سمت تاریک پلوتو، روشن از مهتابش در تصویر نیوهورایزنز

سمت تاریک پلوتو، روشن از نوری کم جان که شارون، ماهش بر آن بازتابانده و با حلقه‌ای درخشان از نور خورشیدِ پراکنده شده توسط ریزگردهایش در بر گرفته شده. ولی برای منطقه‌ی هلالی تیره‌ی سمت چپ، زمینه‌ی پلوتو از نور آفتابِ بازتابیده از شارون اندکی روشن شده. بخش بزرگی از نیمکره‌ی جنوبی لوتو غرق در تاریکی فصلی بود، مانند زمستان‌ها در شمالگان یا جنوبگان زمین.

در سال ۲۰۱۵، پس از آن که فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا از کنار پلوتو گذشت، نگاهی به پشت سرش انداخت، عکس‌هایی از پشتِ این سیاره‌ی کوتوله گرفت و نیمه‌ی تاریکِ آن را که از نور ماهش (قمرش) روشن شده بود آشکار کرد. اکنون پس از یک فرآیند درازمدتِ پاکسازی، این عکس‌ها را می‌بینیم که برخی از نخستین جزییاتی که تاکنون از آنسمت پلوتو دیده‌ایم را نشان می‌دهند، آن سمتی که در زمان گذرِ سال ۲۰۱۵، از نور خورشید روشن نشده بودند.

گرفتن عکس از پلوتو از بیرون از مدارش دشوار است زیرا در آن جایگاه، نور آفتاب بر پشتِ پلوتو افتاده و از پشت روشن شده. تاد لاوئر از پژوهشکده‌ی ملی اخترشناسی نوری فروسرخ آمریکا در آریزونا می‌گوید: «هنگامی که رو به پشت، به سمتِ تاریکِ پلوتو نگاه می‌کنید، برمی‌گردید و تقریبا یکراست به خورشید می‌نگرید که آن هم به شدت درخشان است.» لاوئر که یکی از اعضای گروه نیوهورایزنز است می‌افزاید: «مانند اینست که در یک خودرو با شیشه‌ی آلوده رانندگی می‌کنید، بدون آفتابگیر به خورشید نگاه می‌کنید و می‌کوشید یک تابلوی خیابان را بخوانید.»

لاوئر و همکارانش برای آن که این عکس‌های نیوهورایزنز را به کار بردنی کنند ناچار شدند فرآیند پردازش داده‌های این فضاپیما را دوباره انجام دهند تا بخش‌هایی از عکس‌ها را که بیش از اندازه از نور خورشید روشن شده بودند را بزدایند و بنابراین عکس‌های به دست آمده هیچ داده‌ی به دردبخوری نداشته باشند. هنگامی که این بخش‌های عکس‌ها پاک شدند، پژوهشگران توانستند آنچه به جا مانده بود را دستکاری کنند تا سطح روشن از مهتابِ پلوتو را ببینند.

اگرچه شارون، بزرگ‌ترین ماهِ پلوتو بسیار کوچک‌تر از کره‌ی ماه زمینست، ولی هم درخشان‌تر از آنست و هم به جرم میزبانش (پلوتو) نزدیک‌تر است، از همین رو تقریبا به اندازه‌ی نصف آن بر سطحی از پلوتو که رو به خورشید نیست نور می‌افشاند. پژوهشگران در همین روشنیِ کم‌جان توانستند نقطه‌ای را پیدا کنند که از پیرامونش روشن‌تر بود و احتمال می‌رود ته‌نشستی (رسوبی) از یخ نیتروژن یا متان باشد.

آنها همچنین دریافتند که روشنی قطب جنوب به نظر می‌رسد بسیار کمتر از قطب شمال است. لاوئر می‌گوید: «چشمداشت اینست که قطب‌ها کمابیش همسان باشند و این تفاوت شگفت‌انگیز است- شاید نشان‌دهنده‌ی یک چیز فصلی باشد.» نیوهورایزنز در زمانِ پایانِ تابستانِ نیمکره‌ی جنوبیِ این دنیای کوچک از کنار آن گذشت، پس این شاید نشانه‌ای باشد از این که ته‌نشست‌های یخی درخشان از آن دوره‌ی به نسبت گرم جان به در نمی‌برند، یا شاید هم در تابستان‌های پلوتو، ذرات ریزگرد از جوِ نازک آن بر سطح ته‌نشین شده‌اند.

بازبرد در arxiv.

گستره‌ی فیزیکیِ پلوتو با دایره‌ی سیاه نشان داده شده و خط زرد یکدست که از بالا تا پایین کشیده شده هم محدوده‌ی روشن شده از نورِ شارون را می‌نمایاند. نقطه‌چین‌های زرد جای عرض‌های جغرافیایی پلوتو را نشان می‌دهند، با قطب جنوب در پایین. پادسانی (کنتراست) بیش از اندازه در تصویر باعث نمایان شدنِ یک منطقه‌ی بزرگ و آشکارا روشن در میان قطب جنوب و استوای پلوتو (نقطه‌چین سوم ازپایین) شده. گروه نیوهورایزنز بر این گمانند که این شاید ته‌نشستی از یخ نیتروژن یا متان، همان با "قلب" یخی پلوتو در آن سمتش باشد. هلال تاریک در سمت باختر (چپ) جایی‌ست که نه از آفتاب روشن شده و نه شارون آن را روشن کرده. اندازه‌ی بزرگ‌تر (۶ مگ)

-------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

NASA - New Horizons - Pluto - dwarf planet - sun - Tod Lauer - US National Optical Infrared Astronomy Research Laboratory - Arizona - sun visor - moon - Charon - Earth - deposit - nitrogen - methane - arxiv

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان