دومین سیارک تروجان زمین هم شناسایی شد: "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵"

برداشت هنری از "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵"، دومین تروجان شناخته شده‌ی زمین- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

* "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵" دستکم تا ۴۰۰۰ سال دیگر یک سیارک تروجان (تروا) برای زمین خواهد بود.

پژوهش کلاسیک ژوزف-لویی لاگرانز درباره‌ی مساله‌ی سه-جسم در سال ۱۷۷۲ منتشر شد، ولی باید تا ۱۹۰۶ منتظر می‌ماند تا با یافته شدن سیارک "۵۸۸ آشیل"، تایید تجربی دریافت کند. این سیارک دارد به گرد یک نقطه‌ی فرضی که ۶۰ درجه جلوی سیاره‌ی مشتری در راستای مدار آن است می‌چرخد.

پس از یافته شدن آشیل، اجرام بسیارِ دیگری هم یافته شد که تقریبا به گرد همین نقطه یا به گردِ نقطه‌ی آینه‌اش که ۶۰ درجه پشت سرِ مشتری بود می‌چرخیدند. این دو نقطه به اصطلاح "نقاط لاگرانژی مثلثی" خوانده شده و معمولا به نام‌های ال۴ (برای اولی) و ال۵ (برای دومی) شناخته می‌شوند [نقاط لاگرانژی ۵ تا هستند، ولی تنها این دو نقطه پایدارند-م].

سیارک‌هایی که به گرد این نقطه‌ها در سامانه‌ی سیاره-خورشید می‌چرخند به نام سیارک‌های تروجان (تروا) شناخته می‌شوند.

اگرچه سیارک‌های تروجان دهه‌هاست که برای سیاره‌های سامانه‌ی خورشیدی مانند ناهید، بهرام، مشتری، اورانوس و نپتون یافته شده، ولی تنها در سال ۲۰۱۱ بود که سیارکی به نام "۲۰۱۰ تی‌کی۷" به عنوان نخستین سیارک تروجان زمین شناخته شد. [خبرش را اینجا خواندید: * همنشین زمین هم پیدا شد!]

سزار بریسنیو، اخترشناس آزمایشگاه NOIRLab در بنیاد ملی دانش (ان‌اس‌اف) می‌گوید: «تروجان‌ها اجرامی هستند که یک مدار را با یک سیاره انباز (مشترک) می‌شوند و به گردِ یکی از دو نقطه‌ی پایدار گرانشیِ ویژه روی مدار سیاره به نام نقاط لاگرانژی می‌چرخند.»

این تصویرِ پیوندی در روز ۲۲ فوریه‌ی ۲۰۲۱ با تلسکوپ لوول دیسکاوری گرفته شده و سیارک تروجان زمین، "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵.۲۷۹۸۸-۴" را نشان می‌دهد

تونی سانتانا-راس، اخترشناس دانشگاه آلیکانته و دانشگاه بارسلونا می‌گوید: «در گذشته تلاش‌های بسیاری برای یافتن تروجان‌های زمین شده بود، از جمله پیمایش‌های درون‌جایی مانند جستجو در منطقه‌ی ال۴ توسط فضاپیمای اوسیریس-رکس ناسا، یا جستجو در منطقه‌ی ال۵ توسط ماموریت هایابوسا-۲ی ژاپن.»«همه‌ی این تلاش‌های ویژه برای یافتن عضو تازه‌ای از این جمعیت تاکنون ناکام بوده.»

سیارک "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵" روز ۱۲ دسامبر ۲۰۲۰ توسط "تلسکوپ پیمایشگر سراسرنمای و سامانه‌ی واکنش سریع" (پان-استارز ۱) در رصدخانه‌ی هالیکالا یافته شد. مشاهدات آغازین نشانگر این بود که این یک سیارک تروجان زمین است، ولی به دلیل پوششِ رصدیِ کم، بی‌قطعیتی‌های مداری بیش از آن بود که تایید شود.

بریسنیو، سامانتا-راس و همکارانشان سرانجام تایید کردند که "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵" یک سیارک تروجان زمین است. آنها برای بررسی مدار این سیارک از داده‌های بایگانی شده‌ی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ بهره گرفتند و در سال ۲۰۲۱ هم این جرم را از سه رصدخانه‌ی زمینی رصد کردند.

پنج نقطه‌ی لاگرانژیِ سامانه‌ی زمین-خورشید

بررسی پایداری مداریِ "۲۰۲۰ ایکس‌ال۵" نشان می‌دهد که این سیارک دستکم تا ۴۰۰۰ سال دیگر در نقطه‌ی ال۴ خواهد ماند. به گمان پژوهشگران، این یک سیارک از گونه‌ی سی (C-type) است که عمدتا از کربن تشکیل شده. قطر آن ۱.۸ کیلومتر است، بزرگ‌تر از "۲۰۲۰ تی‌کی۷" که نخستین سیارک تروجان شناخته شده‌ی زمین بود [گفتنی‌ست "۲۰۱۰ تی‌کی۷" هم در نقطه‌ی ال۴ بود-م].

نویسندگان این پژوهش که در نشریه‌ی نیچر کامیونیکیشنز منتشر شده می‌گویند: «"۲۰۲۰ ایکس‌ال۵" می‌توانسته در پی برهم‌کنش با مشتری، از کمربند اصلی سیارک‌ها به بیرون پرتاب شده باشد، ولی برای تایید خاستگاه آن به پژوهش‌های بیشتری نیاز خواهیم داشت.»

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:
J.L. Lagrange - three-body - asteroid - 588 Achilles - Jupiter - triangular Lagrange point - L4 - L5 - planet - Sun system - Trojan asteroid - Solar System - Venus - Mars - Jupiter - Uranus - Neptune - 2010 TK7 - Earth - Lagrange point - Cesar Briceño - NSF - NOIRLab - NASA - OSIRIS-Rex - JAXA - Hayabusa-2 - Toni Santana-Ros - Universidad de Alicante - Universitat de Barcelona - 2020 XL5 - Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System - Pan-STARRS 1 - Haleakala Observatory - C-complex type - carbon - main asteroid belt - Nature Communications - Lowell Discovery Telescope

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان