 |
| برداشت هنری از یک سیاره‌ی کیوان-مانند کوچک که در سامانه‌ی "ال‌کی‌کا ۱۵" یافته شده. این سیاره درون حلقه‌ی چگالی از گاز و غبار که ستاره‌ی درخشان و زردفام مرکزی را در بر گرفته جای دارد |
هنگامی که پای جستجوی سیاره‌های نوزادی که ده‌ها، اگر نگوییم صدها، اگر نگوییم هزاران سال نوری دورترند به میان می‌آید، اغلب چندان خوش‌شانس نیستیم.
سیاره‌ها در ابرهای انبوه و چگالی از گاز و غبار به نام
قرص پیش‌سیاره‌ای که به گرد یک ستاره در چرخشند ساخته می‌شوند. از همین رو، دیدن سیاره‌های جوان به طور مستقیم ار میان این آوارها بسیار دشوار است. به جای آن، دانشمندان باید بر سرنخ‌هایی تکیه کنند که می‌توان از آنها به وجود یک پیش‌سیاره پی برد، ولی بیشتر این سرنخ‌ها در بهترین حالت، کاملا ضمنی هستند.
ولی
فنگ لانگ، پژوهشگر پسادکترا از
مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین سرنخی تازه یافته که می‌تواند وجود یک پیش‌سیاره را نشان دهد: موادی در نقاط لاگرانژی.
وی می‌گوید با غربال کردن داده‌های
رصدخانه‌ی آلمای
شیلی از قرص پیش‌سیاره‌ایِ "ال‌کی‌کا ۱۵" (
LkCa 15) در فاصله‌ی ۵۱۸ سال نوری زمین متوجه «حلقه‌ای غبارآلود با دو دسته‌ی جدا و درخشان از مواد که در آن می‌چرخید شدم.» یکی از این دو دسته در کمانی پخش شده بود و دسته‌ای دیگر پیکره‌ای توده‌ای داشت.
وی می‌گوید: «این کمان و توده حدود ۱۲۰ درجه از هم جدا بودند. این درجه از جدایی همینجور شانسی رخ نمی دهد- از دید ریاضی اهمیت دارد.»
این زاویه نشان می‌دهد که آن دو دسته‌ی مواد در دو
نقطه‌ی لاگرانژی جای دارند. هنگامی که دو جرم کیهانی در بند گرانش یکدیگرند، مانند یک ستاره و یک سیاره، پنج نقطه در فضا وجود دارد که گرانش و چرخش مداری آنها اساسا یکدیگر را در این نقطه‌ها خنثا می‌کنند. در این نقطه‌های لاگرانژی که با نام‌های ال۱ تا ال۵ شناخته می‌شوند، مواد یکجا و اساسا ثابت در [همان نقطه از] فضا می‌مانند. لانگ بر پایه‌ی جدایی ۱۲۰ درجه‌ای دیده شده میان این دو دسته‌ی مواد بر این گمانست که آنها در نقطه‌های ال۴ و ال۵ جای گرفته‌اند، با یک سیاره که در ۶۰ درجه‌ی میان آنها جای دارد.
لانگ می‌گوید: «ما داریم می‌بینیم که این مواد آزادانه پیرامون ستاره شناور نشده‌اند، بلکه پایدارند و ترجیح داده‌اند جایگیری‌اشان بر پایه‌ی فیزیک و چیزهای درگیر باشد.»
فناوری اخترشناسی کنونی به لانگ اجازه‌ی تایید انگاره‌اش (نظریه‌اش) را نمی‌دهد ولی او بر این گمانست که رصدهای بیشترِ ال‌کی‌کا ۱۵ با آلما در آینده بتواند شواهد بیشتری در پشتیبانی از انگاره‌ی وی فراهم کند. تا آن زمان، لانگ امیدوارست که دیگران از ترفند وی برای جستجوی آوارها در نقاط لاگرانژی برای یافتن پیش‌سیاره‌های احتمالی بیشتر بهره بگیرند. وی می‌گوید: «من امیدوارم این روش بتواند در آینده به گونه‌ای گسترده پذیرفته شود.»
پژوهشنامه‌ی لونگ
در نشریه‌ی دی آستروفیزیکز جورنال لترز منتشر شده است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
planet - protoplanetary disk - star - protoplanet - Feng Long - Center
for Astrophysics - Harvard and Smithsonian - Lagrange point - Chile - ALMA Observatory - LkCa 15 - angle - The Astrophysical Journal Letters - Saturn
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
