کشف یک سیاهچاله خفته کوچک بیرون از کهکشان راه شیری
این سیاهچاله‌ی تازه یافته شده عضو سامانه‌ی دوتایی "وی‌اف‌تی‌اس ۲۴۳" است، سامانه‌ای که در سحابی پرآوازه‌ی رتیل در ابر ماژلانی بزرگ جای دارد.
 |
| برداشت هنری از سامانه‌ی دوتایی سیاهچاله‌ای وی‌تی‌اف‌اس ۲۴۳ در سحابی رتیل. در این براشت هنری چیزی را می‌بینیم که سسامانه‌ی دوتایی وی‌تی‌اف‌اس ۲۴۳ می‌تواند از نزدیک دیده شود. ستاره‌ی داغ و آبی درون این سحابی ۲۵ برابر خورشید و سیاهچاله‌ی همدمش دستکم ۹ برابر آن جرم دارد. سنجه یا مقیاس اندازه‌ها در این تصویر درست نیست زیرا در واقعیت، ستاره‌ی آبی‌فام حدود ۲۰۰ هزار برابر بزرگ‌تر از سیاهچاله است- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۴.۲ مگ) |
سیاهچاله‌های ستاره‌ای (ستاره-جرم) زمانی پدید می‌آیند که ستارگان بزرگ به پایان زندگی رسیده و زیر گرانش خود می‌رُمبند. در یک سامانه‌ی دوتایی، این فرآیند یک سیاهچاله در مداری با یک ستاره‌ی درخشان همدم از خود به جا می‌گذارد.
اگر سیاهچاله هیچ سطح بالایی از پرتوی ایکس نگسیلد، "خفته" خواهد بود؛ و این گسیلش چیزی‌ست که سیاهچاله‌ها به طور معمول از راه آن یافته می‌شوند.
دکتر تامر شنار، اخترشناس دانشگاه آمستردام می‌گوید: «برای نخستین بار گروه ما گرد هم آمدند تا به جای رد کردن یک سیاهچاله، یافته شدنِ آن را گزارش دهند.»«ما دریافتیم که ستاره‌ای که مایه‌ی پیدایش این سیاهچاله شد، بدون هیچ نشانه‌ای از یک انفجار نیرومند ناپدید شده است.»«اگرچه نامزدهای همسان دیگری هم پیشنهاد شده‌اند، ولی این نخستین سیاهچاله‌ی ستاره‌ای "خفته"ایست که آشکارا بیرون از کهکشان راه شیری یافته شده.»
این سیاهچاله‌ی نویافته دستکم ۹ برابر خورشید جرم دارد و به گرد یک ستاره‌ی آبی داغ به جرم ۲۵ برابر خورشید می‌گردد. این سامانه‌ی دوتایی که به جز "وی‌تی‌اف‌اس ۲۴۳"، به نام‌های "تیک ۲۷۷۲۹۹۸۲۲" و "۲مس جی۰۵۳۸۰۸۴۰-۶۹۰۹۱۹۰" هم شناخته می‌شود، حدود ۱۶۰ هزار سال نوری دورتر از زمین، در صورت فلکی زرین‌ماهی جای دارد.
 |
| منطقه‌ی پُرمایه‌ی (غنیِ) پیرامون سحابی رتیل در ابر ماژلانی بزرگ- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۱۰.۵ مگ) |
این سامانه در دل سحابی رتیل (زرین‌ماهی ۳۰)، چشمگیرترین ساختار در ابر ماژلانی بزرگ که یک کهکشان ماهواره‌ای کوچک برای راه شیری است جای گرفته. این کشف به لطف شش سال کار رصدی با دستگاه طیف‌نگار چندعنصری آرایه‌ی بزرگ فایبر (فلیمز، FLAMES) در تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا انجام شد.
دکتر پابلو مارچانت، اخترشناس دانشگاه کی‌یو لوون می‌گوید: «باورنکردنی‌ست که گرچه اخترشناسان تا این اندازه به رایج بودنِ سیاهچاله‌های خفته باور دارند، ولی به سختی نمونه‌هایی از را می‌شناسیم.»
دکتر یولیا بودنشتاینر، اخترشناس رصدخانه‌ی جنوبی اروپا هم می‌افزاید: «ما بیش از دو سالست که به دنبال چنین سامانه‌های دوتایی سیاهچاله‌ای می‌گردیم.»«هنگامی که درباره‌ی وی‌اف‌تی‌اس ۲۴۳، که به نظرم متقاعدکننده‌ترین نامزدی‌ست که تا به امروز گزارش شده شنیدم بسیار هیجانزده شدم.»
 |
| تصویر همنهاده‌ی فروسرخ و رادیویی از سحابی رتیل یا زرین‌ماهی ۳۰- این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۳.۷ مگ) |
این یافته همچنین به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا دید ویژه و بیمانندی به فرآیندهایی که با پیدایش سیاهچاله‌ها همراهست داشته باشند.
دکتر شنار می‌گوید: «ما بر این باوریم که یک سیاهچاله‌ی ستاره‌ای در پی رُمبش هسته‌ی یک ستاره‌ی بزرگِ رو به مرگ پدید می‌آید، ولی مطمئن نیستیم که این فرآیند با یک انفجار نیرومند ابرنواختری همراهست یا نه.»«به نظر می‌رسد ستاره‌ای که سیاهچاله‌ی وی‌اف‌تی‌اس ۲۴۳ را پدید آورد به کلی در خود رُمبیده است، با هیچ نشانه‌ای از یک انفجار در گذشته.»
وی می‌افزاید: «شواهد برای این سناریوی "رُمبش یکراست (مستقیم)" به تازگی دارد پدیدار می‌شود، ولی پژوهش ما شاید بتواند یکی از سرراست‌ترین نشانه‌ها را به ما بدهد.»«این پیامدهای بسیار زیادی برای ریشه و خاستگاه ادغام‌های سیاهچاله‌ای در کیهان خواهد داشت.»
یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.
-------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
واژه‌نامه:
منبع: sci-news
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر