درخشان‌ترین تپ‌اختر میان‌کهکشانی بیرون از راه شیری یافته شد
اخترشناسان درخشان‌ترین تپ‌اختر میان‌کهکشانی که تا به امروز یافته شده را بیرون از راه شیری شناسایی کردند. این تپ‌اختر که "پی‌اس‌آر جی۰۵۲۳-۷۱۲۵" نام گرفته، بیش از ۱۰ برابر درخشان‌تر از هر تپ‌اختر رادیویی‌ست که تاکنون در ورای کهکشان یافته شده.
بر پایه‌ی این پژوهش تازه، درخشش این تپ‌اختر نویافته همچنین بیش از ۱۰ برابر هر ستاره‌ی سریع-چرخانی که می‌شناسیم است.
 |
| برداشت هنری از تپ‌اختر پی‌اس‌آر جی۰۵۲۳-۷۱۲۵ در ابر ماژلانی بزرگ، پرتونرترین تپ اختری که بیرون از کهکشان یافته شده |
۰تپ‌اخترها ستارگان نوترونی سریع‌چرخان، یا هسته‌های چگال بازمانده از ابرنواخترهایی هستند که تپ‌های رادیویی در بازه‌های منظم می‌گسیلند. این تپ‌اختر نویاغته همچنین از دیدِ کهکشانی، تپ‌اختری به نسبت نزدیک است و در ابر ماژلانی بزرگ جای دارد، یکی از ماهواره‌های راه شیری با فاصله‌ی حدود ۱۶۰ هزار سال نوری به زمین.
نویسندگان این پژوهش می‌گویند: «این یافته‌ای نامنتظره و هیجان‌انگیز بود، زیرا هیچ تپ‌اختر یا ستاره‌ی کوتوله‌ی شناخته شده‌ای در آن جایگاه وجود نداشت.»«ما پی بردیم که این جرم باید چیزی تازه باشد. با چندین تلسکوپ گوناگون، در طول موج‌های گوناگون به آن نگاه کردیم تا بلکه بتوانیم گره از رازش بگشاییم.» هم این پژوهش و هم بیانیه‌اش به رهبری یوانمینگ وانگ، دانشجوی دکترای دانشگاه سیدنی در استرالیا بود.
اگرچه از دهه‌ی ۱۹۶۰ تاکنون بیش از ۳۳۰۰ تپ‌اختر رادیویی یافته شده، ولی تنها ۱ درصد آنها بیرون از کهکشان بوده‌اند. افزون بر آن، بسیاری از این یافته‌ها کار یک تلسکوپ رادیویی یگانه بوده‌اند: رصدخانه‌ی پارکس استرالیا که زیر نظر دولت استرالیا و در دستِ سازمان سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی کشورهای همسود (سی‌اس‌آی‌رو) اداره می‌شود. (این تلسکوپ همچنین برای دریافت ویدیوی گام گذاشتن فضانوردان آپولو ۱۱ بر ماه آوازه دارد.)
پی‌اس‌آر جی۰۵۲۳-۷۱۲۵ از شناسایی شدن گریخته بود زیرا باریکه‌ی پرتویش پهن‌تر از اندازه‌ی معمول بود و یافتنش را حتی در میان دستکم ۳۰ تپ‌اخترِ شناخته شده‌ی بیرون از کهکشان، که بیشترشان در ابرهای ماژلانی بزرگ و کوچک در منطقه‌ی عمومی‌اش از آسمان بودند، دشوار می‌کرد.
با این همه، این پژوهشگران توانستند این تپ‌اختر را با بهره از داده‌های قطبیدگی شناسایی کنند. قطبیدگی یا قطبش به چگونگی چرخش موج‌های الکترومغناطیسی نور در حرکت چرخشی، هنگامی که در فضا پیش می‌روند اشاره دارد. این سیگنال‌ها اگرچه کمیابند، می‌توانند از تپ‌اخترها و دیگر اجرامی که میدان مغناطیسی نیرومند دارند گسیلیده شود.
 |
| تپ‌اختر پی‌اس‌آر جی۰۵۲۳-۷۱۲۵: با عینک آفتابی- بدون عینک آفتابی |
از آنجایی که چشم انسان نمی‌تواند نور قطبیده را جستجو کند، این دانشمندان به سراغ سی‌اس‌آی‌رو که از آنِ مرکز ملی تلسکوپ استرالیا (آسکپ، ASKAP) است رفتند. به نوشته‌ی آنان: «این رصدخانه هم‌ارز عینک آفتابی قطبیده‌ای است که می‌تواند رویدادهای قطبیده‌ی دایره‌ای را تشخیص دهد.»
به گفته‌ی آنها، اینجا بود که تپ‌اختر پدیدار شد: «یک دانشجوی کارشناسی ارشد هنگام نگاه کردن به داده‌های پیمایش "گذراهای متغیر و آهسته" (وست، VAST) در آسکپ متوجه جرمی با قطبش دایره‌ای نزدیک مرکز ابر ماژلانی بزرگ شد.»«افزون بر این، این جرم درخشش خود را در درازنای چند ماه تغییر داد: یک ویژگی بسیار نامعمول دیگر که آن را یگانه می‌کرد.»
این دانشمندان کوشیدند تا یافته‌ی خود را به کمک رصدخانه‌ی پارکس، رصدخانه‌ی فضایی نیل گهرلز سویفت (در طول موج‌های پرتو ایکس) و تلسکوپ جیمنای در شیلی (در طول موج‌های فروسرخ) تایید کنند. پس از آنکه هیچ یک از این رصدخانه‌ها این جرم را ندیدند، گروه پژوهشی به سراغ میرکت رفتند، رادیوتلسکوپی که به تازگی در آفریقای جنوبی آغاز به کار کرده.
این بار آنها پیروز شدند و در این باره می‌گویند: «مشاهده با میرکت نشان داد که این چشمه براستی یک تپ‌اختر تازه، پی‌اس‌آر جی۰۵۲۳-۷۱۲۵، است که با آهنگ حدود سه دور بر ثانیه می‌چرخد.»
آنها خاطرنشان کردند که آمیزه‌ی توانایی‌های میرکت و آسکپ می‌تواند یافتن تپ‌اخترهای بیشتری را در پی داشته باشد و آرایه‌ی کلومتر مربعی هم باید بتواند زمانی که به نام بزرگ‌ترین رادیو تلسکوپ جهان، کامل و آماده به کار شد، در این کار سودمند باشد.»
به نوشته‌ی این پژوهشگران: پیش از این که بتوانیم تپ‌اخترها را به طور کامل در چارچوب فیزیک نوین بشناسیم باید شمار بیشتری از آنها را پیدا کنیم.»«این کشف تازه آغاز کار است.»
گزارش یافته‌های این دانشمندان در شماره‌ی ۲ می آستروفیزیکال جورنال منتشر شده است.
--------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: اسپیس دات کام
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر