کشف گونه تازه‌ای از انفجارهای ستاره‌ای به نام "ریزنواختر"
* ریزنواخترها حدود یک میلیون بار کم‌نورتر از نواخترهای معمولی هستند و تنها یک نیم روز به درازا می‌کشند، ولی انرژی‌ای که آزاد می‌کنند هم‌ارز انرژی‌است که خورشید در یک روز آزاد می‌کند.
 |
| برداشت هنری از دو ستاره‌ی همدم که می توانند ریزنواختر پدید بیاورند. کوتوله‌ی سسفید در مرکز قرص برافزایشی که از مواد دزدیده شده از همدم ساخته شده و عمدتا هیدروژن است دیده می‌شود. این کوتوله با میدان مغناطیسی نیرومند خود، مواد را به سوی قطب‌هایش فرومی‌کشد و انفجارهای گرماهسته‌ای موضعی می‌آفریند- تصویر بزرگ‌تر |
گونه‌ی تازه‌ای از انفجار در ستارگان مُرده یافته شده که نسبت به دیگر انفجارهای ستاره‌ای، بسیار کوچک‌تر ولی با دفعه‌های پرشمارتر هستند.
هنگامی که ستارگانی مانند خورشید خودمان به پایان زندگی خود می‌رسند، می‌توانند لایه‌های بیرونی‌شان را پس بزنند و هسته‌های فشرده و چگالی خود را به نام کوتوله‌ی سفید به جا بگذارند. هزاران کوتوله‌ی سفید در کهکشانمان یافته شده که با ستارگانی بزرگ‌تر همدم هستند و می‌توانند مواد را از این همدم بزرگ خود مکیده و به خود برافزایند.
این برافزایش و انباشت می تواند در درازنای هزاران سال، به انفجارهایی نیرومند به نام نواختر و یا حتی ابرنواختر که در آن کل ستاره نابود می‌شود بیانجامد. سیمونه اسکارینجی از دانشگاه دورام انگلستان و همکارانش، به کمک ماهواره‌ی پیمایشگر فراسیاره‌های گذران ناسا (تس، TESS) و تایید تلسکوپ وی‌ال‌تی در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا دریافتند که انفجارهای کوچک‌تری هم رخ می‌دهند به نام "ریزنواختر" (micronova).
به گفته‌ی اسکارینجی، ریزنواخترها حدود یک میلیون بار کم‌نورتر از یک نواختر کلاسیک هستند و در همسنجی (مقایسه) با نواخترها که چند هفته به درازا می‌کشند، آنها تنها نصف یک روز می‌پایند.
کوتاه بودن این رویدادها بدین معناست که تاکنون آنها را ندیده بوده‌ایم (نادیده مانده و از دستشان داده بودیم)، ولی تس توانست آنها را در رصدهای شبانه‌روزی خود از کهکشان در جستجوی فراسیاره‌ها بیابد. سه نمونه از آنها تا ۵۰۰۰ سال نوریِ زمین دیده شدند، در کوتوله‌های سفیدی که موقتا درخشان‌تر شده و سپس دوباره کم‌نور شدند.
اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، توییتر و یا فیسبوکِ یک ستاره در هفت آسمان ببینید
سازوکاری که پشت این انفجارهاست هنوز روشن نیست، ولی پنداشته می‌شود احتمالا دستاورد انباشتِ هیدروژن در قطب‌های ستاره باشند- شاید انباشتی به اندازه‌ی جرم یک سیارک در تنها ۱۰۰ روز. این هیدروژن سرانجام به فشار و دمای کافی برای به راه انداختنِ یک همجوشی می‌رسد و یک انفجار گرماهسته‌ای موضعی پدید می‌آورد که انرژی‌ای هم‌ارز یک روزِ خورشید آزاد می‌کند.
تنها کوتوله‌های سفیدِ بسیار مغناطیسی می‌توانند هیدروژن را به این شیوه، با نیروی مغناطیسی نیرومند خود به سوی قطب‌ها کشانده و در آنجا هیدروژن بیندوزند، بنابراین همه‌ی کوتوله‌های سفید نمی‌توانند دستخوش ریزنواختر شوند. یافتن و بررسی شمار بیشتری از آنها می‌تواند این فرآیندها را آشکار کند و چه بسا توضیح دهد که کوتوله‌های سفید چگونه می‌توانند به اندازه‌ای جرم بر خود بیفزایند که انفجارهای ابرنواختری پدید بیاورند.
اسکارجینی می‌گوید: «این نشان می‌دهد که کیهان ما تا چه اندازه پویا (دینامیک) است.»«اگر در زمان درست به آسمان شب نگاه نمی‌کنید، شاید چنین چیزهایی را از دست بدهید.»
پژوهشنامه‌ای در این باره در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
-------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: نیوساینتیست
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر