دستکم ۷۰ سیاره "آواره" در یک بخش از فضا یافته شد

برداشت هنری از یک سیاره‌ی آواره (سرکش، بی‌ستاره) بدون هیچ ستاره‌ی میزبانی. در پس‌زمینه هم مجموعه ابرهای "رو-مارافسای" دیده می‌شوند. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

سیاره‌های شناور آزاد به سختی دیده می‌شوند، ولی اخترشناسان با جستجوی نامزدهایی از این اجرام، شمار فراوانی از آنها را در یک منطقه‌ی ستاره‌زاییِ نزدیک یافته‌اند.

اخترشناسان دستکم ۷۰ فراسیاره‌ی آزاد و بی‌ستاره را که در فضا به راه خودشان می‌روند یافته‌اند. این "سیاره‌های آواره" یا "سرکش" را به سختی می‌توان دید زیرا نورِ هیچ ستاره‌ی مادری‌ای آنها را روشن نمی‌کند و این اکنون بالاترین شماریست که تاکنون همزمان از آنها یافته شده.

اِروه بویی و همکارانش در دانشگاه بوردوی فرانسه به بررسی بیش از ۸۰ هزار رصد از انجمن ستاره‌ایِ "کژدم بالایی" را که یک منطقه‌ی ستاره‌زایی در فاصله‌ی حدود ۴۲۰ سال نوری زمین، (میان صورت‌های فلکی کژدم بالایی و مارافسای) است پرداختند. چنین منطقه‌هایی شکارگاه‌های خوبی برای یافتن سیاره‌های آواره هستند زیرا سیاره‌هایی که تازه شکل گرفته‌اند هنوز داغ هستند، یعنی نور و تابش بیشتری دارند و یافتنشان آسان‌تر است.

بویی و گروهش مشاهداتِ نامزدهای سیاره‌ی آواره را با آمیزه‌ی مناسبی از درخشش ظاهری، رنگ و حرکت در درازنای چند دهه بررسی کرند.

بویی می‌گوید: «این یک چالش است زیرا این داده‌ها واقعا بزرگند -ما باید با میلیاردها ردیابی سروکار داشته باشیم.»«این تفاوت اصلی با پیمایش‌های گذشته برای سنجش ستارگان است. آن پیمایش‌ها در مقایسه با ما، در کارشان با مقیاس‌های کوچکی سروکار داشتند.»

این تصویر جایگاه ۱۱۵ سسیاره‌ی آواره‌ی  احتمالی را که به تازگی در راستای میان صورت‌های فلکی کژدم بالایی و مارافسای یافته شده‌اند نشان می‌دهد (دایره‌های سرخ).  شمار دقیق سیاره‌های آواره‌ای که این دانشمندان یافته‌اند میان ۷۰ تا ۱۷۰ تا، بسته به سنی که برای منطقه‌ی مورد پژوهش در نظر گرفته  شده است. این تصویر با فرضِ "سنِ میانگین" پدید آمده و بنابراین شمار نامزدهای سیاره‌ی آواره با سنِ میان دو حدِ بالایی و پایانی در پژوهش را نشان می‌دهد- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۶.۱ مگ)

یکی از دردسرها این بود که این دانشمندان ناچار بودند جرم سیاره را از روی روشنایی‌اش برآورد کنند، که این برای بازشناختن و جداسازیِ برخی از سیاره‌های بزرگ‌تر از ستارگان کوچک‌تر ناشدنی بود. از هیمن رو این ژوهشگران می‌گویند دستکم ۷۰ سیاره‌ی آواره، ولی چه بسا تا ۱۷۰ تا را در منطقه‌ای که بخش گسترده‌ای از آسمان را در بر می گیرد یافته‌اند. پس می‌توان گفت این بزرگ‌ترین گروه از سیاره‌های آواره‌ایست که یکجا و همزمان یافته شده، هرچند که هر یک از این سیاره‌ها به احتمال بسیار چندین سال نوری از هم دور هستند.

این بیشتر از چیزیست که یکی از نظریه‌های اصلیِ سازوکارِ سیاره‌زایی برای شمارِ سیاره‌های آواره در یک منطقه پیش‌بینی می‌کند؛ سازوکاری به نام "رمبش هسته" که در آن، ابرهای گاز و غبار زیر گرانش خود می‌رُمبند و یک سیاره می‌سازند. این می‌تواند بدان معنی باشد که شناور و سرگردان شدنِ سیاره‌ها از راه‌های دیگر رایج‌تر است، راه‌هایی مانند پرتاب شدن و بیرون افتادنِ یک سیاره توسط سامانه‌ی ستاره‌ایش.

آموری تریو از دانشگاه بیرمنگام انگلستان می‌گوید: «این واقعیت که برخی از این سیاره‌ها می‌توانند در اثر پرتاب شدن پدید آمده باشند [آواره شده باشند] جالب است، زیرا به ما می‌گوید که سیاره‌ها تا آن زمان (تا پیش از بیرون افتادن) شکل گرفته بوده‌اند، چیزی که به گونه‌ای، به ما یک زمانِ بیشینه برای شکل‌گیری کاملِ یک سیاره می‌دهد.»

به گفته‌ی تریو، اگرچه دیدن سیاره‌های سرکش به دلیل نبودِ یک ستاره دشوار است، ولی همین ویژگی می‌تواند بررسیِ آنها را پس از یافته شدن آسان‌تر کند. بویی و گروهش امیدوارند جو این سیاره‌ها را به هدفِ بهتر شناختن چگونگیِ پیدایش آنها بررسی کنند.

گزارش یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:planet - star-forming region - rogue planet - star - Hervé Bouy - University of Bordeaux - France - Upper Scorpius stellar association - Earth - brightness - planet formation - core collapse - star system - Amaury Triaud - University of Birmingham - UK - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان