حباب غول‌پیکری که سامانه شمسی را در بر گرفته برای نخستین بار نقشه‌برداری شد

برداشت هنری از حباب محلی

سامانه‌ی خورشیدی درونِ ساختاری به نام حباب محلی جای گرفته که پهنایی نزدیک به ۱۰۰۰ سال نوری دارد- و نقشه‌ای از سطح این حباب نشان می‌دهد که جایگاه ستاره‌زایی است و اکنون این منطقه‌های ستاره‌زایی که سامانه‌ی خورشیدی را در بر گرفته‌اند برای نخستین بار نقشه‌برداری شده‌اند.

زنجیره‌ای از رویدادها که از ۱۴ میلیون سال پیش آغاز شد، به همراه رشته‌ای از ابرنواخترهای نیرومند به پیدایش این حباب و شکل‌گیری همه‌ی ستارگان جوان در فاصله‌ی ۵۰۰ سال ننوری خورشید انجامید.

به نظر می‌رسد این مناطق روی یک سطحِ دگرگون شده به گستردگی ۱۰۰۰ سال نوری به نام "حباب محلی" جای دارند. درون این حباب، جایی که سامانه‌ی خورشیدی در آنست، عمدتا فضای تهی است. ولی پوسته‌ی آن از گاز و غبار سردی تشکیل شده که از انفجار ستارگان به جا مانده. اکنون ستارگانی تازه دارند از این مواد ساخته می‌شوند.

ما از دهه‌ها پیش درباره‌ی وجود حباب محلی -و همچنین درباره‌ی نزدیک‌ترین مناطق ستاره‌ساز به سامانه‌ی خورشیدی- آگاهی داشته‌ایم. ولی اکنون کاترین زوکر و همکارانش از دانشگاه هاروارد یک پیوند و رابطه‌ی روشن میان این دو پدید آورده‌اند.

آنان این کار را با بهره از داده‌های فضاپیمای گایای سازمان فضایی اروپا انجام داده‌اند، ماهواره‌ای که جایگاه، فاصله و حرکت ستارگان را با دقت بالا نقشه برداری می‌کند. این دانشمندان از این راه توانستند یک نقشه‌ی سه‌بعدی از مناطق گوناگون ستاره‌زایی پدید بیاورند. در این نقشه همچنین از داده‌های حرکت گایا برای نگاشتنِ (ترسیمِ) چگونگی فرگشت و دگرگونی حباب محلی در درازنای زمان و پیدایش مناطق ستاره‌زا بهره گرفته شده.

زوکر میگوید: «ما یک ریشه‌ی مشترک برای همه‌ی این مناطق ستاره‌زای نزدیک یافته‌ایم.»«ما اساسا می‌توانیم توضیح دهیم که هر یک از مناطق ستاره‌زایی تا فاصله‌ی ۵۰۰ سال نوری خورشید چگونه آغاز به پیدایش کردند.»

برداشت هنری از حباب محلی و جایگاه‌های ستاره‌زایی که روی سطح آن پدید آمده‌اند: سحابی پیپ، منطقه‌ی مارافسای، ابر مولکولی گرگ، ابرهای غبار تاج جنوبی، ابر مولکولی مگس، ابرهای آفتاب‌پرست، ابر مولکولی گاو

زمانی که برخی از ستارگان به پایان زندگی خود می‌رسند، دستخوش انفجاری نیرومند به نام ابرنواختر می‌شوند. به نظر می‌رسد حباب محلی ما زمانی پدید آمده که موج‌های شوک یا ضربه‌ی چندین ابرنواختر [در ۱۴ میلیون سال پیش] با پیشروی در فضا، گاز و غبارها را روبیدند و پوسته‌ی چگالِ حباب محلی را پدید آوردند. با گذشت زمان، این پوسته آغاز به ساختنِ رشته‌ای از ابرهای مولکولی کرد که همان‌ها اکنون جایگاهِ ساختن ستارگان تازه شده‌اند.

مارتین کراوس از دانشگاه هرتفودشایر انگلستان می‌گوید: «این نتیجه گواهی نیرومند بر اینست که به راه افتادنِ ستاره‌زاییِ توسط پوسته‌های رو به گسترش می‌تواند پرونده‌ای مهم‌تر از آنچه در گذشته می‌پنداشتیم باشد.»

هنوز درباره‌ی شکل دقیق این حباب ابهام‌هایی وجود دارد: برای نمونه، ما هنوز نمی‌دانیم بالا و پایینِ آن، نسبت به قرص راه شیری، باز است یا بسته. ولی زوکر و گروهش درباره‌ی شکل و پیکره‌ی این حباب، جایی که مناطق ستاره‌ساز در آنند، با حاشیه‌ی خطا اطمینان دارند، ولی اطمینانشان درباره‌ی دیگر بخش‌های پیکره‌ی حباب کمتر است.

یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:
solar system - Local Bubble - star formation - star - Catherine Zucker - Harvard University - European Space Agency - Gaia - sun - supernova - shock wave - molecular cloud - Martin Krause - University of Hertfordshire - UK - Milky Way - Nature

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان