فوران‌های زودگذر رادیویی تکرارشونده به گونه‌ی شگفت‌انگیزی آشنا به نظر می‌رسند
* این سیگنال‌های نیرومند می‌توانند از یک مغاختر (مگنتار) آمده باشند.
دانشمندان با نگاهی دقیق به یک رشته درخش‌های تابناک و رازگونه در کهکشانی در فاصله‌ی ۱۲ میلیون سال نوری زمین دستخوش یک حس آشناپنداری (دژاوو) شدند.
 |
| برداشت هنری از فوران‌های زودگذر رایویی‌ای که از کهکشان ام۸۱ می‌آیند |
درخش‌هایی (برق‌هایی) با نام فوران‌های رادیویی زودگذر بازآینده (تکرارشونده) همانندی شگفت‌انگیزی با درخش‌هایی که در سحابی خرچنگ یافته شده‌اند دارند. سحابی خرچنگ پسماند پرآوازه‌ایست که از یک ابرنواختر باستانی به جا مانده، انفجاری ستاره‌ای که مردمان سال ۱۰۵۴ ترسایی آن را دیدند و در فرهنگ‌های جداگانه‌ای از آن یاد شده. به گفته‌ی پژوهشگران، این پسماند رنگارنگ درخش‌های تابناکی را نمایش داده که بسیار همانند اف‌آربی‌هایی هستند که به تازگی در کهکشان مسیه ۸۱ (ام۸۱) رخ داده و دریافت شده است.
کنزی نیمو، دانشجوی دکترای اخترشناسی در بنیاد اخترشناسی رادیویی هلند و دانشگاه آمستردام می‌گوید: «برخی از سیگنال‌هایی که اندازه‌گیری کردیم کوتاه و بی‌اندازه نیرومند هستند، درست مانند برخی از سیگنال‌های تپ‌اختر خرچنگ.»
انفجاری که به پیدایش سحابی خرچنگ انجامید در روز ۴ ژوییه‌ی ۱۰۵۴ به دست اخترشناسان چینی که یک ستاره‌ی تازه یا "مهمان" را بالای شاخ جنوبی گاو [صورت فلکی گاو] دیدند ثبت شد. به نوشته این ستاره‌شناسان، این مهمان تا ۲۳ روز با درخششی ۶ برابر پرنورتر از ناهید در آسمان می‌درخشید. این ستاره تا حدود دو سال پس از انفجار هم دیده می‌شد و اخترشناسان ژاپنی و مسلمان هم آن را ثبت کردند.
این پسماند با تلسکوپ بهترین نما را دارد و این بدین معناست که سحابیِ پدید آمده در این ابرنواختر تنها نخستین بار در سال ۱۷۳۱ به دست ستاره‌شناس انگلیسی، جان بِویس دیده شد. سستاره‌شناس فرانسوی شارل مسیه هم ۲۷ سال بعد، به طور جداگانه سحابی را رصد کرد و آن را با عنوان مسیه ۱ یا ام۱ به فهرستِ اکنون شناخته شده‌ی خود، اجرام مسیه، افزود.
و تا دهه‌ی ۱۹۶۰ باید انتظار می‌کشیدیم تا اخترشناسان یک چشمه‌ی رادیوییِ نوسان‌کننده (تپنده) را که جایگاهش با جایگاه سحابی خرچنگ سازگار بود شناسایی کنند و سرانجام پی ببرند که این سیگنال رادیویی از یک تپ‌اختر می‌آید، گونه‌ای ستاره‌ی نوترونی (هسته‌ی فراچگال یک ستاره‌ی منفجرشده در انفجار ابرنواختری) با میدان مغناطیسی نیرومند.
 |
| برداشت هنری از یک مگنتار |
ولی با وجود دلیل شناخته شده‌ی درخش‌های سحابی خرچنگ و همانندی آنها با آنچه در ام۸۱ دیده شده، اخترشناسان هنوز نمی‌دانند در کهکشان ام۸۱ چه خبر است. این اف‌آربی‌ها نخستین بار در ژانویه‌ی ۲۰۲۰ دیده شدند که از جهتِ صورت فلکی خرس بزرگ می‌آمدند.
تا به امروز، اف‌آربی‌ها بیشتر در کهکشان‌های پر از ستارگانِ جوان دیده شده‌اند ولی نمونه‌ی ام۸۱ استثنا است، زیرا شبکه‌ای از ده‌ها آنتن رادیویی با ردیابی سرچشمه‌ی این سیگنال، آن را آشکارا به یک گروهِ ستاره‌ای پیر به نام یک "خوشه‌ی کروی" رساندند.
یک نامزد برای توضیح اف‌آربی‌ها اینست که این درخش‌های تابناک از مگنتارها می‌آیند -نیرومندترین آهنرباهای کیهان و گونه‌ی دیگری از ستارگان به جامانده از ابرنواخترها. و به گفته‌ی پژوهشگران، این توضیح در جایی که ستارگان جوان رایجند منطقی است ولی پای ام۸۱ که به میان بیاید پیچیده‌تر می‌شود.
جیسون هسلز از دانشگاه آمستردام و بنیاد آسترون می‌گوید: «ما انتظار داریم که مگنتارها درخشان و تازه باشند. و قطعا با ستارگان پیر در بر گرفته نشده باشند.»«اگر چیزی که اینجا داریم نگاه می‌کنیم براستی یک مگنتار باشد، پس نمی‌تواند از انفجار یک ستاره‌ی جوان پدید آمده باشد. باید راه دیگری وجود داشته باشد.»
یک توضیح احتمالی می‌تواند این باشد که یک کوتوله‌ی سفید (هسته‌ی خنک شونده‌ی ستاره‌ای که سوختش ته کشیده) گازهای یک ستاره‌ی نگونبخت در همسایگی‌اش را به سوی خود می‌کشیده. به گمان پژوهشگران، با گذشت زمان، جرم کوتوله‌ی سفید به اندازه‌ای بالا رفته بوده که در خود رُمبیده و یک مگنتار شده است.
 |
| کهکشان مارپیچی ام۸۱ در فاصله‌ی ۱۲ میلیون سال نوری زمین |
روی هم رفته، اگرچه دانشمندان درباره‌ی چیزی که این سیگنال‌های بازآینده را پدید آورده یا این که چرا تا این اندازه با یگنالی که در سحابی خرچنگ دیده شده همسان است مطمئن نیستند. آنها بر این گمانند که پاسخ چیزی نامعمول است- خواه یک مگنتار نامعمول، یک تپ‌اختر نامعمول و یا یک پدیده‌ی کیهانی دیگر.
یافته‌های این دانشمندان روز چهارشنبه (۲۳ فوریه) در دو پژوهشنامه منتشر شد: یکی به رهبری نیمو در نیچر آسترونومی و دیگری در نیچر به رهبری فرانتس کرستن از دانشگاه فناوری چالمرز و بنیاد رادیواخترشناسی هلند.
-------------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر