خودروی کنجکاوی مواد آلی "وسوسه‌انگیزی" روی مریخ یافته
* این یافته‌های تازه می‌توانند سه توضیح احتمالی داشته باشند و یکی از این توضیح‌ها در پیوند با جانداران ذره‌بینی در بهرام (مریخ) باستان است.
خودروی کنجکاوی ناسا همنهش‌های (ترکیباتِ) آلی فریبنده‌ای در سیاره‌ی سرخ یافته که می‌توانند نشانه‌ی زندگی در گذشته‌ی دورِ بهرام باشند، ولی آزمودنِ این انگاره نیاز به کارهای بسیار بیشتری دارد.
به گزارش پژوهشگران در یک بررسی تازه، برخی از نمونه‌های سنگِ پودر شده‌ای که کنجکاوی در این سال‌ها گردآورده دربردارنده‌ی مواد آلی سرشار از گونه‌ای کربن است که اینجا روی زمین، به زندگی مربوط است.
ولی بهرام بسیار متفاوت با زمین ماست و هنوز بسیاری از فرآیندهای این سیاره در هاله‌ای از راز است. بنابراین به تاکید این پژوهشگران، هنوز بسیار زود است که بفهمیم چه چیزی این مواد شیمیایی جالب را پدید آورده.
پل ماهافی، سربازرس پیشین آزمایشگاه شیمیِ خودروی کنجکاوی به نام دستگاه "بررسی نمونه‌ها در بهرام" (سام، SAM) در مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا در گرین‌بلت مریلند می‌گوید: «ما داریم چیزهایی را روی بهرام پیدا می‌کنیم که به گونه‌ی وسوسه‌انگیزی جالبند، ولی واقعا نیاز به شواهد بیشتری داریم تا بگوییم زندگی را شناسایی کرده‌ایم.»«بنابراین به دنبال این هستیم که بدانیم اگر کار زندگی نیست، پس چه چیز دیگری می‌توانسته این شناسه‌های کربنی را که می‌بینیم پدید آورده باشد.»
 |
| این تصویر از پیوند نماهایی درست شده که خودروی کنجکاوی در ۲۷۲۹مین روز بهرامی ماموریتش گرفته بود و سازند ماسه‌سنگی سیمسون در دهانه‌ی گیل را نشان می‌دهد. کنجکاوی در این جایگاه با مته‌کاری، سوراخِ ادینبرا را پدید آورد و نمونه‌ای از آن به دست آورد که سرشار از کربن-۱۲ بود- اندازه‌ی بزرگ‌تر |
نزدیک به یک دهه بررسی نمونه‌ها
خودروی کنجکاوی در اوت ۲۰۱۲ بر طح دهانه‌ی ۱۵۴ کیلومتری گیل فرود آمد با این ماموریت که آیا این منطقه می‌توانسته پشتیبان زندگی ذره‌بینی باشد یا نه. گروه دانشمندانِ این خودرو به زودی دریافتند که کف دهانه‌ی گیل میلیاردها سال پیش دارای توان زیست‌پذیری بوده، با یک دریاچه و سامانه‌ای از جریان‌ها که به احتمال بسیار زمانی تا میلیون‌ها سال پاییده بوده است.
در این پژوهش تازه که در مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده‌ی آمریکا منتشر شده، گروه دانشمندان به بررسی دو دوجین نمونه‌ی پودر سنگ که کنجکاوی از اوت ۲۰۱۲ تا ژوییه‌ی ۲۰۲۱ با مته‌ی چکشی‌اش و از چندین جایگاه گوناگون گرد آورده بود پرداختند. خودرو این نمونه‌ها را درون دستگاه "سام" ریخت که می‌تواند مواد آلی (مولکول‌های کربن‌داری که آجرهای سازنده‌ی زندگی روی زمین هستند) را شناسایی و منش‌نمایی کند.
دانشمندان دریافتند که نزدیک به نیمی از این نمونه‌ها در مقایسه با سنجش‌های پیشین روی شهاب‌سنگ‌های بهرامی و جو بهرام، سرشار (غنی) از کربن-۱۲ هستند، نمونه‌ی سبک‌ترِ دو ایزوتوپ پایدار کربن. (ایزوتوپ‌ها نگارش‌های گوناگون یک عنصرند که شمار نوترون‌ها در هسته‌های اتمشان متفاوت است. کربن-۱۲ دارای شش نوترون است و بسیار فراوان‌تر از کربن-۱۳ است که هفت نوترون دارد.)
این نمونه‌های پر از کربن-۱۲ از پنج جایگاه در دهانه‌ی گیل گرد آمده بودند و همه‌ی این جایگاه‌ها دارای سطح‌هایی باستانی بودند که در درازنای روزگاران به خوبی حفظ شده بودند.
روی زمین، جانداران (ارگانیسم‌ها) بیشتر (ترجیحا) در فرایندهای سوخت‌وساز خود از کربن-۱۲ بهره می‌گیرند، بنابراین فراوان بودن این ایزوتوپ در نمونه سنگ‌های باستانی اینجا روی زمین به طور کلی به عنوان نشانه‌ای از شیمی زیستی برداشت می‌شود. ولی چرخه‌های کربن در بهرام به اندازه‌ی کافی خوب شناخته نشده‌اند که بشود چنین برداشتی از یافته‌های این سیاره کرد.
این پژوهشگران سه توضیح احتمالی برای این سیگنال فریبنده‌ی کربن ارایه کردند. توضیح نخست از جاندارانی ذره‌بینی در بهرام می‌گوید که متان تولید می‌کردند و این متان هم سپس در برهم‌کنش با پرتوهای فرابنفش سیاره‌ی سرخ به مولکول‌های آلی پیچیده‌تر تبدیل شد. این مواد آلیِ پیچیده‌تر سپس بر روی سطح فرود آمدند و در سنگ‌هایی که کنجکاوی از آنها نمونه برداشت گنجانده و ادغام شدند.
ولی واکنش‌هایی از همین دست که دربردارنده‌ی نور فرابنفش و دی‌اکسید کربنِ غیر-زیستی (فراوان‌ترین گاز در جو کنونی بهرام) هستند هم می‌توانند چیزهایی که یافته شده را پدید آورده باشند. به گفته‌ی پژوهشگران، این احتمال هم هست که سامانه‌ی خورشیدی در گذشته‌ای دور، از درون یک ابر مولکولی غول‌پیکر سرشار از کربن-۱۲ گذشته باشد.
کریستوفر هاوس، رهبر این پژوهش و یکی از دانشمندان کنجکاوی در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا می‌گوید: «هر سه‌ی این توضیح‌ها با داده ها سازگارند.»«تنها نیاز به داده‌های بیشتر داریم تا بتوانیم آنها را رد کنیم یا بپذیریم.»
نیاز به داده‌های بیشتر
فریبندگی ویژه‌ی این یافته‌های تازه به دلیل پُرمایگی (غنای) کربن۱۲ آنهاست، ولی گروه کنجکاوی در گذشته مواد آلی را در سیاره‌ی بهرام شناسایی کرده بوده. برای نمونه، گردانندگان این ماموریت در گذشته یافتنِ مواد آلی در نمونه‌های سنگ پودر شده را گزارش کرده بود. این خودروی شش چرخ همچنین چندین بار از درون توده‌های متان، ساده‌ترین مولکولی آلی، گذشته بود [متان را در هوای بهرام بو کشیده بود-م].
روشن نیست که چه چیزی متان گازیِ بهرام را پدید آورده یا سن و پیشینه‌اش چقدر است. برای نمونه، سرچشمه‌ی این متان می‌تواند میکروب‌هایی باشد که همین امروزه دارند فعالانه زیر سطح یخزده‌ی بهرام سوخت‌وساز می‌کنند. یا همچنین می‌تواند دستاورد برهم‌کنش زیرزمینیِ سنگ و آب گرم باشد، بدون دست داشتنِ هیچ جانداری. شاید هم ماده‌ای باستانی باشد که یا توسط جانداران و یا به روش غیرزیستی پدید آمده و دیرزمانی در زیر سطح به دام افتاده و امروزه هر از گاهی به روی سطح "آروغ" زده می‌شود.
گروه کنجکاوی دوست دارد دوباره از رون توده‌ی متان دیگری بگذرد و با سنجش محتوای کربن-۱۲ آن، ریشه‌ی این مواد آلی را بیشتر بررسی‌کند. ولی این نیاز به شانسِ بسیار دارد زیرا پژوهشگران نمی‌توانند پیش‌بینی کنند این توده‌ها کِی و کجا پدیدار می‌شوند.
داده‌های سودمندِ بیشتر می‌تواند از خودروی دیگرِ بهرام هم به دست آید- خودروی پرسه‌ویرنس که در فوریه‌ی ۲۰۲۱ بر سطح یکی دیگر از دهانه‌های سیاره‌ی سرخ فرود آمد. پرسه‌ویرنس سرگرم شکار نشانه‌های زندگی باستانیِ بهرام و گردآوری ده‌ها نمونه‌ی خاک و سنگ است که برای بررسی به زمین برگردانده خواهند شد، شاید زمانی در اوایل ۲۰۳۱.
--------------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
Mars - microbe - NASA - Curiosity rover - organic - Red Planet - life -
carbon - Earth - Paul Mahaffy - Sample Analysis at Mars - SAM - Goddard
Space Flight Center - Greenbelt - Maryland - Gale Crater - microbial
life - Proceedings of the National Academy of Sciences - molecule -
Earth - carbon-12 - meteorite - isotope - element - neutron - atomic
nuclei - carbon-13 - metabolic - biotic - microbe - methane -
ultraviolet - UV - carbon dioxide - solar system - molecular cloud - Christopher House - Penn State University - Perseverance - sol - Stimson sandstone formation - Edinburgh drill hole
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر