برای نخستین بار، اخترشناسان یک ابرغول سرخ را درست پیش از انفجارش مشاهده کردند

برداشت هنری از یک ابرغول سرخ در واپسین سال زندگی‌اش که ابر بزرگی از گاز می افشاند. مشاهدات تازه نشان می‌دهند که دستکم برخی از این ستارگانِ پف کرده پیش از مرگ در انفجاری ابرنواختری،  دستخوش دگرگونی‌های درونیِ پرآشوبی می‌شوند

«این پیشرفتی در شناخت ما از آنچه ستارگان بزرگ لحظه‌هایی پیش از مرگشان انجام می‌دهند است.»

برای اخترشناسان، دیدن پیامدهای آشفته‌ی پس از انفجارهای ستاره‌ای آسان‌تر است تا دیدن پیش‌درآمد این رویدادها (پیش از رخ دادن).

ولی سرانجام، اخترشناسان توانسته‌اند یک ستاره‌ی ابرغول سرخ را درست هنگامی که "می‌خواست ابرنواختر شود"، یعنی داشت منفجر می‌شد ببینند. گروهی از دانشمندان در تابستان ۲۰۲۰ با بهره از یک تلسکوپ در هاوایی (تلسکوپ کک)، رصدهایی روی یک ستاره‌ی ابرغول سرخ انجام دادند. و نشان به آن نشانی که درست همین ستاره، در ماه سپتامبر در انفجاری ابرنواختری به نام "اس‌ان ۲۰۲۰تی‌ال‌اف" نابود شد- انفجاری که دانشمندان گروه، آن را "یکی از فریبنده‌ترین" ابرنواخترها در نوع خود نامیدند.

وین جاکوبسن-گالان از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی می‌گوید: «این پیشرفتی در شناخت ما از چیزیست که ستارگان بزرگ لحظه‌هایی پیش از مرگ انجام می‌دهند.» جاکوبسن- گالان که نویسنده‌ی اصلی این پژوهش است می‌افزاید: «ما برای نخستین بار انفجار یک ابرغول سرخ را دیدیم!»

ستاره‌ای که منفجر شد یک ابرغول سرخ به جرم ۱۰ برابر خورشید بود و حدود ۱۲۰ میلیون سال نوری دورتر از زمین، در کهکشان ان‌جی‌سی ۵۷۳۱ جای داشت.

در این پژوهش تازه، اخترشناسان مشاهداتِ این منطقه، از جمله این ابرنواختر را از مجموعه‌ای از تلسکوپ‌ها گردآوری کردند، مشاهداتی که تاریخشان از ژانویه‌ی ۲۰۲۰ آغاز می‌شد و تا حدود یک سال کامل، پس از انفجار ادامه داشت. (رصدخانه‌ی مدارگرد نیل گهرلز سویفت ناسا پس از انفجار به این گروه پیوست.)

همه‌ی این اطلاعات، همراه با برخی از داده‌های بایگانی شده، بینشی از محیط پیرامون ستاره، چگونگی رفتار ستاره در واپسین روزهای زندگی‌اش و چگونگی آشکار شدنِ خود ابرنواختر به اخترشناسان داد.

تصویر تلسکوپ پان-استارز از ابرنواختر اس‌ان ۲۰۲۰تی‌ال‌اف در کناره‌های کهکشان ان‌جی‌سی ۵۷۳۱، در فاصله‌ی حدود ۱۲۰ میلیون سال نوری زمین. این اتبرنواختر مانند نقطه‌ای روشن، پایین، سمت چپِ کوژِ درخشان کهکشان دیده می‌شود

چیزی که اخترشناسان به ویژه به آن علاقمند بودند داده‌هایی بود که در چهار ماهِ پیش از رخ دادن ابرنواختر گردآوری شده بود، مشاهداتی که افزایش نور در آن ناحیه را نشان می‌داد. مشاهدات تا به امروز هیچ نشانه‌ای درباره‌ی این که ابرغول‌های سرخ پیش از انفجارشان رفتار متفاوتی دارند به ما نمی‌دادند؛ فعالیت اس‌ان ۲۰۲۰تی‌ال‌اف نشان می‌دهد که برخی از این ستارگان می‌توانند خطر را هشدار بدهند.

رافائلا مارگوتی، اخترشناس دانشگاه کالیفرنیا، برکلی می‌گوید: «این مانند نگاه کردن به یک بمب ساعتی است.»«ما هرگز چنین فعالیت خشنی را در یک ابرغول سرخِ رو به مرگ، فعالیتی که در آن چنین گسیلش‌های درخشانی پدید بیاورد، سپس برُمبد و بترکد را تا به امروز تایید نکرده‌ایم.»

اخترشناسان امیدوارند ابرغول های سرخ دیگری را هم پیش از انفجار ببینند تا بهتر بتوانند واپسین روزهایی را که به یک رویداد ابرنواختری می‌انجامند را بشناسند.

جاکوبسون-گالان می‌گوید: «من بیش از همه برای این "ناشناخته‌هایی" که در این کشف شناخته شده‌اند هیجان‌زده‌ام.»«دیدنِ رویدادهای بیشتری مانند اس‌ان ۲۰۲۰تی‌ال‌اف تاثیر چشمگیری بر تعریف ما از واپسین ماه‌های فرگشت ستاره‌ای می‌گذارد و رصدگران و نظریه‌پردازان را در تلاش برای گره‌گشایی از این راز که ستارگان بزرگ چگونه واپسین لحظه‌های زندگی‌شان را می‌گذرانند با هم یگانه و متحد خواهد کرد.»

یافته‌های این دانشمندان در شماره‌ی پنجشنبه، ۶ ژانویه‌ی نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال منتشر شده است.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:
red giant - star - supernova - Hawaii - red supergiant - SN 2020tlf - Wynn Jacobson-Galán - National Science Foundation Graduate Research Fellow - University of California Berkeley - Keck Observatory - sun - Earth - NGC 5731 - galaxy - NASA - Neil Gehrels Swift Observatory - Raffaella Margutti - The Astrophysical Journal

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان