یک ستاره در هفت آسمان: لکه سرخ بزرگ مشتری بسیار ژرف‌تر از چیزیست که می‌پنداشتیم

تا پیش از جایگیری فضاپیمای جونو به مدار مشتری در سال ۲۰۱۶ تنها نگاهی به ژرفای یک لایه پوست به این سیاره داشتیم؛ اکنون سنجش‌های این کاوشگر ناسا آگاهی‌های نامنتظره‌ای را درباره‌ی ژرفای درون را به ما داده است.

این تصویر از پیوندِ تصویری که جونو با دوربین جونوکم خود از مشتری گرفته بود با تصویر از سیاره‌ی زمین درست شده و اندازه و ژرفای لکه‌ی سرخ بزرگ مشتری سبت به زمین را نمایش می‌دهد

لکه‌ی سرخ بزرگ مشتری، توفان هیولاپیکری که سده‌هاست در جو این سیاره می‌وزد، از آنچه پژوهشگران انتظار داشتند هم ژرف‌تر است. بر پایه‌ی داده‌های تازه به دست آمده از فضاپیمای جونوی ناسا، که از ۲۰۱۶ در مداری به گرد این سیاره می‌گردد، اندرونِ این سیاره‌ی غول‌پیکر به آن خوبی که پنداشته می‌شد در هم آمیخته نشده.

فضاپیمای جونو از خوانش‌های ریزموج و سنجش‌های چگالی مواد درون مشتری برای دردن ژرفای زیر ابرهای آن بهره می‌گیرد.

اسکات بولتون، پژوهشگر ارشد جونو در بنیاد پژوهشی جنوب باختر در تگزاس می‌گوید: «این ژرف‌ترین نگاهی‌ست که ما به درون یک سیاره‌ی غول‌پیکر داشته‌ایم.»«تا پیش از این، تنها به ژرفای لایه‌ای دیده بودیم.»

سنجش‌ها نشان دادند که لکه‌ی سرخ بزرگ بسیار زیرِ ابرهای سیاره، که خودشان حدود ۲۴۰ کیلومتر زیر لایه‌ی بالایی جو آن هستند کشیده شده و توفان آن شاید تا ژرفای ۵۰۰ کیلومتری هم برسد. دو توفان دیگر را هم دریافتیم که ریشه‌هایی تا ژرفای چند صد کیلومتری دارند، و رودبادهایی (جریان‌های جتی) که نوارهای رنگی در بالای جو مشتری هم تا ژرفای ۳۰۰۰ کیلومتری کشیده شده‌اند.

چشمداشت پژوهشگران این بود که این ژرفاهای مشتری به نسبت همگن باشند. بولتون می‌گوید: «به طور کلی پنداشت اینست که هنگامی که به زیر جایی که نور خورشید می‌رسد می‌افتید، زیرِ جایی که آب چگالیده شده و ابر می‌سازد، همه چیز بخار باشد.»«بیشتر مردم انتظار داشتند که این به خوبی آمیخته (مخلوط) باشد، بنابراین نباید آب و هوای چندانی آن پایین در جریان باشد [منظور از آب و هوا، شرایط توفانی و بادی و ... است-م].»

این واقعیت که ریشه‌ی توفان‌های مشتری تا چنین ژرفایی می‌رسد نشان می‌دهد که لایه‌های جو این سیاره بیشتر از آنچه فهمیده‌ایم میان‌هابِند (در هم پیوسته) هستند. بولتون می‌گوید:‌«بر پایه‌ی آنچه اکنون می‌دانیم، منطقی است که این لایه‌ها کاملا جدا از هم نیستند، زیرا این یک توپ غول‌پیکر از گاز است.»

وی می‌گوید هنوز کارهای بیشتری باید انجام شود تا بفهمیم لایه‌های گوناگون چه پیوندی با هم دارند- و جونو در سال‌های مانده از ماموریتش باید توفان‌های بیشتری را ببیند، که می‌تواند [در این زمینه] کمک کند.

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده است.

-------------------------------------------------
در این زمینه می‌توانید این را هم بخوانید:
* آشکار شدن بخش دیگری از رازهای لکه سرخ بزرگ مشتری