تابلوی نقاشی کیهانی با رنگ‌های آبی و سیاه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

در مرکز این تابلوی خوش‌ترکیب کیهانی که گویی با یک قلم‌موی آسمانی و با مضمون "طبیعت بی‌جان" آفریده شده جرم زیبا و آبی‌فام وی‌دی‌بی ۹ را می‌بینیم، نهمین جرم ثبت شده در کاتالوگ سال ۱۹۶۶ سیدنی ون دن برگ از سحابی‌های بازتابی.

این میدان دید تلسکوپی پهنایی نزدیک به دو برابر قرص کامل ماه را در آسمان سیاره‌ی زمین می‌پوشاند و ستارگان و ابرهای تیره‌ی غبار در صورت فلکی شمالی ذات‌الکرسی (خداوند اورنگ) را در بر دارد.

غبارهای کیهانی نور آبیِ ستاره‌ی داغ "اس‌یو ذات‌الکرسی" که در دلشان است را بازتابانیده‌اند و رنگ آبی ویژه‌ی یک سحابی بازتابی را به وی‌دی‌بی ۹ داده‌اند.

اس‌یو ذات‌الکرسی یک ستاره‌ی متغیر قیفاووسی است ولی حتی در پرنورترین حالتش هم با چشم نامسلح دیده نمی‌شود. متغیرهای قیفاووسی نقش مهمی در اندازه‌گیری فاصله‌های کیهانی در کهکشان و بیرون از آن دارند.

فاصله‌ی اس‌یو ذات‌الکرسی از زمین ۱۵۴۰ سال نوری است و بر پایه‌ی این فاصله، پهنای این بوم کیهانی چیزی حدود ۲۴ سال نوری است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

vdB 9 - Sidney van den Bergh - reflection nebula - star - constellation Cassiopeia - SU Cassiopeiae - SU Cas - Cepheid variable star - galaxy

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

ستاره محکوم به نابودی

اتا شاه‌تخته (یا اتا کارینا)، ستاره‌ی اتای صورت فلکی شاه تخته احتمالا در آستانه‌ی انفجارست. ولی هیچ کس نمی داند کِی: شاید یک سال دیگر، شاید یک میلیون سال دیگر. جرم اتا شاه‌تخته نزدیک به ۱۰۰ برابر جرم خورشید ماست و از آن یک نامزد بسیار عالی برای یک ابرنواختر تمام عیار ساخته.

پیشینه‌های تاریخی نشان می‌دهند که اتا شاه‌تخته در حدود ۱۷۰ سال پیش فورانی نامعمول داشته که آن را به یکی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان نیمکره‌ی جنوبی تبدیل کرده بوده. اتا شاه‌تخته در سحابی سوراخ کلید جای دارد و تنها ستاره‌ی شناخته شده‌ایست که گمان می‌رود پرتوی لیزر طبیعی می‌گسیلد.

در این تصویر جزییاتی از سحابی شگفت‌انگیزی را می‌بینیم که این ستاره‌ی سرکش را در بر گرفته.

رگه‌های درخشان و رنگارنگی از مرکز اتا شاه‌تخته بیرون زده‌اند تیزی‌های پراش‌اند که در اثر ساختمان و تنظیم خود تلسکوپ پدید آمده.

سحابی دو لوبی‌ای که منطقه‌ی داغ مرکزی را در بر گرفته به نام سحابی آدمک شناخته می‌ود؛ رگه‌های شعاعی شگفت‌انگیز سرخ‌فامی از آن رو به سمت راست بیرون زده که هنوز توضیحی برایشان یافته نشده.

این لوب‌ها پر از رگه‌های گاز و غبارند؛ این گازها و غبارها پرتوهای آبی و فرابنفشی که از نزدیک مرکز سحابی گسیلیده شده را در می‌آشامند (جذب می‌کنند) [و احتمالا به همین دلیل در تصویر تیره دیده می‌شوند-م].

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Eta Carinae - Sun - supernova - Keyhole Nebula - star - LASER - diffraction spike - Homunculus Nebula - ultraviolet

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دنباله‌داری که با ۳۰ میلیون سال نوری فاصله، از برابر یک کهکشان می‌گذرد

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، فیسبوک، و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان تماشا کنید

گذشتن یک دنباله‌دار از روی یک کهکشان چیزی نیست که هر شب رخ دهد.

پنجشنبه‌ی گذشته، دنباله‌دار سی/۲۰۱۸ وای۱ (ایواموتو) که با دوربین دوچشمی به خوبی دیده می‌شود، تقریبا از جلوی یک کهکشان مارپیچی با درخششی تقریبا برابر گذشت: کهکشان ان‌جی‌سی ۲۹۰۳.

دنباله‌دار ایواموتو که اواخر سال ۲۰۱۸ یافته شده بود، در مدار بیضی کشیده‌ای به گرد خورشید می‌گردد و آخرین بار در سده‌های میانه (قرون وسطی)، حدود سال ۶۴۸ میلادی وارد بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی شده بود.

این دنباله‌دار در روز ۶ فوریه به نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به خورشید (که جایی میان زمین و بهرام بود) رسید و روز ۱۳ فوریه هم از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به زمین گذشت.

ویدیوی زمان‌گریزِ ۱۰ ثانیه‌ای که اینجا می‌بینید هفته‌ی گذشته از سوییس گرفته شده و یک بازه‌ی سه ساعته را در بر دارد. در زمان گرفتن ویدیو، دنباله‌دار ایواموتو با گیسوی سبزش حدود ۱۰ دقیقه‌ی نوری، و کهکشان ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ حدود ۳۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله داشت. در این سه ساعت، دو ماهواره هم در مسیری کج از درون چارچوب می‌گذرند.

سالانه به طور معمول چند دنباله‌دار به درخششی هم‌اندازه‌ی دنباله‌دار ایواموتو می‌رسند.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

binocular - comet - C/2018 Y1 - Iwamoto - spiral galaxy - NGC 2903 - Sun - ellipse - Solar System - Middle Ages - Earth - Mars - Switzerland - coma

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

گیسوی زهرآلود!

در دسامبر ۲۰۱۸ دنباله‌دار۴۶پی/ویرتنن از فاصله‌ی حدود ۱۱.۶ میلیون کیلومتری زمین گذشت- تقریبا ۳۰ برابر فاصله‌ی زمین تا ماه. این گذرِ نزدیک به اخترشناسان این شانس را داد تا دنباله‌دار را با جزییات ببینند. آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) هم بهره‌ی کامل را این این موقعیت گرفت. ویژه‌گری (تخصص) آلما رصد همنهش‌های سردترِ کیهانست، چیزهایی مانند گاز و غبار؛ و اغلب هم بر مولکول‌های ویژه‌ای تمرکز می‌کند. این تصویر هم از این قاعده مستثنا نیست، زیرا یک همنهش کلیدی را نشان می‌دهد: گاز سیانید هیدروژن در گیسوی پیرامون هسته‌ی دنباله‌دار ویرتنن.

ولی چرا دانشمندان باید دنبال چنین سم بدنامی بگردند؟

خوب، دانشمندان پی برده‌اند که سیانید هیدروژن به همان اندازه که داستان‌های رمزآلود (معمایی) به ما باورانده‌اند رایج و فراوان است- دستکم در گستره‌ی کیهان! از آنجایی که این ماده یک مولکولی آلی ساده است و به نسبت آسان ساخته می‌شود، در دنباله‌دارها، جو ستارگان و در ابرهای گاز و غبار میان‌ستاره‌ای هم دیده شده. این تصویر بر پایه‌ی همین رصدهاست و سیانید هیروژن را که دارد از هسته‌ی این دنباله‌دار بیرون می‌زند به خوبی نشان می‌دهد. در رصدهای دیگری که آلما انجام داده حضور مولکول‌های آلی پیچیده‌تری هم آشکار شده.

این یافته‌ی مهمی‌ست زیرا سیانید هیدروژن اگرچه برای بسیاری از جانداران امروزیِ زمین ماده‌ای سمی است، ولی احتمالا نقش مهمی در آغاز شدن زندگی روی زمین داشته. این ماده بسیار واکنش‌پذیر است، از همین رو به سادگی با مواد شیمیایی محیط واکنش انجام داده و مولکول‌هایی تازه می‌سازد- مولکول‌هایی که برخی از آنها برای زندگی کلیدی‌اند، از جمله اسیدهای آمینه.

بر پایه‌ی یک نظریه، بخشی از سیانید هیدروژن با دنباله‌دارها به زمین آمد و آغازگر فرآیندهای شیمیایی آلی‌ای شد که سرانجام به پیدایش زندگی زمینی انجامیدند. تصویر آلما از دنباله‌دار ۴۶پی/ویرتنن تاییدی دیگر بر این نظریه است که می‌گوید احتمالا دنباله‌دارها مواد زندگی‌ساز را به زمین آورده بوده‌اند.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

comet - 46P/Wirtanen - Earth - Moon - ALMA - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - hydrogen cyanide - coma - nucleus - organic molecule - organism - amino acid

منبع: eso

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

اژدهای غول‌پیکر در آسمان ایسلند

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

تاکنون اژدهایی را در آسمان دیده‌اید؟

با این که در واقعیت چیزی به نام اژدهای پرنده وجود ندارد، ولی در اوایل این ماه، چیزی با پیکره‌ی یک اژدهای سبز غول‌پیکر در آسمان ایسلند پدیدار شد، یک شفق قطبی به شکل اژدها. [گویا این اژدها آتش هم از دهانش بیرون زده!-م]

شفق قطبیِ آن شب دستاورد حفره‌ای در تاج خورشید بود که ذرات باردار را به شکل باد خورشیدی به فضای سامانه‌ی خورشیدی فرستاد، که آن هم با دنبال کردن میدان مغناطیسیِ متغیرِ میان‌سیاره‌ای، به مغناطکره‌ی زمین رسید. با برخورد بخشی از این ذرات به جو زمین [در عرض‌های بالا]، اتم‌های جو برانگیخته شده و پرتوافشان شدند: شفق فطبی.

این نمایش آسمانی به اندازه‌ای شگفت‌انگیز و خیره‌کننده بود که حتی مادرِ عکاسِ این تصویر هم برای دیدنش با شتاب از خانه بیرون آمد و چنانچه می‌بینید تصویرش در پیش‌زمینه ثبت شده.

از آغاز ماه فوریه تاکنون هیچ لکه‌ای روی خورشید پدیدار نشده ولی چند نمایش‌ شفقی زیبا در آسمان زمین اجرا شده که این تا اندازه‌ای مایه‌ی شگفتی بوده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Iceland - dragon - aurora - Sun - corona - solar wind - interplanetary magnetic field - Earth - magnetosphere - atom - sunspot

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

چرا ناسا خودروی کنجکاوی را برای نجات خودروی آپورچونیتی نمی‌فرستد؟

نگاره‌ی هنری از خودروی آپورچونیتی یا فرصت در سیاره‌ی بهرام. تصویر بزرگ‌تر

می‌دانید که ناسا روز چهارشنبه، ۱۳ فوریه مرگ خودروی آپورچونیتی را اعلام کرد. به احتمال بسیار یک لایه‌ی غبار که در پی توفان گرد و غبار سهمگین سال ۲۰۱۸ پنل‌های خورشیدی آن را پوشانده بود توانایی دریافت انرژی خورشیدی را از آن گرفته.

ولی مگر ناسا نمی‌تواند یک ماموریت نجات انجام دهد تا آپورچونیتی را دوباره زنده کند؟ هر چه باشد آپورچونیتی نخستین خودرو در سیاره‌ی بهرام نبوده و آخرینش هم نخواهد بود. او تنها سخت‌جان‌ترین خودرو بوده است. سفر خیره‌کننده‌ی این خودرو که بیش از ۱۴ سال به درازا کشید به کمک بادهای سیاره امکان‌پذیر شده بود که هر از گاهی می‌وزیدند و پنل‌های خورشیدی‌اش را از غبار پاک م‌کردند و به او امکان دادند تا ۴۰ کیلومتر را بپیماید.

اصلی‌ترین نامزد برای نجات آپورچونینی خودروی هسته‌ای کنجکاوی است، برادر جوان‌تر و درشت‌هیکل‌ترِ آپورچونیتی. آیا دانشمندان نمی‌توانند بخشی از وقت کاری کنجکاوی را بگیرند و آن را به سوی آپورچونیتی بفرستند تا ببینند چه بلایی سرش آمده و آیا درست می‌شود یا نه؟

چالش نخست، بدبختانه، راه دراز میان این دو است. بر پایه‌ی نقشه‌ی ناسا از سیاره‌ی بهرام، جایگاه‌های کنجکاوی و آپورچونیتی حدود ۸۴۰۰ کیلومتر از هم دورند. کنجکاوی کمی سریع‌تر از آپورچونیتی است، ولی باز هم پیمودن این راه برایش بسیار زمانبر است. به جز این که این خودروها برای ناوبری و پیمودن سطح بهرام نیاز به راهنمایی پیوسته از سوی زمین دارند، تراگسیل و دریافت پیام‌ها میان زمین و خودرو هم با تاخیر بسیار انجام می‌شود و بنابراین حتی پیمودن چند فوت هم چند روز به درازا می‌کشد.

چالش دوم اینست که کنجکاوی یک کاوشگر است، نه یک روبات تعمیرکار. برنامه‌ریزی دوباره‌ی دستگاه‌هایش برای این که بتواند گرد و خاک پنل‌های خورشیدی آپورچونیتی را پاک کند هم کاری بسیار بزرگ و دشوارست. و تازه تضمینی هم نیست که مشکل آپورچونیتی و خاموش شدن آن تنها به همین دلیل بوده باشد.

چالش پایانی "زمان" است. حتی اگر کنجکاوی بتواند یک قطار تندرو (سریع‌السیر) بگیرد تا به آپورچونیتی برسد، زمستان بهرام دارد می‌رسد و از آنجا که آپورچونیتی دیگر توان گرم نگه داشتن خود را ندارد، آسیب‌هایپیچیده‌تر خواهد شد.

بنابراین آپورچونیتی در بد دردسری افتاده. ولی کسی چه می‌داند، شاید روزی بشر در سیاره‌ی سرخ او را بیابد و کاری کند که به زندگی برگردد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Mars rover - Opportunity - NASA - solar panel - Red Planet - planet - Curiosity rover - nuclear - Earth

منبع: Spce.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان