کره ماه احتمالا نه در یک برخورد، بلکه در دو برخورد پیاپی زمین با یک جرم پدید آمد
* پژوهشی تازه نشان می‌دهد برخورد سهمگینی که به پیدایش کره‌ی ماه انجامید در حقیقت یک ضربه‌ی چپ و راست (دو ضربه پشت سر هم) بود.
به باور دانشمندان کره‌ی ماه، تنها ماهواره‌ی طبیعی سیاره‌مان، با خشونت به دنیا آمد و در زمانی بیش از ۴.۴ میلیارد سال پیش، پس از آن که جرمی به اندازه‌ی سیاره‌ی بهرام به نام تیا (یا تئا) به زمینِ نوزاد (پیشا-زمین) کوبیده شد، از پیوند و به هم آمیختنِ موادی که به فضا پاشیده شدند ساخته شد.
 |
| گمان بر اینست که کره‌ی ماه زمانی پدید آمد که یک جرم به اندازه‌ی بهرام به نام تیا، به زمین نوزاد در ۴.۴ میلیارد سال پیش برخورد کرد و انبوه موادی را به فضا افشاند که بعدها به هم پیوستند و ماهواره‌ی بزرگی را ساختند. |
ولی به نوشته‌ی نویسندگان این پژوهش تازه، این سناریوی هنجاروارِ (متعارفِ) برخورد دارای مشکلاتی‌ست که به یک تک-رویداد فاجعه‌بار اشاره می‌کند.
نویسنده‌ی اصلی این پژوهش، اریک آسپاو که استاد آزمایشگاه پژوهش ماه و سیاره‌ای (ال‌پی‌ال) در دانشگاه آریزوناست می‌گوید: «مدل استاندارد برای ماه در کل نیازمند یک برخوردِ بسیار آهسته است، و این برخورد ماهی را پدید می‌آورد که به طور عمده از [آوارهای] سیاره‌ی برخوردکننده تشکیل شده، نه از زمینِ نوزاد؛ و این یک دردسر بزرگ است زیرا همنهش شیمیایی ایزوتوپی ماه تقریبا با زمین یکسان است.»
یک بدشانسی دوگانه ماه را پدید آورد
آسپاو و همکارانش شبیه‌سازی‌های برای این برخورد سهمگین کهن انجام دادند و به چیزی که به بارور آنها مناسب‌تر است رسیدند: تیا و زمین با سرعتی بیش از آنچه در گذشته پنداشته شده بود به هم خوردند و یک برخورد "بزن و در رو"ی آغازین را پدید آورند که زمینه را برای یک رویارویی آهسته‌تر و برافزایشی میان این دو جرمِ ضربه خورده در حدود ۱۰۰ هزار تا ۱ میلیون سال بعد آماده کرد.
آسپاو می‌گوید: «برخورد دوگانه چیزها را بسیار بیشتر در هم می‌آمیزد تا یک برخورد، و این می‌تواند همانندی ایزوتوپی زمین و ماه را توضیح دهد و نیز، این را توضیح دهد که برخورد آهسته و ادغام‌کننده‌ی دوم اصلا چگونه رخ داده.»
در آن روزگار آغازین، برخوردهای بزن و در رو محدود به سامانه‌ی نوزادِ زمین-ماه نبود. در حقیقت چنین برخوردهای جهشی‌ای شاید به اندازه‌ی ادغام‌های برافزایشی در روزگارِ کهنِ بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی رایج بوده، این را همین گروه پژوهشی در دومین پژوهشنامه‌ی تازه‌ی خود گزارش می‌دهد.
 |
| گمان بر اینست که ماه دستاورد پایانی یک برخورد سهمگین است. بر یک پایه‌ی نظریه‌ی تازه، [این برخورد در حقیقت] دو برخورد سهمگین پی در پی، با فاصله‌ی زمانی ۱۰۰ هزار تا ۱ میلیون سال بوده و در آن، جرمی به اندازه‌ی بهرام به نام تیا و نیز سیاره‌ی زمینِ نوزاد درگیر بودند. در این تصویر، این برخوردِ بزن و در روی پنداشتی در سه بعد شبیه‌سازی شده و حدود یک ساعت پس از برخورد را نشان می‌دهد. در نمای برش-خورده، هسته‌های آهنی هم نشان داده شده. تیا (یا بیشترِ آن) به سختی می‌گریزد و از همین رو احتمال برخورد دیگری در آینده وجود دارد. |
بستن راه سنگ‌های فضایی برای ناهید
در پژوهش دوم، پژوهشگران به مدل‌سازی برخوردهای سهمگین در بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی، چگونگی اثرِ این برخوردها روی شکل‌گیری سیاره‌ها و شیوه‌ی دگرگونی مدارهای اجرامِ درگیر در این برخوردها در گذر زمان پرداختند. آنها دریافتند که زمین به احتمال بسیار مانند یک سپر برای ناهید رفتار کرده و نیروی ضربه‌ی نخستِ برخوردهای بزن و در رو را می‌گرفته. آن برخوردهای نخستین سرعتِ برخوردگر را کم می‌کرده‌اند و زمینه را برای ادغام‌های برافزایشی بعدتر با ناهید فراهم می‌کرده‌اند.
الساندره امشنهوبر، نویسنده‌ی اصلی پژوهشنامه‌ی دوم می‌گوید: «پنداشتِ فراگیر این بوده که واقعا مهم نیست اگر سیاره‌ها به هم برخورد کنند و بی‌درنگ ادغام نشوند، زیرا می‌توانند در زمانی در آینده دوباره به سوی هم آمده، با هم برخورد کرده و ادغام شوند.»
امشنهوبر می‌گوید: «ولی این چیزی نیست که ما یافتیم.»«ما دریافتیم که آنها در بیشتر وقت‌ها بخشی از ناهید می‌شوند تا این که به سوی زمین برگردند. رفتن از زمین به ناهید آسان‌تر است تا جاهای دیگر.» (به این دلیل که ناهید به خورشید نزدیک‌تر است و گرانش نیرومند آن اجرام را به درون می‌کشد.)[این گفته درباره‌ی اجرامی که از فضای بیرونی آمده و سرعت‌هایی سرسام‌آور دارند درست است نه برای موشکی که از زمین برمی‌خیزد تا به سوی ناهید برود-م]
این نتایج نشان می‌دهند که همنهش‌های (ترکیب‌های) زمین و ناهید می‌تواند تفاوتی بیشتر از آنچه دانشمندان می‌پنداشتند داشته باشند.
آسپاو می‌گوید: «شاید فکر کنید زمین موادِ بخش بیرونی سامانه‌ی خورشیدی را بیشتر در بر دارد تا ناهید زیرا به فضای بیرونی نزدیک‌تر است تا ناهید. ولی در حقیقت، چون زمین در جایگاه پیشاهنگ و در خط مقدم بوده، عملا احتمال برافزایش و پیوستن موادِ بخش بیرونی سامانه‌ی خورشیدی به ناهید بیشتر بوده تا زمین.»
هر دوی این پژوهشنامه‌ها -یکی به رهبری آسپاو و دیگری به رهبری امشنهوبر- در نشریه‌ی "د پلنتری ساینس جورنال» منتشر شده‌اند.
-------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر