یافتن کلسیم یونیده در دوزخی‌ترین سیاره فراخورشیدی

اخترشناسان با بهره از طیف‌های بسیار دقیقی که با دستگاه GRACES در رصدخانه‌ی جمنای شمالی دریافت کرده‌اند توانستند کلسیم یونیده را در جوِ یک مشتریِ فراداغِ به نام "وسپ-۷۶بی" شناسایی کنند. این نخستین دستاوردِ پیمایشِِ "فراسیاره‌ها با طیف‌سنجی جمنای" (اگزوجمز، ExoGemS) است که به بررسیِ گوناگونیِ جوهای سیاره‌ای می‌پردازد.

برداشت هنری از سمت شب وسپ-۷۶بی. در سمت چپ این تصویر،  مرز غروب سیاره را می‌بینیم، جایی که گذار روز به شب رخ می‌دهد. تصویر در دو اندازه‌ی بزرگ، بزرگ‌تر

وسپ-۷۶بی یک فراسیاره (سیاره‌ی فراخورشیدی) از گونه‌ی غول‌های گازی داغ است که حدود ۶۴۰ سال نوری دورتر از زمین، درصورت فلکی ماهی جای دارد. [درباره‌ی این فراسیاره اینجا خوانده بودید: * جهنمی‌ترین سیاره‌ای که تاکنون یافته شده: سیاره‌ای فرا-داغ با باران آهن مذاب]

این سیاره که در سال ۲۰۱۶ یافته شد، در هر ۱.۸ روز یک بار به گرد ستاره‌ای از رده‌ی اف به نام وسپ-۷۶ می‌گردد. وسپ-۷۶بی با ستاره‌اش در قفل گرانشی (قفل کشندی) است و هر دور به گرد محورش به اندازه‌ی یک دور چرخش به گرد ستاره‌اش زمان می‌برد [مانند ماه و زمین-م].

پرتویی که این سیاره در سمت روزش از ستاره‌اش دریافت می کند هزاران برابر تابشی‌ست که زمین از خورشید می‌گیرد. دمای سمت روز آن به بیش از ۲۴۰۰ درجه‌ی سلسیوس می‌رسد، به اندازه‌ای بالا که فلزها را آب می‌کند. ولی سمت شب آن بسیار خنک‌تر است- ۱۳۱۶ درجه‌ی سلسیوس.

پرفسور ری جایاواردنا، اخترشناس بخش اخترشناسی دانشگاه کرنل می‌گوید: «چیز چشمگیری‌ست که  با تلسکوپ‌ها و دستگاه‌های امروزی می‌توانیم این همه چیز درباره‌ی  جوهای سیاره‌هایی که صدها سال نوری از ما دورترند بیاموزیم -اجزای سازنده‌ی آنها، ویژگی‌های فیزیکی‌شان، وجود ابرها و حتی الگوهای بادهای بزرگ‌مقیاس.»

در این پژوهش  تازه، پرفسور جایاواردنا و همکارانش سه خط طیفی کمیاب را در تصویرهای بسیار حسمندی که از جو وسپ-۷۶بی به دست آمده بود دیدند.

امیلی دیبرت، دانشجوی دکترای دانشگاه تورنتو می‌گوید: «ما داریم این همه کلسیم می‌بینیم؛ این یک ویژگی بسیار نیرومند است.»«این شناسه‌ی طیفی از کلسیم یونیده می‌تواند نشان دهد که این فراسیاره بادهای بالای جوی بسیار نیرومندی دارد.»«یا شاید هم دمای جوی در این فراسیاره بسیار بالاتر از آنچه ما می‌پنداشتیم باشد.»

این دانشمندان منطقه‌ی دمای میانگین در وسپ-۷۶بی، روی لبه‌ی سیاره میان روز و شبِ آن را بررسی کردند.

دیبرت می‌گوید: «این فراسیاره در مدارش سریع جابجا می‌شود و این گونه است که توانسته‌ایم سیگنال آن را از نور ستاره جدا کنیم.»«می‌توانید ببینید که مُهر کلسیم در طیف‌ها دارد به سرعت همراه با سیاره جابجا می‌شود.»

یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز منتشر شده.

-------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

spectra - GRACES - Gemini North Observatory- ionized - calcium - Jupiter - WASP-76b - Exoplanets with Gemini Spectroscopy survey - ExoGemS - planetary atmosphere - gas giant - exoplanet - constellation of Pisces - planet - F-type star - WASP-76 - tidally-locked - star - Earth - Sun - metal - Ray Jayawardhana - Department of Astronomy - Cornell University - Emily Deibert - University of Toronto - Astrophysical Journal Letters.

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان