دهانه‌ای در سیاره سرخ که درست مانند "اثر انگشت" انسان است
 |
| عکسی از دهانه‌ی ایری-۰ در سیاره‌ی بهرام که مدارگرد شناسایی بهرام ناسا در ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ با دستگاه تصویرگر علمی واگشود-بالای خود (هایراز) گرفته بود- اندازه‌ی بزرگ‌تر |
ناسا تصویر خیره‌کنندی از یک دهانه‌ی بیمانند در سیاره‌ی بهرام را منتشر کرده که پشته‌های روشن و شگفت‌انگیزش به آن نمایی مانند اثر انگشت انسان داده‌اند.
این دهانه که به نام "ایری-۰" (Airy-0) شناخته می‌شود، یک گودی با پهنای ۰.۵ کیلومتر است که درون دهانه‌ی بسیار بزرگ‌تر و ۴۳.۵ کیلومتریِ "ایری" جای دارد. این تصویر در ۸ سپتامبر ۲۰۲۱، با بهره از دستگاه تصویربرداری علمی واگشود-بالا (هایرایز) در مدارگرد شناسایی بهرام ناسا گرفته شده و روز ۱۱ آوریل در یک نوشتار اینستاگرامی به اشتراک گذاشته شده بود.
در سال ۱۸۸۴، اخترشناسان نخست دهانه‌ی بزرگ ایری را به عنوان نصف‌النهار مبدا (نیمروزان مبدا) در بهرام شناختند، به گفته‌ی ناسا، خط طول جغرافیایی صفر درجه، جایی که خاور به باختر می‌رسد. روی زمین، این نیمروزان با رصدخانه‌ی سلطنتی گرینویچ در انگلیس نشانه‌گذاری شده است و مرز میان نیمکره‌های خاوری و باختری را می‌نمایاند. دهانه‌های ایری نامشان را از اخترشناس انگلیسی، جرج بیدل ایری گرفته‌اند، سازنده‌ی تلسکوپی در رصدخانه‌ی سلطنتی گرینویچ که نخستین بار این دهانه‌ی بزرگ را دید.
اخترشناسان دهانه‌ی ایری را برای نیمروزان مبدا برگزیدند زیرا به اندازه‌ی کافی بزرگ بود که از پشت تلسکوپ‌های آن زمان دیده شود. نمایندگان ناسا در اینستاگرام نوشتند: «ولی با دسترسی به تصویرهایی با واگشود (وضوح) بالاتر، یک ویژگی کوچک‌تر نیاز بود.» دانشمندان دهانه‌ی ایری-۰ را به جای دهانه‌ی ایری به عنوان نیمروزان مبدا برگزیدند زیرا اندازه‌ی مناسبی داشت ولی نیاز به تغییرهای شدید در نقشه‌های موجود هم نبود.
به نوشته‌ی ناسا، دهانه‌ی ایری در منطقه‌ای به نام "خلیج نیمروزانی یا میانی" (Sinus Meridiani) جای دارد.
به گفته‌ی ابیگیل فریمن، دانشمند سیاره‌ای و دانشمند خودروی کنجکاوی ناسا، پشته‌های رنگ روشن در این دهانه به نام "پشته‌های بادی تراگذر" (تار، TAR) شناخته می‌شوند: «تارها ویژگی‌ای هستند که معمولا در دهانه‌ها و گودی‌های دیگر بهرام می‌بینیم.»
فریمن می‌گوید این پشته‌ها توسط تلماسه‌هایی که لایه‌ی نازکی از غبار رویشان را پوشانده پدید آمده‌اند. غبارهایی که تارهای درون دهانه‌ی ایری-۰ را پوشانده‌اند به احتمال بسیار هماتیت هستند، یک ماده‌ی کانی که از اکسید آهن درست شده، چیزی که پیرامون آن منطقه فراوانست و در عکس، رنگی خاکستری به سطح می‌دهد. غبار هماتیت به احتمال بسیار بازتابنده است و از همین رو تارها از دیگر بخش‌های دهانه نمایان‌رند.
این نخستین بار نیست که خط‌هایی شگفت‌انگیز در دهانه‌های بهرام دیده می‌شوند.
در روز ۳۰ مارس، سازمان فضایی اروپا (اسا) عکس‌هایی را از یک جفت دهانه که مدارگرد اروپایی مارس اکسپرس گرفته بود منتشر کرد. یکی از این دهانه‌ها شواهدی از "زمینه‌ی مغزی" (brain terrain) را نشان می‌داد، موج‌نقش‌هایی که به گونه‌ی چشمگیری مانند برجستگی‌های روی مغز انسان هستند. ولی این خط‌ها دستاوردِ ته‌نشسته‌های یخی بودند نه "تار".
در ژوئن ۲۰۲۱، مدارگرد گازهای ناچیز اگزومارس (که یک همکاری میان اسا و سازمان فضایی روسیه، روسکاسموس است) عکس‌هایی از یک دهانه‌ی گیج‌کننده با حلقه‌های هم‌مرکز "درخت-مانند" گرفت. لایوساینس در همان زمان نوشت که این ویژگی‌ها هم به احتمال بیشتر دستاورد یخ‌های دنباله‌داری که دهانه را پدید آورده هستند و نه "تار".
-------------------------------------------------
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: لایوساینس
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر