گویا غول‌های گازی می‌توانند سریع‌تر از آنچه می‌پنداشتیم رشد کنند
 |
| برداشت هنری از سامانه‌ی "وی۱۲۹۸ گاو" |
پنداشت ما این بوده که سیاره‌های غول گازی "جوان" باید بزرگ و کم-چگال باشند، ولی غول‌های گازی پیرامون یک ستاره که تنها ۲۰ میلیون سال سن دارد با چنین مدلی سازگار نیستند.
دو سیاره‌ی مشتری‌سان که به گرد یک ستاره‌ی جوان می‌گردند بسیار کوچک‌تر از پنداشت‌ها هستند، چیزی که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی نیاز ما به بازنگری در اندیشه‌هایمان درباره‌ی فرگشت سیاره‌های غول گازی باشد.
شناخت کنونی ما از فرگشتِ سیاره‌های غول‌پیکر پیش‌بینی می‌کند که این سیاره‌ها زندگی خود را به شکل اجرامی بزرگ با چگالی اندک آغاز می‌کنند. الخاندرو سوارز ماسکاره‌نو از بنیاد اخترفیزیک جزایر قناری، اسپانیا می‌گوید: «چشمداشت ما از آنها اینست که [در آغاز] مانند گوی‌های گازیِ بسیار غول‌پیکر و کُرکی باشند.»
سپس، انتظار می‌رود این سیاره‌ها در درازنای چند صد میلیون سال به آهستگی فشرده و منقبض شوند تا به اندازه‌ی پایانی‌شان برسد، تقریبا به اندازه‌ی مشتری یا کیوان در سامانه‌ی خورشیدی خودمان. ولی به دلیل دشوار بودنِ دیده‌بانی سامانه‌های سیاره‌ایِ جوان، این پیش‌بینی‌ها هم تاکنون آزموده نشده‌اند.
یک ستاره‌ی جوان -با سن تنها ۲۰ میلیون سال- به نام "وی۱۲۹۸ گاو" دریچه‌ای کمیاب به پیدایش غول‌های گازی پیش چشم اخترشناسان گشوده است. در سال‌های آغازین دهه‌ی ۲۰۱۰، تلسکوپ فضایی کپلر چهار غول گازی را در مدارهایی پیرامون ستاره‌ی وی۱۲۹۸ گاو شناسایی کرد. سوارز ماکاره‌نو و همکارانش این کشف را با دیده‌بانی این ستاره و سیاره‌هایش میان آوریل ۲۰۱۹ و آوریل ۲۰۲۰ دنبال کردند.
آنان دریافتند که دو سیاره‌ی بیرونی این سامانه (وی۱۲۹۸ گاو-بی و وی۱۲۹۸ گاو-ئی) دارای ویژگی‌هایی هستند که پیش‌بینی نشده بودند. جرم آنها به ترتیب به حدود ۰.۶۴ و ۱.۱۶ برابر جرم مشتری می‌رسد، ولی شعاع‌های آنها ۰.۸۶۸ و ۰.۷۳۵ برابر شعاع مشتریست. این بدین معناست که این دو سیاره بسیار کوچک‌تر و چگال‌تر از چیزی هستند که پژوهشگران پیش‌بینی کرده بودند، که نشان می‌دهد آنها سریع‌تر از نظریه‌های کنونی فشرده شده‌اند.
سوارز ماسکاره‌نو می‌گوید از آنجایی که این یکی از نخستین بررسی‌های دقیق روی این گونه سامانه‌های سیاره‌ایست، روشن نیست که آیا این ویژگی‌هایش طبیعی‌اند یا ناهنجار. شاید شناخت ما از فرگشت سیاره‌های غول‌پیکر نادرست باشد. از سوی دیگر، شاید این سیاره‌ها غول‌های گازی ناهنجاری با هسته‌هایی باشند که به گونه‌ی شگفت‌انگیزی پرجرم است، چیزی که می‌تواند روند فشرده شدن و انقباض سیاره را سرعت ببخشد.
سوارز ماسکاره‌نو می‌گوید: «شناخت ما از نخستین گام‌های فرگشت سیاره‌ای و فرگشت سامانه‌های سیاره‌ای می‌تواند در عمل بسیار محدود باشد.»«در شرایط کنونی، این مورد با دانش پیشین ما در تضاد است. ولی این تنها یک نمونه است- نمی‌توان از روی یک نمونه نتیجه‌ی کلی گرفت و آن را تعمیم داد.»
سوارز ماسکاره‌نو امیوارست با گردآوری داده‌های بیشتر درباره‌ی سامانه‌های سیاره‌ای جوان بتواند درباره‌ی فرگشت سامانه‌ی خورشیدی خودمان هم روشنگری کند.
این دانشمندان یافته‌های خود را در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر کرده‌اند.
--------------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: نیوساینتیست
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر