راز جرم غبارآلود اسرارآمیزی که به طور نامنظم از نور ستاره‌اش می‌کاهد

تصویر رنگی که با "دوربین انرژی تاریک" در شیلی گرفته شده و تیک ۴۰۰۷۹۹۲۲۴ را نشان می‌دهد

اخترشناسان در داده‌هایی که ماهواره‌ی پیمایش فراسیاره‌های گذران ناسا (تس، TESS) گرد آورده به رازی دیگر برخورده‌اند، رازی که غبارآلود نیز هست. در این پژوهش تازه، گروهی از دانشمندان به بررسی دلایل احتمالیِ سیگنال‌هایی شگفت‌انگیز که از جرمی به نام "تیک ۴۰۰۷۹۹۲۴" گسیلیده می‌شود پرداخته‌اند. [تیک = TIC]

پژوهشگران بر پایه‌ی آنچه تاکنون دیده شده می‌گویند این جرم می‌تواند یک سامانه‌ی دو-ستاره‌ای باشد که در آن، یکی از ستارگان با ابری غول‌پیکر از غبار (آوارهای به جا مانده از احتمالا یک سیارک بزرگ) در بر گرفته شده.

تس برای یافتن فراسیاره‌ها (سیاره‌های فراخورشیدی) با نگاه کردن به اُفت‌های کوچک و آهنگینی که در درخششِ یک ستاره رخ می‌دهد طراحی شده- اُفت‌هایی که در اثر گذشتنِ یک سیاره از میان ستاره و تلسکوپ رخ می‌دهند و جلوی بخش کوچکی از نور ستاره را می‌گیرند. ولی سیاره‌ها تنها چیزهایی نیستند که می‌توانند باعث چنین تغییرهایی در نور ستارگان شوند، از همین رو تس مشاهدات فراوانی هم روی همه چیز انجام داده، از ابرنواخترها (انفجارهای ستاره‌ای) گرفته تا سامانه‌های ستاره‌ای و چیزهای دیگر.

هنگامی که پژوهشگران در اوایل ۲۰۱۹ سرگرم بررسی داده‌های گردآمده توسط تس بودند، تیک ۴۰۰۷۹۹۲۴ چشمشان را گرفت، زیرا این جرم در تنها چند ساعت، حدود ۲۵ درصد کم‌نورتر شد، سپس چندین تغییرِ ناگهانیِ دیگر در درخششِ آن رخ داد.

تس حدود یک ماه را با نگاه به یک تکه‌ی آسمان می‌گذراند و سپس می‌رود، ولی این تکه‌ها با یکدیگر هم‌پوشانی دارند، از همین رو این جرم در چهار تکه‌ی گوناگونِ آسمان که تس میان مارس ۲۰۱۹ و می ۲۰۲۱ رصد کرده بود جای داشت. این پژوهشگران همچنین برای دریافت آگاهی بیشتر درباره‌ی این جرم شگفت‌انگیز به سراغ دستگاه‌های دیگر هم رفتند و داده‌های تاسیسات دیگری، از جمله "پیمایش خودکار سراسر آسمان برای ابرنواختران" و رصدخانه‌ی لاس کومبرس را هم به داده‌های خود افزودند، تاسیساتی که هر دو شبکه‌هایی از رصدخانه‌ای زمینی در سراسر جهانند.

روی هم رفته همه‌ی این داده‌ها به انشمندان امکان داد تا تصویری از آنچه می‌توانست دلیلِ این سیگنال شگفت‌انگیز باشد بسازند. به گمان پژوهشگران، در قلبِ تیک ۴۰۰۷۹۹۲۴ یک سامانه‌ی دو-ستاره‌ای هست که در آن، دو ستاره‌ی همسان به گرد یکدیگر در چرخشند. ولی یکی از این دو ستاره به نظر می‌رسد هر ۱۹.۷۷ روز یک بار می‌تپد و باعث الگوهای پیچیده‌تری می‌شود. اخترشناسان می‌گویند این تپش دستاوردِ ابر غول‌پیکری از غبارست که این ستاره را در بر گرفته. بر پایه‌ی محاسبه‌ی آنها، جرم کل این ابر غبار هم‌ارزِ جرم پسمانده‌های سیارکی به پهنای ۱۰ کیلومتر است.

دانشمندان چند توضیح متفاوت را برای این غبارها در نظر دارند، ولی می‌گویند امکان‌پذیرترین مورد اینست که برخوردهای میان اجرامِ سیاره-مانندِ مینیاتوری مانند سیارک‌ها به پیدایش این غبارها انجامیده باشد. با این همه، توضیح آن دشوار است زیرا میزان غبار شناور پیرامون ستاره به نظر می‌رسد در درازنای شش سالی که دانشمندان می‌توانند مشاهدات موجود از تیک ۴۰۰۷۹۹۲۴ را بیابند ثابت مانده است. پژوهشگران امیدوارند به رصد این جرم ادامه دهند تا الگوهای نامعمولش را بهتر بشناسند.

یافته‌های این دانشمندان در شماره‌ی ۸ دسامبر نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال منتشر شده است.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:
NASA - Transiting Exoplanet Survey Satellite - TESS - TIC 400799224 - binary star - double star system - star - asteroid - planet - supernova - triple star system - All-Sky Automated Survey for Supernovae - Las Cumbres Observatory - pulsing - The Astronomical Journal

منبع: اسپیس دات کام

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان