مرگ سریع و اسرارآمیز یک ستاره کربنی با ۶ حلقه غول‌آسا
 |
| در این تصویر پیوندی ستاره‌ی وی-مار باریک را با حلقه‌های گسترنده‌اش می‌بینیم- تصویر بزرگ‌تر |
در این تصویر تازه حلقه‌های غول‌پیکری از گاز را می‌بینیم که یک ستاره‌ی سرخ و پیر به نام "وی-مار باریک" را در بر گرفته‌اند. این حلقه‌ها نشانگرِ ترادیسیِ پایانیِ این ستاره و تبدیل شدنش به یک ستاره‌ی بسیار کوچک‌تر و آبی‌تر به نام "کوتوله‌ی سفید" هستند.
راگویندرا ساهای، اخترشناس آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (جی‌پی‌ال) در پاسادینای کالیفرنیا می‌گوید: «این قطعا دارد دگردیسی خود را پشت سر می‌گذارد.»«چنین ساختارهای حلقه‌مانندی تاکنون هرگز در هیچ جرمی مانند این دیده نشده بود.»
تصویرها از سه حلقه‌ی هم‌مرکزی که همگی در ۸۰۰ سال گذشته از ستاره پرتاب شده‌اند می‌تواند به اخترشناسان کمک کنند تا دریابند که ستارگان غول‌پیکر در پایان زندگی چگونه جرم از دست می‌دهند و کیهان را با عنصرهای سیاره‌ساز و زندگی‌ساز بارور می‌کنند.
ستاره‌ی وی-مار باریک که در آغاز زندگی حدود دو برابر خورشید جرم داشته و ۱۳۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، همان چیزی‌ست که به نام یک ستاره از "شاخه‌ی ناهمساوی (مجانبی) غول‌ها" (ای‌جی‌بی) شناخته می‌شود. این ستاره هم زمانی مانند خورشید، در هسته‌اش هیدروژن می‌سوزانده. ولی اکنون یک ستاره‌ی خنک، درخشان و پف‌کرده شده که یکی در میان هیدروژن و هلیوم را در پوسته‌های پیرامون یک هسته‌ی کربن-اکسیژنی می‌سوزاند. چنین ستارگانی انبوهی از مواد در فضا می‌پراکنند.
ساهای که از دهه‌ی ۱۹۸۰ ستاره‌ی وی-مار باریک را بررسی می‌کرده می‌گوید: «فرآیندهایی که این رویداد را پدید می‌آورند هنوز به خوبی چیزها شناخته نشده‌اند.»
گروه وی برای ردیابی این سه حاقه‌ی گازی از رادیوتلسکوپ‌های آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) در شیلی بهره گرفتند. به گزارش ساهای و همکارانش در پژوهشنامه‌ای که در شماره‌ی ۱۸ مارس نشریه‌ی اینترنتی arXiv منتشر شده، در ورای این سه حلقه، سه حلقه‌ی دیگر وجود دارد که کم نورتر هستند و تنها بخشی از از آنها دیده می‌شود.
بیرونی‌ترین حلقه از ۳ حلقه‌ی کامل اکنون حدود ۲۶۰ میلیارد کیلومتر از خورشید دور شده، ۱۷۴۰ برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید (بیش از ۴۰ برابر فاصله‌ی پلوتو تا زمین). با اندازه‌گیری سرعتی که این سه حلقه‌ی کامل دارند به بیرون پیشروی می‌کنند و اندازه گیری فاصله‌های آنها از ستاره، اخترشناسان محاسبه کردند که این ستاره حلقه‌هایش را حدود ۲۷۰، ۴۸۵ و ۷۸۰ سال پیش پس زده بوده.
پنداشته می‌شود که اینجا یک ستاره‌ی دیگر هر چند صد سال یک بار، در مداری بیضی به گرد ستاره‌ی اصلی می‌گردد. به گفته‌ی این گروه، هنگامی که این همدم به درون [رو به ستاره] شیرجه می‌زند، می‌تواند ستاره‌ی اصلی را برانگیزد تا مواد بیشتری را پس بزند.
به گفته‌ی پژوهشگران، این شش حلقه‌ی گسترنده با هم ساختاری مانند یک قرص تاب‌خورده، منطقه‌ای سرشار از غبار، را پیرامون ستاره پدید آورده‌اند. این دانشمندان این ساختار را دود (DUDE) نامیده‌اند، کوتاه شده‌ی "قرصی با گسترش پویا".
ستاره‌ی وی-مار باریک در گام پایانی زندگی‌اش، افزون بر ساختن این حلقه‌ها و قرص تاب‌خورده، دو ساختار ساعت‌شنی-شکل و یک ساختار فواره‌مانند هم درست کرده که با سرعت ۲۴۰ کیلومتر بر ثانیه رو به گسترشند.
 |
| برداشت هنری از ساختارهایی که ستاره‌ی وی-مار باریک پیرامون خود پدید آورده- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر |
جوئل کاستنر، اخترشناس بنیاد فناوری راچستر در نیویورک، که در این پژوهش همکاری نداشت، می‌گوید تصویر تازه خیره‌کننده و شگفت‌آور است و نشان می‌دهد که چگونه یک ستاره‌ی همدم دسترفت جرم از یک ستاره‌ی بزرگ را افزایش می‌دهد: «دسترفتِ جرم بسیار مهم است زیرا این گونه است که عنصرهای زندگی از ستارگان در پهنه‌ی کیهان پخش می‌شوند.»
بیشتر نیتروژنِ هوای زمین و همچنین بیشتر کربنِ سیاره‌مان که بنیان زندگی زمینی‌ست را ستارگانی مانند وی-مار باریک ساخته‌اند. وی-مارباریک به اندازه‌ای ترکیب‌های کربنی در جو خود دارد که به عنوان یک ستاره‌ی کربنی رده‌بندی شده است. این ستاره همچنین یکی از سرخ‌ترین ستارگانِ شناخته شده است زیرا این ترکیب‌ها و همچنین ذرات غبار نورهای آبی و بنفش را در می‌آشامند (جذب می‌کنند).
چشمداشتِ ساهای اینست که پس زدن مواد از این ستاره ادامه یابد، ولی می‌گوید: «هر کسی حدس می‌زند که چند حلقه‌ی دیگر پدید می‌آید.»
هنگامی که ستاره همه‌ی جو خود را پس زد، شاید چند هزار سال دیگر، هسته‌ی داغش نمایان خواهد شد و با پرتوهای فرانفش خود، موادِ پس زده شده را به درخشش خواهد انداخت و یک حباب گازی زیبا به نام "سحابی سیاره‌نما" پدید خواهد آورد [احتمالا یک سیاره‌نمای دوقطبی-م].
زمانی که این سحابی هم پراکنده و ناپدید شود، دیگر تنها چیزی که از این ستاره‌ی باشکوه سرخ‌فام به جا می‌ماند یک ستاره‌ی کوچک آبی‌فام به نام کوتوله‌ی سفید، با اندازه‌ای کمی بزرگ‌تر از زمین خواهد بود و بی‌شمار عنصرِ زندگی‌بخش که در پهنه‌ی راه شیری شناور خواهند شد.
--------------------------------------------
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر