دنباله‌داری که مانند ندارد!
دنباله‌دار ۲۹پی به تازگی خروشیده ... دوباره. در اواخر سپتامبر ۲۰۲۱، این دنباله‌دار چهار بار سریع و پشت سر هم فوران کرد و پوسته‌هایی از "تفتال یخی" را به فضا پرتاب کرد. اخترشناس آماتور آریزونایی، الیوت هرمن، آوارهای این فوران‌ها را زیر نظر گرفته است:
هرمن می‌گوید: «در آغاز مانند یک جرم فشرده‌ی درخشان به نظر می‌رسید.»«اکنون ابرِ رو به گسترشِ آن پهنایی به اندازه‌ی ۱.۳ دقیقه‌ی قوس (بزرگ‌تر از مشتری) پیدا کرده و به اندازه‌ی کافی ترانما (شفاف) هست که ستارگان پس‌زمینه از پشتش بدرخشند.»
هنگامی که این جرم در سال ۱۹۲۷ یافته شد، اخترشناسان پنداشتند یک دنباله‌دارِ به نسبت معمولی را یافته‌اند و بزرگ‌ترین ویژگی نامعمولش اینست که در یک مدارِ تقریبا دایره‌ای میان مشتری و کیوان به دام افتاده. ۲۹پی به زودی با فوران‌های چندباره و پی در پی نشان داد که اخترشناسان درباره‌اش در اشتباهند. مشاهدات امروزی نشان می‌دهد که این برون‌ریزی‌ها اغلب سالی ۲۰ بار رخ می‌دهند.
دکتر ریچارد مایلز از انجمن اخترشناسایی بریتانیا (بی‌ای‌ای) می‌گوید: «برون‌ریزی کنونی که در ۲۵ سپتامبر آغاز شد، به نظر می‌رسد پرانرژی‌ترین نمونه در ۴۰ سال گذشته باشد.»«در یک بازه‌ی تنها ۵۶ ساعته، چهار فوران سریع و یکی پس از دیگری رخ داد و یک "اَبَر-برون‌ریزی" پدید آورد.»
مایلز نظریه‌ای را برای توضیحِ آنچه روی داده پدید آورده است. به باور وی، این "دنباله‌دار" پر از آتشفشان‌های یخی یا یخ‌فشان‌ها است. گدازه و تفتالی در کار نیست. به جای آن، آتشفشان با آمیزه‌ای از هیدروکربن‌های مایع (مانند CH4، C2H4 ،C2H6 و C3H8) نیرو می‌گیرد، همانند آنهایی که در دریاچه‌ها و رودهای تیتان، ماه سیاره‌ی کیوان یافته می‌شوند.
در مدل مایلز، تفتال یخی دربردارنده‌ی اندکی غبار و پر از گازهای محلول N2 و CO است و همگی زیر سطحی که در برخی جاهایش، به پایداری موم است به دام افتاده‌اند. این گازهای گریزای (فرّارِ) به دام افتاده عاشق اینند که با گشوده شدن یک شکاف، به بیرون فوران کنند.
 |
| تصویر رنگی از گیسوی آواری و رو به گسترشِ دنباله‌دار ۲۹پی |
در پژوهشنامه‌ای که پنج سال پیش منتشر شد، مایلز به بررسی بیش از یک دهه فوران پرداخت و الگوهایی در آنها پیدا کرد. داده‌ها نشان می‌دهند که ۲۹پی هر ۵۷.۷ روز یک بار می‌چرخد. فعال‌ترین دریچه‌های این گلوله‌ی یخی در یک سمت آن، و در دامنه‌ای از طول‌های جغرافیایی به پهنای کمتر از ۱۵۰ درجه گرد آمده‌اند. دستکم ۶ چشمه‌ی جداگانه شناسایی شده‌اند.
با آن که بیشتر برون‌ریزی‌ها در کمتر از یک هفته ناپدید می‌شوند، این ابر-برون‌ریزی هنوز هم دیده می‌شود. این فوران مسلسلی در ماه سپتامبر درخشش دنباله‌دار را تا ۲۵۰ برابر افزایش داد و هنوز هم چندان کاهش نیافته. این ابرِ گسترنده با یک بزرگای (قدرِ) یکپارچه‌ی میان ۱۰+ و ۱۱+، هنوز در دیدرس تلسکوپ‌های خانگی است.
هرمن می‌گوید: «دنباله‌دار ۲۹پی با یک تلسکوپ ۸ اینچی دیده می‌شود.»«در ابزارهای کوچک‌تر، مانند یک نقطه‌ی درخشان دیده خواهد شد. من برای نمایان کردن ابر آواری آن و عکس گرفتن از تک ستارگانی که از پشت این ابر می‌درخشند، از آی‌تلسکوپ بزرگ و نیم متریِ تی۱۱ بهره گرفتم.»
آماده‌اید چیزی شگفت‌انگیز ببینید؟ ۲۹پی اکنون در صورت فلکی ارابه‌ران جای دارد و در زمان نیمه شب، به آسانی در بالای آسمان دیده می‌شود. برای راهنمایی‌های رصدی به "اسکای اند تلسکوپ" سر بزنید. همچنین برای دریافت تازه‌ترین خبرها هم به سراغ تارنمای "ماموریت ۲۹پی" در بی‌ای‌ای بروید.
-------------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس‌ودر
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر