یافتن یک "هیولا"ی مینیاتوری که خود را در یک کهکشان کوتوله پنهان کرده بود

رنگ بنفش در چارچوب پیوست نشان‌دهنده‌ی پرتوهای ایکس گسیلیده از مرکزکهکشان مارکاریان ۴۶۲ در تصویر اصلی است. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

یک  ابرسیاهچاله یا سیاهچاله‌ی کلان‌جرمِ "مینیاتوری" که تازه یافته شده می‌تواند رازهایی را درباره‌ی این بزرگ‌ترین سیاهچاله‌های کیهان آشکار کند.

به تازگی پژوهشگران به کمک رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا یک سیاهچاله‌ی هیولا را یافته‌اند که تاکنون در میان گاز و غبارهای یک کهکشان کوتوله "دفن" و پنهان شده بوده است. این سیاهچاله که جرمی حدود ۲۰۰ هزار جرم خورشیدی دارد، در مرکز کهکشان کوتوله‌ی "مارکاریان ۴۶۲" (یا ام‌آرکی ۴۶۲) جای گرفته و اگرچه بسیار بزرگ است، ولی یکی از کوچک‌ترین ابرسیاهچاله‌هایی‌ست که تاکنون یافته شده.

جک پارکر، پژوهشگر کالج دارتمورث در نیوهمپشایر و یکی از نویسندگان اصلی پژوهشنامه‌ی شناسایی و بررسی این سیاهچاله می‌گوید: «سیاهچاله‌ی درون مارکاریان ۴۶۲ یکی از کوچک‌ترین ابرسیاهچاله‌ها یا سیاهچاله‌های هیولا است.»«سیاهچاله‌هایی مانند این به سختی یافته می‌شوند.»

کهکشان میزبان این سیاهچاله "تنها" چند صد میلیون ستاره دارد. شاید این شمار بزرگی به نظر برسد، ولی راه شیری خودمان دربردارنده‌ی چند صد میلیارد ستاره است، بنابراین کهکشان مارکاریان ۴۶۲ به عنوان یک کهکشان کوتوله رده‌بندی می‌شود.

این سیاهچاله تا به امروز پشت ابرهای گاز و غبار کهکشان مارکاریان ۴۶۲ پنهان بوده. در یک کهکشان بزرگ‌تر، دانشمندان شاید بتوانند یک  سیاهچاله را با دیدنِ حرکت سریع ستارگان در مزکر کهکشان پیدا کنند (این گردش سریع نشانه‌ی نفوذ گرانشی یک سیاهچاله است)، ولی این ترفند در کهکشانی به این کوچکی کارایی ندارد. به جای آن، اخترشناسان توانستند با بهره از تلسکوپ چاندرا، به جستجوی تابش پرتو ایکسی بپردازند که گازهایی که به درون سیاهچاله مکیده می‌شوند از خود می‌گسیلند [و از این راه به وجود سیاهچاله پی ببرند-م].

در واقع این یکی از نخستین بارهایی‌ست که یک سیاهچاله‌ی پوشیده در گاز و غبار در یک کهکشان کوتوله از این راه یافته می‌شود.

رایان هیکاکس، یکی دیگر از نویسندگان این پژوهش در همین کالج می‌گوید: «ازآنجایی که یافتن سیاهچاله‌های پوشیده از سیاهچاله‌های نمایان هم دشوارتر است، یافتن این نمونه می‌تواند به معنای این باشد که کلی کهکشان کوتوله‌ی دیگر با چنین سیاهچاله‌هایی در کیهان وجود دارد.»«این چیز مهمی‌ست زیرا می‌تواند در پاسخگویی به یکی از پرسش‌های بزرگ اخترفیزیک به ما کمک کند: سیاهچاله‌ها چگونه در آغاز کیهان این اندازه بزرگ شدند؟»

این دانشمندان امیدوارند یافته‌ی آنها بتواند به گفتگوهای بیشتر درباره‌ی این که ابرسیاهچاله‌ها در کیهان آغازین چگونه توانستند به این سرعت به چنین اندازه‌های باورنکردنی‌ای برسند (یک راز دیرپای علمی) کمک کند.»

به نوشته‌ی مقام‌های چاندرا، چندین نظریه‌ی هماورد برای این هست که چگونه ابرسیاهچاله‌های کیهان «توانستند به اندازه‌ی کافی سریع بر جرم خود بیفزایند تا به اندازه‌هایی که در کیهان آغازین می‌بینیم برسند.»

پنداشته می‌شود همه‌ی کهکشان‌ها دارای سیاهچاله‌های ستاره‌ای باشند، ولی ابرسیاهچاله‌های چندانی تاکنون در کهکشان‌های کوتوله وجودشان تایید نشده. بنابراین یافته‌هایی از این دست می‌توانند به توضیحِ وجودِ آنها کمک کنند.

پارکر درباره‌ی این یافته می‌گوید: «ما نمی‌توانیم نتیجه‌گیری نیرومندی از این یک نمونه داشته باشیم، ولی این نتیجه باید جستجوهای بسیار گسترده‌تری را برای یافتن سیاهچاله‌های پنهان در کهکشان‌های کوتوله برانگیزاند.»«ما برای آنچه ممکن است بیاموزیم هیجان‌زده‌ایم.»

این پژوهش در روز ۱۰ ژانویه، در ۲۳۹مین نشست جامعه‌ی اخترشناسی آمریکا در سالت لیک سیتی و به عنوان بخشی از یک همایش خبری مجازی ارایه شد.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:
supermassive black hole - black hole - NASA - Chandra X-ray Observatory - dwarf galaxy - sun - Markarian 462 - Mrk 462 - Jack Parker - Dartmouth College - New Hampshire - star - Milky Way galaxy - gravitational influence - X-ray - Ryan Hickox - stellar-mass black hole - American Astronomical Society - Salt Lake City

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان