همزیستی ناخوشایند

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

ستاره‌ی متغیر "آر دَلو" (R Aquarii) در حقیقت یک سامانه‌ی ستاره‌ای دوتایی برهم‌کنشی است، دو ستاره که به نظر می‌رسد با هم در یک همزیستی نزدیک به سر می‌برند.
این سامانه که حدود ۷۱۰ سال نوری از زمین فاصله دارد را می‌توانید در مرکز این تصویر که از پیوند داده‌های نوری و پرتو ایکس درست شده ببینید.
این سامانه‌ی فریبنده که با فاصله‌ی حدود ۷۱۰ سال نوری از زمین، در صورت فلکی دلو جای دارد، از یک غول سرخ سرد و یک کوتوله‌ی سفید داغ و چگال تشکیل شده که به گرد مرکز جرم مشترکشان در چرخشند.
با یک دوربین دوچشمی هم می‌توان تغییرِ پیوسته‌ی درخشندگی آر-دلو پیوسته در یک دوره‌ی حدود یک ساله را دید.
بیشتر نور دیدنی (مریی) که از این سامانه دیده می‌شود از آنِ غول سرخ است که خودش یک ستاره‌ی متغیر بلند-دوره‌ از گونه‌ی ستاره‌ی "شگفت‌اختر" (میرا) است.
ولی کوتوله‌ی سفید دارد با گرانش خود مواد سردِ درون پوشش گسترده‌ی غول سرخ را به سوی سطح خود می‌کشد، فرآیندی که هر از گاهی [با انباشته شدن بیش از حد مواد-م] به یک انفجار گرماهسته‌ای می‌انجامد و مواد را به فضا پرتاب می‌کند [انفجاری نامتقارن به نام "نواختر"-م].
اخترشناسان چنین برون‌ریزی‌هایی را در در دهه های گذشته دیده‌اند.
ساختارهای چشمگیری که اینجا می‌بینید و حدود یک سال نوری گستردگی دارند نشانه‌های به جا مانده از برون‌ریزی‌های بسیار کهن‌تر هستند که تلسکوپ فضایی هابل آنها را در نور دیدنی آبی و سرخ به تصویر کشیده.
داده‌های رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرا (رنگ بنفش) نشانگر تابش‌های پرتو ایکس از موج‌های شوکی هستند که در اثر برخوردِ فواره‌ی کوتوله‌ی سفید به مواد پیرامون پدید می‌آید.

--------------------------------------------------

تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky

واژه‌نامه:

variable star - R Aquarii - interacting binary star system - star - symbiotic - optical - x-ray - red giant - white dwarf - common center of mass - binoculars - Mira - Hubble Space Telescope - Chandra X-ray Observatory - shock wave

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان