یافته‌های شگفت‌انگیز خودروی پرسه‌ویرنس درباره تاریخچه آب در مریخ

خودروی بهرام‌نوردِ پرسه‌ویرنس ناسا برخی از پرجزییات‌ترین سنجش‌‌ها تا به امروز را روی سنگ‌های سیاره‌ی بهرام (مریخ) انجام داده و به بینش‌هایی درباره‌ی دریاچه‌ای که روزگاری دهانه‌ی جیزرو را پر کرده بوده دست یافته است.

زمانی که این خودرو در فوریه‌ی ۲۰۲۱ بر سطح بهرام فرود آمد، پوهشگران بیدرنگ فریفته‌ی برون‌زدهای (رخنمون‌های) لایه‌ایِ نزدیک جایگاه فرودِ خودرو در دهانه‌ی جیزرو شدند دستگاهِ رادارِ زمین‌نفوذی که پرسه‌ویرنس با خود برده بود (RIMFAX) به آن اجازه داد تا هنگام رانندگی بر سطح بهرام، لایه‌های سنگی زیرِ چرخ‌هایش را اندازه بگیرد و نشان دهد که این برون‌زدها در زیر سطح گسترش یافته‌اند.

این یافته‌های تازه توسط اعضای گروه ماموریت پرسه‌ویرنس در نشست روز ۱۵ دسامبرِ انجمن ژئوفیزیک آمریکا در نیواورلئان، لوییزیانا ارایه شد. برایونی هورگن از دانشگاه پوردو در ایندیانا می‌گوید: «می عملا می‌توانیم ببینیم که این لایه‌ها به پایین گسترش یافته‌اند و تا زیر سطح دهانه رفته‌اند.»«عملا می‌توانیم آنها را تا پایین ردیابی کنیم.» گرفتنِ ردِ این لایه‌ها نشان داد آنها کهن‌ترین سنگ‌های دهانه را تشکیل می‌دهند.

ولی هنگامی که خودرو با خراشیدن طح سنگ‌ها و نگاه دقیق به همنهش آنها سنجش‌های دقیق‌تری انجام داد، نتایجی به دست آمد که پژوهشگران را شگفت‌زده کرد. کلسی مور از بنیاد فناوری کالیفرنیا (کلتک) می‌گوید: «این سنگ‌هایی که در آغاز می‌پنداشتیم شاید سنگ‌های ته‌نشستی (رسوبی) باشند، در حقیقت سنگ‌های آذرین (آتشفشانی) هستند.»«و از این هم هیجان‌انگیزتر این که آنها تنها سنگ‌های آذرین نیستند- اینجا تاریخ بسیاری در داستان پنهان شده.»

بررسی همنهشِ (ترکیبِ) این سنگ‌ها به آشکارسازی کانی‌هایی انجامید که عموما در برهمکنش‌های میان آب و سنگ پدید می‌آیند، همچنین ردی از دو گونه ی متفاوت نمک که احتمالا از روان شدنِ آب شور در شکاف‌ها و حفره‌های سنگ آذرین به جا مانده‌اند.

اینجا ورودِ پرسه‌ویرنس به منطقه‌ی سیتاه در دهانه‌ی جیزرو را از هم از مدار و هم از دیدِ زیرسطحی می‌بینیم. تصویر پایینی یک "رادارنگاشت" از دستگاه رادار زمین‌نفوذِ خود خودرو است؛ خط‌های سرخ نشان‌دهنده‌ی پیوندِ ساختارهای زیرسطحی با برونزدهای فرسایش یافته‌ی روی سطح هستند

گونه‌گونیِ کانی‌ها نشان می‌دهد که این سنگ‌ها احتمالا دستکم دو بار زیر آب بوده‌اند. ایوا شلر، او هم از کلتک می‌گوید: «دو گونه مایعِ متفاوت با دو گونه شیمی متفاوت نشانگرِ دو دوره‌ی متفاوت از برهمکنش آب مایع است.»

بررسی دقیق‌ترِ این سنگ‌ها می‌تواند بینشی بهتر درین باره به ما بدهد که آیا دریاچه‌ای که یک بار -یا شاید دوبار- دهانه‌ی جیزرو را پر کرده بوده می توانسته زیست‌پذیر باشد یا نه. مور می‌گوید: «می‌دانیم که گونه‌های ویژه‌ای از کانی ها در شرایطی ویژه پدید می‌آیند، پس اگر بتوانیم بینش بهتری درباره‌ی کانی‌هایی که آنجا هستند به دست بیاوریم ... به بینشی دست می‌یابیم درین باره که آن آب چگونه به نظر می‌رسیده و آیا می‌توانسته در گذشته میزبان جاندارانی بوده باشد یا نه.» اگر خودِ این خودرو نتواند این را بفهمد، نمونه‌هایی که گرد آورده و در ماموریت آینده به زمین آورد خواهند شد باید بتوانند کمکی کنند.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:
NASA - Perseverance rover - Mars - Jezero crater - outcrop - American Geophysical Union - New Orleans - Louisiana - Briony Horgan - Purdue University - Indiana - sedimentary rock - igneous rock - volcanic - Kelsey Moore - California Institute of Technology - Caltech - mineral - salt - Eva Scheller - habitable - Earth - Séítah - radargram - RIMFAX

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان