سال ۲۰۳۷، احتمالا یک بار دیگر در سال ۲۰۴۲ هم پدیدار خواهد شد، ولی آن رویداد پایانی احتمالا کم‌نورتر از آن خواهد بود که مشاهدات ارزشمندی پدید بیاورد.
اخترشناسان امیدوارند این شانسِ دیده شدنِ دوباره به آنها کمک کند تا آگاهی‌های بیشتری درباره‌ی خوشه‌ی دوردست و پراکندگی ماده‌ی رازگونه‌ی تاریک در آن به آنها بدهد. ماده‌ی تاریک که به باور دانشمندان بیشترِ ماده‌ی کیهان را اخته، مسئولِ بیشترِ نیروهای گرانشی در کیهان است و بنابراین نقشی مهم در گسترش کیهان بازی می‌کند.
رادنی می‌گوید: «این کشف [ابرنواختر ریکوییم] سومین نمونه از یک ابرنواخترِ چندتصویری است* که در عمل می‌توانیم برای آن، درنگ‌ها (تاخیرها) در زمان رسیدن نورش را اندازه بگیریم. این دورترین نمونه از آن سه تاست و درنگِ پیش‌بینی شده‌اش به گونه‌ای باورنکردنی دراز (طولانی) است.»
دیدنِ ابرنواخترهای همگراییده در ۲۰ سال گذشته آسان‌تر شده و با آمدنِ تلسکوپ‌های میدان-گسترده‌ی نیرومندتر، آسان‌تر هم خواهد شد، تلسکوپ‌هایی مانند رصخانه‌ی ورا سی. روبین در شیلی یا تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن ناسا.
پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در شماره‌ی ۱۳ سپتامبر نشریه‌ی نیچر آسترونومی مینتشر شده است.
-------------------------------------------------
نمونه ای دیگر:
* ابرنواختری که پیش‌بینی شده بود پدیدار شد!
-------------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر